“Bình loạn” về game survival

Những tựa game survival luôn có sức hút kỳ lạ, dù dở hoặc hay thì chưa biết nhưng khi thấy gameplay có vụ tìm thức ăn để sống qua ngày là khoái liền. Tuy không nổi tiếng và chuộng bằng những thể loại khác, nhưng hướng đi của thể loại này cũng khá đa dạng và có rất nhiều tiềm năng, nói đi thì cũng nói lại nhưng game survival cũng có nhiều khuyết điểm song song với những cái hay.

Điểm thú vị ở thể loại survival

Survival phải nói là một trong những thể loại game có nhiều tiềm năng nhất, lí do đơn giản nhất là nó có thể đứng riêng lẻ mà không cần cốt truyện quá tỉ mỉ. Thể loại survival nhìn chung là có sẵn một khung sườn gameplay, mà trong đó người chơi phải giữ cho nhân vật của mình sống sót càng lâu càng tốt. Sống sót ở đây là có nghĩa là bạn phải giữ cho thanh HP và ít nhất một yếu tố khác của nhân vật được ổn định, nếu một trong 2 yếu tố đó xuống tới mức nguy hiểm thì nhân vật sẽ chết. Yếu tố thứ 2 ngoài thanh HP sẽ tùy theo game, chẳng hạn như Minecraft thì ngoài HP thì có thanh độ no và bạn sẽ giữ cho thanh này ổn định bằng cách ăn thức ăn. Những game khác thì sẽ thêm vào độ khát nữa, giống như Stranded Deep là một game thuần survival nên bạn phải cân bằng giữa thức ăn và nước uống để sống sót một cách lâu nhất.

Như Minecraft thì yếu tố survival tạo ra sự thú vị cho gameplay, nhưng mục đích chính của Minecraft vẫn thiên về sự sáng tạo, bạn có thể xây ra những công trình độc nhất vô nhị, hay thú vị hơn nữa là công nghệ đá đỏ với đủ thứ điện tử. Yếu tố survival trong Minecraft không ảnh hưởng mạnh tới gameplay, nhưng nó lại thêm gia vị làm cho game hấp dẫn hơn. Yếu tố survival trong Minecraft không dồn dập và làm người chơi bận tâm nhiều, vì thanh độ no giảm khá lâu, nhưng như vậy thì mới giống với thực tế hơn, chứ nếu thanh độ no giảm quá nhanh thì hầu hết thời gian bạn phải tất bật đi tìm thức ăn chứ không khám phá được game nhiều. Tuy mất khá nhiều thời gian để giảm thanh độ no xuống tới tối thiểu (mất khoảng 1.5 ngày trong game) nhưng nó lại khiến người chơi phải lo xa, chuẩn bị thức ăn trước khi cơn đói ập đến. Nói đến chuyện tìm đến thức ăn là phải nói tới phần thiết kế gameplay, dù biết là tìm thức ăn để giúp cho nhân vật sống sót, nhưng trong cái cách tìm kiếm thức ăn nó cũng phải đem lại sự thú vị cho người chơi, phải có sự lôi cuốn và hứng thú trong đó, chứ không phải nhàm chán uể oải như mỗi sáng thứ 2 thức dậy đi làm.

Nhưng Minecraft cũng rất khéo léo để có nhiều nguồn lương thực mà khi bạn tự tay kiếm thì bạn sẽ thấy rất thú vị, như thay vì lượm trái cây như táo để ăn thì bạn có thể bắt đầu trồng trọt, hay chăn nuôi. Trồng trọt thì cũng khá là đơn giản, vì nguồn nguyên liệu rất dễ kiếm, và khi thu hoạch thì bạn sẽ được lúa mì để làm bánh mì, chỉ đơn giản vậy thôi nhưng các quá trình bắt đầu từ kiếm hạt giống – làm ruộng cho tới thu hoạch rất hay, giống như gameplay chuyển hướng một cách mạnh mẽ từ thể loại survival qua thể loại trồng trọt vậy, nhưng có như vậy thì bạn mới thấy được cái hay và tạo được sự hứng thú cho người chơi. Thu hoạch trái cây và lúa mì thì chỉ là ăn chay thôi, và ăn chay thì bạn thật sự không có nhiều chất dinh dưỡng để tăng độ no lên đáng kể, nên nếu muốn no lâu thì bạn phải ăn thịt. Vậy thịt từ đâu ra, thịt từ động vật trong game mà bạn có thể tìm như bò, thỏ, gà, và heo nữa. Nhưng nguồn lương thực lấy từ động vật thì tất nhiên phải có giới hạn, nên nếu bạn muốn có thịt ăn một cách đều đặn thì bắt buộc phải duy trì nòi giống của loài động vật mà bạn làm thịt. Để làm như vậy thì bạn phải tạo một không gian để chăn nuôi, sau đó là nhân giống lên, lúc đó bạn có thể lai rai 1 ngày 2 miếng bít tết rồi. Đó là ví dụ cụ thể của một game làm yếu tố survival trở nên thú vị, bạn không bị ảnh hưởng tâm lý bởi việc đi tìm thức ăn, mà lại tận hưởng cái hay khi làm việc đó.

