Trong phần trước ta đã nói về Asuka Sorya Langley với sự mong muốn được liên kết với con người nhưng bị ngăn cản bởi tính cách khó gần và sự trẻ con của mình, Asuka luôn muốn được nằm trong tâm điểm của mọi thứ, muốn được sự công nhận của người khác một cách triệt để nhất có thể nên cô bé tạo ra một tính cách giả tràn đầy năng lượng hy vọng rằng mọi người sẽ chú ý mà không biết rằng mình đang đẩy mọi người đi. Rei Ayanami trái ngược với Asuka ở gần như mọi điểm, cô không mong muốn phải làm tâm điểm chú ý, cô cũng không cần một tính cách giả để mọi người để ý hơn mà sống thật với bản thân mình và bản thân Rei nhạt nhòa, không thú vị, thay thế được… Giống như một con búp bê vậy.
Rei Ayanami được giới thiệu với ta lần đầu tiên trong tập 1, bộ dạng của cô bé tả tơi, thương tích đầy mình và hoàn toàn không còn khả năng để hoạt động tiếp tục nhưng ngay khi Shinji từ chối lệnh cha mình thay thế Rei lái Eva Unit-01 thì Rei lập tức nghe theo mệnh lệnh của Gendo Ikari để quay lại Unit-01. Ngay trong tập đầu này ta được giới thiệu một vấn đề mà Rei có là sự thiếu quan tâm, xem trọng chính bản thân mình, cô bé không thấy giá trị ở mình đồng thời luôn tin rằng mình mờ nhạt đến mức có thể thay thế được, cô bé cũng gần như không bao giờ biểu hiện cảm xúc của mình giữ nguyên bộ mặt lạnh lùng ấy trong phần lớn cả series.
Đến tập 5, có một đoạn mà Shinji phải đi tới phòng của Rei để đưa đồ cho cô, cậu nhìn quanh căn phòng bừa bộn đến khi dừng lại ở một vật mà Rei rất trân trọng, mắt kính của bố cậu Gendo Ikari. khi cậu bắt đầu táy máy với cặp kính thì Rei đi ra từ phòng tắm và trong lúc ráng với tới để lấy lại cặp kính thì cô bé vấp té lên người Shinji làm cả hai rơi vào một vị trí rất khó xử với Shinji nằm trên Rei cùng bàn tay ở một nơi không nên đụng vào. Phản ứng bình thường sẽ là “ĐỒ BIẾN THÁI, TRÁNH RA, TÊN SÀM SỠ, HENTAI BAKA,…” nhưng Rei chỉ nhẹ nhàng nói “cậu ra khỏi người mình được không?”. Đối với con gái thì cơ thể là một thứ thiêng liêng không thể thay thế được nên những phản ứng ấy hoàn toàn là bình thường vì họ đang bảo vệ đồng thời khẳng định giá trị bản thân mình và Shinji vừa vào nơi ở của Rei trước khi được cho phép, việc Rei chỉ nhẹ nhàng nói vậy cùng chứng minh cô bé xem nhẹ giá trị bản thân của mình đến mức nào. Con người thường hay mắc phải việc không xem trọng bản thân khi bọn họ cảm giác đang thua kém trong cuộc sống, thất bại nặng nề, bị trầm cảm,… tất cả đều dẫn tới cùng một dạng suy nghĩ là muốn chết.
