Trong thế giới Dragon Age, tộc người lùn Dwarf là một chủng tộc vô cùng đặc biệt. Họ là chủng tộc duy nhất gần như miễn nhiễm và không có khả năng sử dụng phép thuật. Họ cũng được biết đến với tính cách ôn hòa và có mỗi quan hệ hữu nghị, hợp tác với tất cả các chủng tộc khác thay vì những cuộc chiến tranh vô nghĩa để tranh dành lãnh thổ giữa các tộc Elf, tộc Người và tộc Qunari.
Ngoài ra không giống như những chủng tộc khác sống trên mặt đất, đế chế của tộc người lùn Dwarf được xây dựng sâu phía bên dưới. Họ xứng đáng với cái tên những vị vua đích thực của lòng đất với công trình Deep Roads một trong những kì quan vĩ đại nhất từng được tạo ra.
…
Nguồn gốc của chủng tộc người lùn Dwarf cho đến nay vẫn chưa thực sự rõ ràng. Theo những ghi chép cổ xưa nhất, tộc người lùn Dwarf có tổ tiên là The Stone. Theo như cách gọi của họ, The Stone được mô tả như một người phụ nữ, một người mẹ đã sinh hạ ra những thế hệ người lùn Dwarf đầu tiên. Bà che trở cho họ và tặng họ những món quà vô giá như những mỏ quạng, đá quý và Lyrium. Bà cũng là người đặt những nền móng đầu tiên cho những thành phố rộng lớn được xây dựng sâu trong lòng đất. Tộc người lùn Dwarf vô cùng tôn kính và tôn thờ bà thế nhưng không phải dưới danh nghĩa một vị thần mà giống như một người mẹ, tổ tiên của họ với một tình cảm vô cùng gần gũi và trìu mến.
Có những thông tin cho rằng The Stone chính là hành tinh vô danh nơi được đặt bối cảnh của vũ trụ Dragon age và tộc người lùn Dwarf là những cư dân bản địa được sinh ra tự nhiên ở hành tinh này chứ không phải được tạo ra bởi Đấng sáng thế The Maker.
Thông tin này cũng có cơ sở khi mà thực tế tộc người lùn Dwarf không bị ảnh hưởng bởi The Fate bởi vì họ không bao giờ mơ. Chính vì vậy mà trong các chủng tộc, thì tộc người lùn có năng lực pháp thuật kém nhất dù vẫn còn vài trường hợp ngoại lệ hiếm hoi. Điều này có thể giải thích cho khả năng kháng ảnh hưởng của pháp thuật và chịu được tác động của việc phơi nhiễm lyrium cực kỳ tốt của họ. Tộc người lùn Dwarf có một tài năng thiên bẩm đặc biệt đó là “Stone Sense”. Nó giúp họ có thể tìm đúng hướng đi qua những đường hầm tối tăm dưới lòng đất mà không bị lạc. Nó được miêu tả là khả năng nghe được những giai điệu phát ra từ lyrium để xác định khoảng cách từ đó cho phép họ vẽ ra sơ đồ của những đoạn đường trước mặt và tìm đường để tránh bị lạc.
Những người lùn được sinh trên mặt đất hay sống ở trên mặt đất một thời gian dài sẽ mất dần khả năng kháng ma thuật, chống phơi nhiễm lyrium cũng như khả năng “Stone Sense”, tuy nhiên khả năng tiếp thu kiến thức ma thuật của những người này cũng không khá hơn so với những người sống dưới lòng đất.
Các thành phố rộng lớn của tộc người lùn Dwarf được gọi là Thaig. Đế chế của họ từng có tới 12 Thaig với số lượng dân cư đông đảo. Tất cả các thành phố được quản lý bởi 4 đại vương quốc là Orzammar, Kal-Sharok, Gundaar và Hormak. Mỗi vương quốc đều có riêng một hội đồng để quản lý thế nhưng tất cả đều trung thành với Orzammar đóng vai trò trung tâm của quyền lực.
Xã hội
Xã hội của người lùn phân chia thành nhiều tầng lớp phức tạp và cứng nhắc. Những cư dân vô danh Casteless bị gọi là Dusters sống trong khu ổ chuột Dust Town, là tầng lớp thấp nhất trong xã hội của người lùn. Họ bị hắt hủi, không thể nhận công việc của tầng lớp cao hơn cũng như không để tham gia vào giải Giác Đấu Proving để bảo vệ danh dự hay chứng tỏ bản thân và cũng không được ra trận chống lại bọn Darkspawn.
