Ngày nay chúng ta không còn rơi vào cảnh “nạn đói năm 45” khi tìm kiếm thú vui giải đố kiểu trinh thám. Thật buồn là số lượng nhiều như cá diếc sang sông nhưng để đưa những câu đố biến thành những game điều tra đúng chất chưa bao giờ là một công việc dễ dàng. Một số gần đạt được điều đó. Nhưng nhiều khi chúng chỉ hoang đường đến mức bất khả bại hoặc ngược lại, quá đơn giản và nhàm chán. Return of the Obra Dinn (sau đây xin gọi tắt game là Obra Dinn) nằm ở giữa 2 cung độ đó. Vừa đủ, thực thụ nhưng vẫn độc đáo, sáng tạo trong trải nghiệm gameplay, đồ họa và những giai điệu nho nhỏ bắt tai tuyệt vời. Một lần trong đời muốn trở thành thám tử thực thụ chứ? Nhấc người lên và rước Obra Dinn về làm vợ mau.
Cha đẻ của Obra Dinn – Lucas Pope là một tài năng làm game indie hiếm có. Pope có biệt tài “vấy bẩn” những thứ tầm thường trở nên tinh tế, có chiều sâu và tràn đầy hấp dẫn. Lần gần đây nhất ta chứng kiện một Paper, Please đưa bạn vào vai một anh chàng “làm công ăn lương” với thủ tục xuất nhập cảnh nhàm chán ở biên giới. Pope tròng vào cổ người chơi thứ xiềng xích nặng nề của đạo đức và lương tâm. Và lần này cũng vậy, anh ta đưa công việc viết báo cáo của một chuyên viên bảo hiểm trở thành chuyến phiêu lưu điều tra hấp dẫn đầy bất ngờ và nhuốm màu sắc huyền bí.
Nhắc đến điều tra trinh thám, chúng ta có thể dễ dàng thuê dệt viễn cảnh cho riêng bản thân. Những góc cạnh cổ điển nhưng hoa mỹ kiểu Sherlock Holmes, những góc cạnh triết lý, u tối về con người kiểu Rust (True Detective) sẽ là những ấn tượng kiểu “đo ni đóng giày” cho dòng điều tra trinh thám mà tôi nhắc đến. Obra Dinn thì không như thế. Bạn không phải dấn thân vào công cuộc truy tìm công lý hay báo thù kẻ thủ ác mà chỉ là một chuyên viên quèn làm nghề điều tra bảo hiểm thôi. Nhưng đừng vội thất vọng về Obra Dinn. Vì nó sở hữu thứ cốt lõi nhất của hoạt động điều tra là ĐI TÌM SỰ THẬT. Thời đại ngày nay là thời đại của sự rườm rà, hoa mỹ, người ta đẻ ra nhiều thứ lộng lẫy và đính những thứ họ muốn lên cốt lõi của bản chất. Bạn có thể mong chờ, mê đắm vào những cảnh võ thuật, những pha đấu tay đôi nguy hiểm, những màn hài hước, chơi ngông khi phá án nhưng mọi thứ không đi đến cái cốt lõi là sự thật thì tất cả đều là phù du. Đôi mắt của ta, cảm nhận của ta đã quá quen với việc nuông chiều như vậy nên lạc lối về bản chất. Vì một nửa của sự thật thì không phải là sự thật. Đối với một số người, câu chuyện của Obra Dinn có thể không ly kỳ, xoắn não không tưởng. Nhưng không vì thế mà trò chơi này đánh mất sức hấp dẫn của nó. Hãy nhớ trong màn đêm đen tối, không gì rực rỡ, đẹp đẽ và quyến rũ bằng ánh sáng.
Đồ hoạ phong cách này phải thừa nhận rằng không phải ai cũng thích
Giờ thì quay lại với khởi đầu của trò chơi này: Obra Dinn. Đó là tên “người đẹp” của Công ty Đông Ấn có tải trọng 800 tấn viễn chinh Phương Đông với mục đích thương mại vào năm 1803. Tiếc thay Obra Dinn không đến được điểm hẹn đầu tiên ở Mũi Hảo Vọng và được tuyên bố mất tích. Vài năm sau, con tàu tưởng chừng “phủ bụi” trong trí nhớ xuất hiện ở Cảnh Falmouth của Anh Quốc. Điều đáng nói vào lúc này là hành khách và toàn bộ thủy thủ đoàn của Obra Dinn đã bốc hơi không cánh mà bay. Trong nhiều giờ kế tiếp, bạn được sắm vai anh chàng chuyên viên của Công ty Bảo hiểm tiến hành công việc điều tra để viết báo cáo. Những con tàu thuyền mất tích bí ẩn hoặc mất tích bí ẩn rồi bỗng dưng “hiện hồn” về chưa bao giờ là chủ đề hết hot cả. Với óc tưởng tượng và suy đoán, bạn có thể vẽ ra những giả thuyết hoang đường nhất. Với một indie dev như Lucas Pope, Obra Dinn là thứ đề tài màu mỡ nhất để anh ta thể hiện tài năng của mình.