Trong tập kế tiếp, để ngăn chặn cuộc tấn công của Angel vào căn cứ NERV thì Rei và Shinji cần phải hợp tác để sử dụng một khẩu súng nhắm có khả năng xuyên thủng lớp AT-field dày đặc của nó, Shinji sẽ là người bóp cò còn Rei sẽ là tấm khiên chắn cho cậu. Shinji nói với Rei về sự nguy hiểm của nhiệm vụ này rằng tất cả mọi người có thể sẽ chết, Rei trả lời “cậu sẽ không chết đâu, tôi sẽ bảo vệ cậu”, Rei nói Shinji sẽ không chết nhưng không phải cả hai người. Trước khi cả hai vào Eva, Shinji đã hỏi Rei tại sao cô lại lái Eva, cô bé chỉ trả lời rằng “vì mình không còn gì khác” với câu nói “tạm biệt” như đang nói rằng chính cô bé sẽ chết và cái chết ấy sẽ không có ý nghĩa gì. Sau cuộc chiến, Unit-00 bị thương nặng khiến Rei bị kẹt bên trong Entry plug, Shinji liền xông tới mở cửa thoát hiểm rồi trong sự mừng rỡ vì Rei an toàn thì cậu đã nói với cô đừng nói những thứ u buồn như mình không có gì hay tạm biệt trước khi bật khóc. Rei chỉ nói rằng”mình không biết phải làm gì trong tình huống này.” và Shinji đáp lại rằng:
Rei lần đầu cho ta thấy nụ cười rạng rỡ của cô bé, nụ cười ấy nói rằng Rei đã cảm nhận được tấm lòng Shinji dành cho cô, có người thật sự quan tâm cô và chứng tỏ rằng bản thân Rei có giá trị ít nhất với Shinji. Những điều mà người mắc suy nghĩ như của Rei chỉ muốn là bản thân mình có giá trị hay sự quan tâm từ người khác, theo một cách thì họ cần tình thương để giúp bản thân cải thiện hiện trạng của mình và chính Rei từ điểm này sẽ bắt đầu thay đổi. Trước khi ta nói đến những thay đổi tốt hơn của Rei thì ta phải nói đến một vấn đề khác nữa của cô: sự thiếu hiểu biết về tương tác giữa người với người. Xuyên suốt cả series ta thường xuyên thấy Rei ở một mình, tách biệt khỏi mọi người kể cả những người học cùng lớp hay những người ở NERV, khi Shinji hỏi thì nhiều người nói Rei không dễ gần, khó nói chuyện và xa cách. Rei không hiểu ai cả đồng thời cũng không ai hiểu cô nên Rei trở nên xa cách khỏi thế giới loài người, câu nói “mình không biết làm gì trong tình huống này” cũng là điểm nói lên sự khó khăn ấy của Rei. Lý do lớn nhất dẫn đến việc này là do đời sống cùng với cách Rei Ayanami được sinh ra.
Nhiều năm về trước vào cuộc thử nghiệm Unit Eva-01 lần đầu, vợ của Gendo Ikari, Yui Ikari là người đã tiên phong làm phi công Eva đầu tiên. Vì đây là cuộc thử nghiệm nên những rủi ro rất lớn thậm chí gây nguy hiểm đến tính mạng và tất nhiên tai nạn đã xảy ra, Unit-01 hóa rồ đập phá khắp nơi rồi cố tự kết liễu chính mình khiến Yui chết bên trong đó còn linh hồn hòa làm một với Eva và bà bị kẹt trong đó vĩnh viễn. Thoạt nhìn thì chỉ là một tai nạn thí nghiệm có thể xảy ra ở bất kì đâu nhưng lần này không đơn giản như vậy vì người đã sắp xếp cho chuyện này xảy ra là tiến sĩ trưởng lúc bấy giờ, Naoko Akagi nhằm chiếm đoạt Gendo Ikari cho chính mình. Hai người tuy ở trong một mối quan hệ nhưng Gendo luôn nhớ về người vợ quá cố của mình đến nỗi ông ta sẽ thách thức tạo hóa và sẵn sàng hi sinh mọi thứ để gặp lại Yui. Rei Ayanami là thành quả trong cuộc nghiên cứu của Gendo với thầy giáo đại học của Yui Ikari, Kouzo Fuyutsuki trong hi vọng đem Yui quay lại cuộc sống, hai người đã thành công trong việc tạo ra sinh mệnh. Gendo nói dối mọi người rằng Rei là cháu của họ hàng mà ông ta nhận nuôi nhưng khi tiến sĩ Naoko điều tra thì toàn bộ hồ sơ của cô bé trống không khiến bà ta nghĩ ai đó cao cấp có liên quan đến việc này. Khi bà đang suy nghĩ thì Rei bước vào rồi gọi bà ta là bà già liên tục khiến cho bà ta nổi điên và đe dọa rằng sẽ nói Gendo để phạt Rei nhưng cô bé tiết lộ rằng chính ông ta là người gọi bà ta như vậy “bà già, không còn hữu dụng nữa rồi”.