Những người Lùn quyết định rời bỏ lòng đất, chuyển lên định cư trên bề mặt hoặc những người sinh ra ở đây cũng đều bị coi là những kẻ vô danh hay casteless thế nhưng ngược lại, trên mặt đất họ lại được con người xem trọng vì tài nghệ, tính siêng năng và cả tính cách khá ranh mãnh của mình. Họ thường làm việc trong các nhóm thương buôn chuyên trao đổi, mua bán hàng hóa giữa Orzammar với các quốc gia trên mặt đất.
Ngoài ra còn không ít người Lùn sống ở mặt đất thuộc tầng lớp thợ rèn và thợ xây. Họ xuất thân là những thành viên trong các đoàn thám hiểm tài trợ bởi các gia tộc người lùn khác, vì vài lý do cá nhân họ cũng quyết định di chuyển lên bề mặt sống và nhiều nhất là vì bị đày ải. Lưu đày vào thời cổ là hình phạt nặng nề nhất mà họ có thể phải gánh chịu khi phạm tội.
Những người lùn bị lưu đày hoặc sinh ra trên mặt đất cũng bị gọi là dân hạ đẳng nhưng với số lượng người lùn chuyển lên mặt đất sống nhảy vọt trong những năm gần đây, đặc biệt là giới quý tộc thì việc gọi những người sống trên mặt đất là hạ đẳng hay dân bị đày ải không còn có thể tùy tiện như trước nữa. Phần lớn tần lớp bình dân thường chẳng có chút hiểu biết gì về thế giới trên mặt đất kèm theo không ít tin đồn, mê tín dị đoan về thế giới phía trên. Cao hơn tầng lớp vô danh và bị lưu đày theo thứ tự là tầng lớp người hầu, nghệ nhân, thợ mỏ, thợ rèn, thương nhân, chiến binh và quý tộc. Cao hơn nữa là Deshyrs – những cư dân đại diện cho gia tộc của họ ngồi trong Hội đồng hành pháp Assembly – quản lý việc cai trị trong mỗi vương quốc thuộc đế chế người lùn.
Mặc dù một số gia đình trong xã hội người lùn có thể cải thiện gia cảnh bằng cách đóng góp cho xã hội để đổi lấy danh vọng hay đưa con cái vào các gia đình ở tầng lớp cao hơn nhưng việc đó khá hiếm và cũng chẳng dễ dàng gì. Những người lùn leo lên bậc cao hơn trong xã hội bằng cách kể trên được gọi là “Upjumped”. Những đứa trẻ sinh ra sẽ được xếp vào cùng đẳng cấp với phụ huynh có cùng giới tính với chúng, ví dụ đứa bé sinh ra là con trai sẽ được xếp vào cùng tầng lớp với cha mình và con gái thì cùng tầng lớp với người mẹ. Chế độ nô lệ từng tồn tại trong thời kỳ cổ đại khi mà đế chế của người lùn còn thịnh vượng.
Tộc người lùn rất giàu có và sự giàu có này đến từ việc bán lyrium cho Giáo Hội Đoàn Chantry. Giáo Hội Đoàn Chantry cũng là khách hàng duy nhất của họ vì họ độc quyền việc mua bán, kiểm soát việc cung cấp lyrium để kiểm soát Hội Hiệp sĩ dòng Đền. Tuy vậy, rất khó tránh khỏi phát sinh việc trao đổi lyrium bất hợp pháp, cụ thể ở Dust Town và thị trường chợ đen này cũng phát triển rất hưng thịnh dưới sự kiểm soát của băng Carta.
Chính trị
Tộc người lùn theo chế độ quân chủ nhưng trong xã hội người lùn, vua không nắm quyền lực tuyệt đối.
Quyền lực chính trị và tư pháp trong các vương quốc thuộc đế chế của tộc người lùn được chia đôi cho Vua và Nguyên Lão Viện Shaprerate. Nhà vua và quân đội chịu trách nhiệm xử lý tội phạm, duy trì trật tự trong vương quốc trong khi Nguyên Lão Viện Shaprerate giải quyết các vấn đề dân sự cũng như đảm nhiệm trọng trách lưu trữ, bảo quản các tài liệu lịch sử và thống kê. Ngoài ra đây cũng là cơ quan tối cao chịu trách nhiệm về tính xác thực của mọi thông tin, ghi chép, thỏa ước.
Tổ chức Shaper of Memories đóng vai trò đảm bảo tính công bằng tuyệt đối trong xã hội người lùn, một bên thứ ba không bị ảnh hưởng bởi bất kỳ yếu tố nào để có thể đứng ra làm cán cân đáng tin tưởng bảo vệ sự công bằng.