Ngay từ điểm xuất phát đầu tiên, Obra Dinn đã cho nó là một kiệt tác xứng đáng. Bạn bị thu hút trong cái không gian quy mô nhỏ, một khoảnh khắc đẹp đẽ với đầy tình tiết hấp dẫn trước khi tử thần ghé thăm. Rồi sau đó Pope thay đổi nhanh chóng mọi thứ. Khi bạn cười khẩy, cái nụ cười kiểu “ÔNG MÀY HACK NÃO RỒI NHÉ NIGGA” thì sau đó những khoảnh khắc điên rồ trong hư không như chực chờ nhảy xổ ra vả vào bản mặt tự mãn của bạn. Khi bạn ngụp lặn trong biển lớp lang những câu đố, kinh nghiệm sương máu là ĐỪNG DỄ DÃI VỚI CÁC GIẢ ĐỊNH CỦA MÌNH, DARLING!!!
Bắt đầu một trận chiến khó nhằn, Obra Dinn cung cấp cho bạn hai thứ vũ khí: Một chiếc đồng hồ bỏ túi và một cuốn sổ ghi chép. Đồng vốn đầu tiên đê khởi nghiệp của bạn là chiếc đồng hồ bỏ túi chưa đầy ma thuật. Đó là kiểu kỳ lạ dị hơm độc đáo của Pope, anh ta đưa cho bạn thứ thân phận điều tra không thể tầm thường hơn nhưng sau đó là quẳng vào mặt người chơi một phép màu kì diệu của ma thuật để giải quyết những kiểu bí ẩn mất tích không có lời giải trong lịch sử. Bất cứ khi nào bạn lang thang trên con tàu và tìm được xác người, chiếc đồng hồ ma thuật sẽ kích hoạt phép màu của nó. Cảnh sắc xung quanh bạn bị một màu đen đặc che phủ. Vài chục giây kế tiếp là những giọng nói, âm thanh trước khoảnh khắc xấu số của những nạn nhân bạn tìm thấy. Và rồi bóng tối dần lui đi để lại cho bạn những giây phút quý giá trước thảm kịch chết chóc. Mọi cảnh vật đóng băng và cuộc chơi điều tra của bạn bắt đầu. Bạn được phép đi xung quanh không gian đóng băng nhưng không thể tác động vật lý đến bất kỳ sự vật nào. Thường thức quá trình phá án thường là tìm kiếm manh mối và suy luận rồi gắn kết để tìm ra chân dung kẻ thủ ác. Lucas Pope không thích những lối mòn mà người khác đã đi. Thay vào đó ta được trải nghiệm một thiết kế độc đáo và đặc sắc hơn rất nhiều. Chiếc đồng hồ ma thuật trong Obra Dinn cho ta nhìn thấy luôn toàn bộ cái chết của nạn nhân trong đó có nguyên nhân của nó. Đừng vội “lộn cái bàn” vì tốn gần 200k để mua phải thứ game thiểu năng vì cái mà Obra Dinn cần không phải là đè cổ nguyên nhân gây ra cái chết và tống chúng nó vào tù mà là xác định danh tính và số phận của những người trong khung cảnh bi kịch đó. Điều đó thực không dễ chút nào vì bạn phải hoàn thiện mảnh ghép số phận của 60 linh hồn xấu số của Obra Dinn để hoàn thành trò chơi này. Lucas Pope đã thành công xây dựng nên một mạng nhện khổng lồ những câu đó logic cần lời giải đáp với lượng dữ kiện vừa đủ để suy luận. Càng đi sâu vào trong, những bí mật, những lỗ hổng sẽ được lấp kín. Sẽ có lúc bạn “lạc trôi” vào ngõ cụt nhưng phần thưởng và trải nghiệm phá án của Obra Dinn thì cực kỳ gây nghiện. Độ khó của trò chơi này được thiết kế ở mức thách thức nhưng không gây nhàm chán.