Trong cơn giận Naoko đã giết chết Rei rồi ghê tởm bởi hành động đó cùng với việc bị Gendo trêu đùa bấy lâu nay, bà kết liễu chính cuộc sống của mình. Naoko thì đã chết nhưng Rei vẫn còn sống, nếu một Rei chết thì Rei mới sẽ thay thế vị trí của người đó với ký ức mập mờ của Rei cũ, Rei của chúng ta trong bài này là Rei thứ hai và đấy là lý do Rei không xem bản thân mình có giá trị với ai khác hơn vì cô bé luôn có thể được thay thế cho dù có chết bao nhiêu lần đi nữa. Rei không được ai dạy về những tương tác giữa người với người trong cuộc sống thường ngày và chắc chắn không thể tiếp cận người khác để làm quen nên cô bé trở nên tách biệt khỏi xã hội. Không chỉ vậy mà hai điều này còn đi đôi với nhau vì sự thiếu khả năng tương tác dẫn đến việc cô bé không thể có một mối quan hệ bình thường và do không có một mối quan hệ bình thường cô bé nghĩ không ai quan tâm mình làm cho chính bản thân cô xem nhẹ giá trị bản thân của mình. May mắn rằng Shinji đã cho Rei thấy cô có người thật sự quan tâm, lo lắng về mình mà không có suy nghĩ nào khác về lợi dụng cô. Nhưng nếu có người khác sử dụng sự yếu đuối của Rei để biến cô thành con rối thì sao? Những người như Rei thường có một điểm chung là dễ bị kẻ khác lừa bởi vì họ khao khát sự quan tâm, tình thương từ người khác. đây là lúc ta được chứng kiến một trong những mối quan hệ không lành mạnh nhất, mối quan hệ giữa Gendo và Rei.
Trong một cuộc thử nghiệm của Eva Unit-00, Eva lại hóa điên và khiến tất cả sự việc diễn ra với mẹ của Shinji lặp lại nhưng điều khác biệt lần này là ngay khi Entry plug của cô bé được phóng ra thì không ai khác ngoài Gendo chạy ra để mở cánh cửa bằng tay không để cứu Rei. Động cơ ông ta làm không rõ ràng mà ta biết là tai nạn của Rei gần như y hệt chuyện xảy ra với Yui nên có lẽ ông ta đã cứu Rei vì sự ám ảnh của mình với người vợ quá cố, cũng có lẽ là vì ông ta có một chút sự quan tâm đến Rei. Đôi tay ông ta bị bỏng nặng, cặp kính bị nứt của Gendo trở thành vật quan trọng của Rei, dùng để nhắc cô có người quan tâm mình mặc dù sau này nó sẽ mang một ý nghĩa khác. Không biết ý định thật sự của Gendo khi xông ra cứu Rei là sao nhưng Gendo không thật sự quan tâm ai ngoại trừ Yui nên sự “quan tâm” ông ta dành cho Rei gần như không hề tồn tại, con búp bê mà ông ta tạo ra giờ còn có sự trung thành, tình cảm với mình đã cho Gendo một con rối hoàn hảo để điều khiển theo ý mình muốn và sẽ làm mọi thứ nó được giao, biến cho cặp kính đó trở thành vật gợi nhớ rằng cô đang nằm trong tay Gendo thay vì được hắn quan tâm.
Rei đương nhiên biết Gendo chỉ đang sử dụng mình và khi mình hết hữu dụng thì ông ta sẽ vứt mình đi nhưng cô vẫn trung thành xem trọng ông ta, cách suy nghĩ của Rei cũng như nhiều người mắc kẹt trong các mối quan hệ này. Loại mối quan hệ này còn được xem là “abusive relationship” khi mà một người ở bên vì muốn trục lợi từ người kia trong khi người bị lợi dụng sẵn sàng chịu đựng chỉ để giữ mối quan hệ này bởi vì họ không muốn mình cô đơn hay tự thuyết phục kẻ kia sẽ thay đổi hoặc đang muốn tốt cho mình, đồng ý để mình làm một con búp bê cho người khác điều khiển. Rei vẫn tôn trọng, trung thành hết mực với Gendo khiến cô sẵn sàng tát vào mặt Shinji khi cậu nói mình không tin vào Gendo trong tập 5 mà không có một lời giải thích nào. Rei thì tuy biết tình trạng của nó nhưng cô vẫn muốn mối quan hệ này do dù cô đang chịu đựng thật nhưng nó vẫn là mối quan hệ duy nhất cô có giống với tình huống của Shinji vì cậu cũng chấp nhận những mối quan hệ đau đớn chỉ với mong muốn mình không cần phải cô đơn, sự khao khát được liên kết với con người mà chính Rei không hề hay biết mình đang mong muốn.
Không xem trọng bản thân, không biết cư xử trong cuộc sống bên ngoài, không gì đặc biệt, không quan trọng với ai kể cả bản thân, chỉ biết vâng lời, những điểm ấy của Rei làm ta tự hỏi rằng vậy bản chất của Rei là gì? Trống rỗng, không có gì hay ai để nói lên giá trị của mình làm cho Rei trở nên mờ nhạt hơn khiến cho cô thường phải tự hỏi mình là ai và mình ở đâu trong thế giới này.