Nguyên Lão (Shaper) trong xã hội người lùn là một vị trí vô cùng vinh dự, được hưởng nhiều đặc quyền nhưng cũng vô cùng khó khăn. Một Shaper phải tôn vinh tổ tiên của mình là The Stone, phải bảo vệ danh dự của họ và phải ghi chép những sự kiện đương đại vào Kỷ Thư. Điều này đồng nghĩa với việc họ phải mạo hiểm rong ruổi khắp nơi để thu thập tin tức, sự kiện và kiến thức để chép vào Kỷ Thư nếu không muốn chúng bị quên lãng. Họ phải sẵn sàng mạo hiểm mọi thứ, thậm chỉ là cả mạng sống để đảm bảo lưu trữ, truyền lại cho thế hệ sau mọi hiểu biết và sự kiện lịch sử của thời đại này.
Bên cạnh Vua và Nguyên Lão Viện Shaprerate còn có Hội đồng hành pháp Assembly với toàn bộ thành viên được gọi là các Deshyr đều thuộc tầng lớp quý tộc (khoảng 80 người thế nhưng số lượng thành viên có thể thay đổi). Nhưng gia đình quý tộc, có chức tước được phép có một Deshyr.
Vua có thể đề xuất luật lệ, chính sách và đưa ra các quyết định nhưng Hội đồng hành pháp mới là những người có quyền lực xem xét phê duyệt hay bãi bỏ quyết định của nhà vua, chúng ảnh hưởng trực tiếp đến tình hình xã hội, chính trị trong vương quốc và các mối quan hệ với những vùng lãnh thổ, quốc gia lân cận.
Khi vua hoặc hoàng hậu qua đời, Hội đồng sẽ bắt đầu thảo luận và bỏ phiếu để bầu ra vua mới. Vua hoặc Nữ hoàng có quyền tiến cử một người kế vị, thường là con cái hoặc cháu trong gia tộc hoặc cũng có thể là một đứa trẻ thuộc bất kỳ gia đình nào khác. Người được tiến cử hiển nhiên nhận được lợi thế nhất định trong cuộc chạy đua đến ngai vàng nhưng vẫn không đủ để đảm bảo họ sẽ chắc chắn được ngồi vào vị trí đó. Đấu đá, tống tiền, ám sát là những chuyện hoàn toàn có thể xảy ra trong quá trình bầu chọn người kế vị tất cả nhằm mục đích giành lợi thế về phía mình để nhận được ngôi báu. Thường sẽ là một nam giới được bầu để ngồi vào chiếc ghế quyền lực nhưng cũng có trường hợp hiếm hoi một nữ giới trở thành Nữ hoàng và ngồi vào ngai vàng.
Một quyền hạn khác mà Hội đồng hành pháp Assembly có là bầu ra Đại Thánh Giả (Paragon). Gia đình người được chọn làm Đại Thánh Giả mặc nhiên sẽ trở thành quý tộc vì bản thân Đại Thánh Giả là một vị trí cao quý trong xã hội người lùn. Đồng thời gia tộc của Đại Thánh Giả đó cũng sẽ được quyền chọn một người làm Deshyr, từ đó họ sẽ có quyền bỏ phiếu và đóng góp ý kiến trong hội đồng.
Quyền lực chính của vua là điều hành lực lượng quân sự trong nước, một nhân vật quan trọng trong các buổi lễ, tiệc và kiểm soát việc đào tạo, tuyển mộ binh lính. Vua trong xã hội người lùn giống với một tướng trong quân đội hơn là người thực sự nắm quyền điều hành đất nước.
Deep Roads
Các Thaig và các vương quốc được kết nối với nhau bằng hệ thống đường ngầm khổng lồ, chằng chịt và phức tạp như một mê cung. Hệ thống này đã tạo nên Deep Roads trải dài khắp lòng đất lục địa Thedas, kết nối các thành phố ngầm của người Lùn thành một hệ thống cực kỳ phức tạp và hùng vĩ.
Thế nhưng cũng chính vì đế chế được xây dựng trong lòng đất và công trình Deep Roads đã khiến tộc người lùn Dwarf phải chịu những tổn thất nặng nề nhất khi ngày tận thế – The Blight diễn ra.
Khi loài Darkspawn bắt đầu tấn công từ lòng đất chui lên, các thành phố và Deep Roads lại trở thành nơi bị tàn phá chính và sớm nhất. Chính sự kiện này đã dẫn đến sự lụi tàn của đế chế của tộc người lùn và phải niêm phong Deep Roads để phòng thủ trước những đợt tấn công của kẻ thù.
Tính đến thời điểm hiện tại, chỉ còn 3 khu vực Thaig lớn nhất còn sót lại là Kal-Sharok nằm sâu trong ở bên dưới dãy núi Hunterhorn, Vương Quốc Orzammar nằm sâu trong dãy núi Frostback và Kal’Hirol nằm dưới khu vực Amaranthine.