Càng đi gắn bó với Obra Dinn, bạn càng nhận ra sự “chất chơi” và sáng tạo trong thiết kế cơ chế và trải nghiệm phá án của Lucas Pope. Lại quay về với chiếc đồng hồ ma thuật trò chơi cấp cho chúng ta. Thay cố gắng bù đắp tốt nhất những giác quan để người chơi phá án, Lucas Pope bóc tách phần kết quả thính giác và thị giác theo thứ tự trước sau. Bạn phải chú ý lắng nghe và nhanh chóng ghi nhớ những dữ kiện về âm thanh. Sau phần “bịt mắt” là đến phần “bỏ khăn che” nhưng câm lặng. Bạn chỉ được phép quan sát mà không được thao tác vật lý nào lên cảnh vật. Nếu chú tâm hơn vào phần âm thanh.Điều này tạo ra sự thách thức độc đáo. Những manh mối được tách ra nhưng không “đánh rơi” mà tăng lên độ khó của câu đố.
Phần sau của công việc phải nhắc đến cánh tay phải của người chơi: Cuốn sổ ghi chép ma thuật đầy “xịn xò”. Cuốn sổ này cung cấp nhiều trợ giúp cho quá trình phá án. Nó chứa danh sách hành khách và thủy thủ đoàn của tàu Obra Dinn (quốc tịch, giới tính, vị trí trên tàu…) kèm theo đó là danh sách thuật ngữ hàng hải và những bản phác thảo, những tấm ảnh chân dung, ảnh chụp 60 linh hồn xấu số của chúng ta. Cuốn sổ này còn sở hữu công hiệu ma thuật ghi chép lại chân dung những “diễn viên” trong vở thảm kịch của chúng ta. Đồng thời, cuốn sổ cũng chia số phận của hành trình chết chóc này thành 10 chương. Lúc bạn hoàn thành các chỗ trống trong cuốn sổ cũng là lúc trò chơi khép lại. Obra Dinn phản ánh đúng bản chất điều tra của ngành bảo hiểm và bản chất truy cập ký ức quá khứ để phá án của trò chơi. Chúng tôi không quan tâm động cơ, mục đích hay những bí mật thì thầm dẫn đến cái chết trong bản báo cáo. Chỉ cần thứ quan trọng nhất: SỰ THẬT PHẢI ĐƯỢC KẾT LUẬN. Nó kiểu dạng như: Ai đã giết thuyền trưởng? Chết bởi vật gì? Vết thương trí mạng ở đâu?
Lucas Pope đã xây dựng nên một thử thách dài hơi và khó nhằn. Số phận của 60 con người trên tàu Obra Dinn như những sợi chỉ của vận mệnh, liên kết, đan dệt nên bức tranh toàn cảnh. Một ma trận thông tin cần xử lý, một tấm bản đồ tư duy đồ sộ. Đây là một trò chơi mà bạn có thể mua bút dạ, bảng lớn, dây chỉ, đinh ghim về phòng rồi chơi trò điều tra trong phê pha nhất có thể. Từ việc sử dụng thị giác, thính giác, trí nhớ, đối chiếu, loại trừ, liên kết…thậm chí trực giác. Với 3 kết luận đúng, trò chơi ghi nhận kết quả cho bạn. Bạn có hoàn tất Obra Dinn trong 6 tiếng hoặc 60 tiếng hoặc nhiều hơn. Điều này tùy thuộc vào khả năng điều tra và sự “kỹ tính”, chắc chắn trong các lập luận của bạn.
Việc đưa trải nghiệm điều tra trinh thám giải đố vào game một cách độc đáo, có sức sáng tạo và cuốn hút thì khó hơn lên cung trăng bắt chị Hằng về làm vợ. Hầu hết những trò chơi trước Obra Dinn bắt chước, tái tạo công việc điều tra của thám tử như thu thập manh mối, tham khảo chéo, ngoại suy, liên kết, loại trừ…. nhưng đều không thể bù đắp sự cứng nhắc và thiếu sót trong cảm quan và trải nghiệm đầy đủ của điều tra. Một lối mòn vô vọng. Lucas Pope thì không làm thế. Pope thay đổi bản chất mechanic game một cách kỳ quái nhưng thông minh và thú vị. Thay đổi nhưng trở nên thách thức và cuốn hút hơn bao giờ hết.
Với ý kiến chủ quan của tôi, Obra Dinn là một trong những trò chơi giải đố xuất sắc nhất mà tôi từng thấy. Pope không đem lại cho người chơi trải nghiệm điều tra giả tạo hay thương hại bạn. Một trò chơi để ta xoay xở như một thám tử thực thụ. Không hề có trò đánh dấu, gợi ý hay can thiệp lố bịch vào trò chơi. Một cảm giác phá án thật phê pha ngay cả khi bạn ngồi chết dí trong một ngõ cụt thời gian dài.