Đó mới chỉ là những yếu tố của những tựa game survival nhẹ nhàng nhưng vẫn đủ để làm khó dễ bạn. Còn có những tựa game khác thêm nhiều yếu tố hơn nữa để bạn phải cân bằng, như Don’t Starve còn có thêm yếu tố tinh thần nữa, bạn phải giữ cho nhân vật được thư giãn để không xuống tinh thần, như vậy mới làm cho nhân vật minh mẫn để nghĩ ra những công thức chế tạo mới. Nhiều người chơi thấy game chưa đủ khó nên thậm chí còn mod thêm độ khát cho nhân vật, nên tổng cộng có tới 4 thứ để bạn quan tâm đó là HP – độ no – độ khát – tinh thần.

Ngoài ra còn có thân nhiệt nữa, bạn phải giữ cho nhân vật không quá lạnh mà cũng không quá nóng. Yếu tố thân nhiệt cũng khá hay vì nó làm game trở nên thật hơn nhưng đồng thời cũng rắc rối hơn, hơn nữa nó cũng khá là hên xui vì thường đi kèm với thời tiết, nếu bạn xui mà gặp mưa liên tục mà không làm ấm lên được thì rất khó để giữ cho nhân vật sống sót. Đây thường là yếu tố được bổ sung cho phong phú chứ không mang tính quan trọng ở tất cả mọi tựa game survival, tuy nhiên có một số game lại lấy nó làm trọng điểm vì phù hợp với cốt truyện lẫn hướng chơi. Điển hình là The Long Dark lấy bối cảnh ở vùng núi tuyết hoang vu, vì xung quanh toàn là tuyết với nhiệt độ thấp nên lúc nào bạn cũng phải chú ý giữ ấm cho nhân vật.

Vấn đề muôn thuở của game survival

Vấn đề đầu tiên của những game survival đó là độ no không thể hiện đúng so với nhu cầu ăn uống của người thật, biết là game chỉ mô phỏng nhưng bạn có thấy bực bội không khi mới ăn cho đầy thanh độ no rồi mà vừa chạy đi thu lượm nguyên vật liệu vài phút là lại đói tiếp. Trường hợp này phải nói tới Don’t Starve, chu kỳ cũng một ngày rất ngắn, thức ăn khan hiếm mà nhân vật lại đói liên tục làm bạn phải tất bật kiếm thức ăn dự trữ càng nhiều càng tốt. Đối với những người chơi thành thạo thì không sao, nhưng đối với những người mới chơi thì họ phải tốn khá nhiều thời gian để thành thục những nguồn kiếm thức ăn và nguyên liệu, chỉ khi đó thì nhân vật tồn tại mới dễ.

Thêm một ví dụ khác nữa của việc mô phỏng độ no không đúng là Stranded Deep. Đã mắc kẹt trên hoang đảo mà nhân vật lại rất kén cá chọn canh, thử nghĩ trên một hoang đảo mà có dừa và trái cây là may mắn lắm rồi, vậy mà nhân vật mỗi ngày lại phải ăn thức ăn đáng lẽ có thể sống được 2 ngày tối thiểu. Thậm chí còn có hải sản như cua nữa mà vừa ăn xong một chút là bụng lại kêu rột rột.