Rei là một thứ được tạo chứ không phải sinh ra, cô bé biết có vô số những phiên bản khác sẵn sàng thay thế cô nên Rei không khác gì một cái túi đựng linh hồn biết đi cả. Có vô số Rei được lưu trữ tại trung tâm NERV nhưng chúng đều là những cái vỏ rỗng, những Rei chính thức được trao linh hồn của Rei đi trước để từ cái vỏ vô hồn ấy biến thành con người thật nên sinh ra sự rối loạn về danh tính của Rei, cô phải sống với kí ức của phiên bản cũ ở trong mình cùng lúc đối diện với chính bản thân khiến cho cô cảm thấy như mình không phải là mình, những câu hỏi về thực tại của Rei ám ảnh suy nghĩ của cô đặc biệt là ở tập 14 khi ta được tận mắt chứng kiến bên trong suy nghĩ của Rei. Tất cả những cảm xúc ấy làm Rei thành nhân vật tôi có thể thấu hiểu nhất vì bản thân tôi cũng phải trải qua nhiều vấn đề mà Rei có bao gồm bị xa lánh, cô lập, muốn làm những hành động hại bản thân, kể cả một “abusive relationship” và tôi nghĩ cũng có không ít người đọc đang phải chịu đựng những chuyện này nên tôi muốn nhắc mọi người y như Rei rằng ở ngoài ấy có một người vẫn thật sự quan tâm cho bạn, bạn quan trọng, bạn có một chỗ trong thế giới này và nếu bạn đã chịu đựng đến giờ thì chúc mừng bạn là một người rất dũng cảm.
Như đã nói thì sự thay đổi của Rei bắt nguồn từ lòng tốt của Shinji, điều này cũng như ngoài đời khi mà một nạn nhân của “abusive relationship” có người thật sự xem trọng và quan tâm đến mình thì họ bắt đầu hiểu tình trạng của mình tệ ra sao. Rei dần thể hiện những cảm xúc cô bé chưa bao giờ biết mình có như sự cảm kích khi Shinji dọn dẹp phòng giúp cô trong tập 17 rồi hai đôi má của cô ửng đỏ lúc nói lời cảm ơn, thứ mà cô chưa từng nói với ai kể cả Gendo hoặc sự ngại ngùng khi Shinji nói rằng Rei sẽ làm một người mẹ tuyệt vời. Mối quan hệ giữa Shinji và Rei có thể là mối quan hệ duy nhất ít toxic nhất cả series do Shinji/Asuka thì Asuka quá ích kỉ, Misato/Kaji chỉ lợi dụng nhau để thõa mản nhu cầu trong khi Shinji/Rei chỉ cần sự tương tác nhẹ nhàng từ hai bên, Rei đã đạt được điều cô bé còn chưa bao giờ biết mình muốn đó là mối liên kết thật sự với người khác. Thế nhưng thứ mà Rei dành cho Shinji hơn cả chỉ là mong muốn một mối quan hệ bình thường mà còn là tình cảm qua việc cô đỏ mặt ngại ngùng trước những hành động mà Shinji làm cho cô, các bạn nam cũng có thể học được một hai điều về cách làm con người khác đổ từ Shinji bởi vì Shjnji có một dàn harem bao gồm Kaworu, Asuka và Rei.
Nhắc về Asuka và Rei thì ta phải nói về sự đối đầu mà cả hai có từ lần đầu gặp mặt nhau, hai người đối nghịch gần như ở mọi mặt từ tính cách đến cách sống. Asuka rất ồn ào, nổi bật vì cô muốn làm tâm điểm của sự chú ý, chưa kể là thích làm trái lệnh của chỉ huy như lúc cô lén lên Unit-02 để đánh Angel trong khi Rei thì tĩnh hơn, không mong muốn sự ồn ào nổi bật đó và luôn luôn tuân theo mệnh lệnh. Qua nhiều tập có hai nhân vật tương tác với nhau, Asuka đã xây dựng một một mối quan hệ rạn nứt với Rei, Asuka liên tục nói xấu về cô bằng những thứ như cô trịch thượng hoặc chỉ ráng làm mọi thứ để đạt được cái mình muốn và tệ nhất “mày chỉ là một con búp bê thôi”.
Bài này hay quá mình phải comment, dù chưa từng comment trên HSBT lần nào do ngại *hehe*
Cảm ơn bác đã viết bài này, sắp đi ngủ cũng bị hook đọc cho hết. Evangelion đối với mình mang ý nghĩa tương đối lớn, nên đọc xong cứ bị flashback, muốn xem lại cả series ghê.. (dù xem rebuild cách đây không lâu)
Cảm ơn bạn đã đọc bài, mình mong đây đã là một trải nghiệm tốt cho bạn
Viết rất hay, xin cảm ơn.
Một series bài viết thực sự chất lượng. Xin cám ơn bạn.