Một nửa hấp dẫn còn lại của Obra Dinn đến từ câu chuyện của nó và sự độc đáo, khéo léo khi sử dụng 2 mechanic chính là pocketwatch và notebook làm phong cách kể chuyện. Phong cách kể chuyện của Obra Dinn có phần giống với một bộ phim nổi tiếng kinh điển: Memento. Khi bạn xem hết Memento, hiểu được toàn bộ câu chuyện và đảo ngược hướng kể chuyện. Đó là một câu chuyện gắn kết, chặt chẽ. Nhưng cái cách Nolan cắt dải ruy băng “sự thật” và đảo chiều nó mới thực sự là sáng tạo và hấp dẫn. Phủ lên những gì rõ ràng một lớp trang điểm dạng sương mù, bí ẩn và nó thật sự quyến rũ khi ta lột đi tất cả. Obra Dinn cũng thế. Nó đập bể vận mệnh bất hạnh của 60 con người trên con tàu và xáo trộn toàn bộ các mảnh ghép. Khi nhìn đơn thuần vào một cảnh đóng băng khi chết của ai đó. Bạn có cảm giác tầm thường. Một sinh mạng “đất về với đất, bụi về với bụi”. Dù cho đó là tay thuyền trưởng cao quý giận giữ vì bất lực trước cái chết hay chăng vẻ mặt sợ hãi trước định mệnh nghiệt ngã hoặc ôm ấp và thì thầm bên tai người mình yêu trước lúc giã biệt. Nó có một sức cuốn hút không tưởng khi bạn hoàn thành toàn bộ sự thật. Một xã hội loài người thu nhỏ trên một con tàu. Mọi thứ vẫn cứ hỗn độn theo bản tính con người, họ yêu, họ ghét, họ giữ bí mật, họ báo thù. Bản chất đi tìm sự thật và sự thật chưa bao giờ trở nên hấp dẫn, sống động, đen tối và đầy bất ngờ.
Mọi thứ trong trò chơi này thật tuyệt vời. Tôi nói mọi thứ thì chắc chắn còn lại là đồ họa và âm thanh của Obra Dinn rồi. Điểm ấn tượng ban đầu khi người chơi đến với Obra Dinn chắc chắn là tông màu đen trắng đơn điệu của nó. Thứ “chơi ngông” này được Lucas Pope gọi là “1-bit-graphic”. Một kiểu đồ họa dạng lo-fi trên máy tính những năm đầu thập niên 80 của thế kỷ trước nhưng với sự điều chỉnh về độ tương phản cao. Những hiệu ứng kiểu này kết hợp với những cảnh tĩnh mô tả khoảnh khắc “cái chết” ghé thăm tạo nên cảm giác mãnh liệt về năng lượng và chuyển động, biểu cảm. Phong cách đồ họa kiểu lo-fi có thể dễ dàng làm bạn quy kết sự cẩu thả trong các thiết kế đồ họa của Obra Dinn. Làm ơn đừng vội kết luận. Càng đi sâu vào trong Obra Dinn, bạn càng ngưỡng mộ sự tỉ mỉ trong việc thiết kế các chi tiết của con tàu Obra Dinn……Và vâng, nó thực sự đáng ngả mũ vì đây là trò chơi được thiết kế chỉ với một mình Lucas Pope. Âm thanh nói chung và âm nhạc nói riêng trong Obra Dinn là một thành quả tuyệt vời không kém đồ họa. Những giai điệu ngắn ngủi, bắt tai và tràn đầy năng lượng phù hợp với phân cảnh chơi. Âm thanh trong Obra Dinn thì thực sự tuyệt vời ông mặt trời. Obra Dinn sở hữu một lượng voice lồng tiếng cực tố và kỳ công. Từ những ngữ điệu, âm tiết phù hợp với quốc tịch, văn hóa, giới tính, hoàn cảnh, cảm xúc… tạo nên một trò chơi điều tra giải đố đúng nghĩa. Để vượt qua trò chơi này, âm thanh là một trong những phương diện bắt buộc bạn phải xử lý.
Tạm kết
Mặt lúc nào cũng high thế này bảo sao làm game “bánh cuốn” thế =))
Một gã Mỹ ở Nhật…đam mê làm game indie…tài năng và thời gian 4 năm rưỡi có lẻ. Thế là Return of Obra Dinn ra đời. Nó làm một trong những trò chơi xuất sắc nhất trong thể loại giải đố điều tra tính đến thời điểm hiện tại. Và có lẽ là một trong những sản phẩm indie kinh điển trong dòng thể loại. Nếu bạn đam mê game giải đố điều tra trinh thám, và nếu bạn có đủ tài chính để mua nó hơn là download bản crack và ngồi một chỗ viết review, HÃY MUA NÓ. GẤP !!! =))