Thực chất vấn đề đói được làm quá trong các game survival, trong khi yếu tố quan trọng hơn lương thực đó là nước uống lại không được đề cao. Vì thực tế người ta thường chết vì khát trước, chứ rất ít khi chết vì đói, mà nước thì thường dễ kiếm hơn là thức ăn cho dù nó không được sạch. Nói tới việc tìm nước uống thì thật ra cũng có nhiều cái hay như tìm thức ăn vậy, tìm nguồn nước thì cũng khá dễ nhưng sạch hay không thì mới là quan trọng. Vì vậy để thanh lọc được nguồn nước thì lại là một chuyện khác, bạn phải tìm dụng cụ đựng nước rồi tới nguyên liệu lọc nước, có thể hơi rắc rối nhưng qua nhiều công đoạn thì bạn mới thấy được tính thực tế của một game survival đúng nghĩa. Điển hình như The Flame in the Flood, bạn đã tìm được nguồn nước thì có thể thoải mái uống, nhưng uống một nguồn nước bẩn thì nguy cơ dính bệnh hay hiệu ứng xấu thì còn tùy thuộc vào hên xui. Đúng là uống nước bẩn thì cũng bù lại độ khát, nhưng khi lỡ xui mà dính bệnh hay gì đó thì nó sẽ ảnh hưởng tới thông số khác của nhân vật mà quan trọng nhất đó là HP. Bởi vậy nên người chơi thường cố gắng thanh lọc nguồn nước để uống cho chắc ăn, như trong The Flame in the Flood thì bạn có thể thanh lọc bằng cách chế đồ lọc nước mà nguyên liệu chính là than, nước sạch nhiều lúc cũng có lợi rất đáng kể đó là bù lại độ khát nhiều hơn nước bẩn.

Yếu tố survival của mỗi game

Bạn có thể thấy các game lấy survival làm chủ đạo mà lại trở nên nổi tiếng thì thật sự không có nhiều. Chỉ có những game mà bạn thường nghe tên là Minecraft, Don’t Starve, DayZ, ARK, Starbound, Terraria… còn những tựa game khác thì cũng có ý tưởng hay và thật nhưng khi làm ra thì lại không được như mong đợi. Bù lại những tựa game rất có tiềm năng thêm yếu tố survival nhưng lại không có, hoặc có nhưng không thật sự nhiều như Crashlands là một ví dụ. Gameplay chính của Crashlands là giúp một nhân viên vận chuyển sống sót trên một hành tinh lạ cũng như tìm cách thoát khỏi đó, thoạt nhìn thì bạn sẽ thấy game có đầy đủ tính năng nhưng xây dựng – chế đồ – lượm lặt các thứ, nhìn cứ như Don’t Starve phiên bản khoa học viễn tưởng tương lai vậy nhưng khi vào chơi thì hơi thất vọng. Không phải là game dở nhưng đáng lẽ game sẽ hay hơn khi có yếu tố survival, vì nó sẽ kéo dài được gameplay thêm nữa, hoặc cũng có thể nhà phát triển sợ rằng khi thêm vào như vậy thì mọi người sẽ thường nghĩ game này copy gameplay của game khác rồi sửa bối cảnh. Cũng khá là tiếc vì Crashlands có sẵn hệ thống chế đồ rồi nên thêm vào yếu tố survival sẽ hay hơn, trong game cũng có chế đồ ăn và thuốc các kiểu nhưng chỉ để hồi máu và buff chỉ số mà thôi.

Còn những tựa game nhiều khi gán mác survival nhưng thực chất lại không phải. Nhất là những game kinh dị như Outlast hay Five Nights at Freddy’s, nội dung của game chỉ là không để bị kẻ thù bắt mà thôi, có nghĩa là một là thành công – hai là “fail” nặng. Chứ nếu có mác survival trên đó thì dường như có sự nhầm lẫn, vì nói đúng ra thì thể loại này thì nên xếp loại vào kiểu kinh dị kết hợp giải đố thì đúng hơn, vì mục đích chính là bạn cố gắng làm sao để không bị bắt rồi hù họa các kiểu.

Nhìn chung thì thể loại này thực chất rất hút khách người chơi, vì bạn có để ý mỗi lần có một game có mác và gameplay đúng chuẩn survival thì thường được chú ý rất nhiều, vừa ra lò là khoảng 1-2 tiếng sau là đã có người mua chơi ngay và nhận xét. Chính vì thể loại rất ăn khách nên thường các nhà phát triển cố gắng thêm vào để tăng tính hấp dẫn, nhưng đôi khi cũng gây ra thảm họa. Ý tưởng hay nhưng khi lồng ghép những yếu tố khác như cốt truyện hay gameplay chính thì lại ra một mớ bòng bong không đâu vào đâu, được cái này thì mất cái kia rồi yếu tố survival thì sơ sài. Tuy nhiên những cơ hội cho những game survival vẫn còn rộng mở rất nhiều, nhất là những hãng indie, và đâu đó ở trên Steam vẫn còn nhiều tựa game đang trong quá trình hoàn thiện nhưng chưa biết sẽ thành bom tấn hay bom xịt.