Như thông báo cách đây không lâu của Sports Interactive, thì tựa game Football Manager 2024 sẽ là phiên bản cuối cùng, và cũng là “hoàn thiện nhất” của Football Manager được phát triển trên engine cũ, còn bắt đầu từ Football Manager 2025 (FM25) trở đi, dòng game FM sẽ được phát triển trên Unity Engine, cũng tức là làm mới hoàn toàn. Sports Interactive (SI) cho rằng đây là “cuộc cách mạng” lớn nhất của dòng game FM kể từ 2009, khi họ phát triển tính năng xem trận đấu bằng hình ảnh 3D. Để cho các bạn dễ hiểu, thì nó cũng giống như bạn có 1 căn nhà cấp 4, hàng năm đều phải sửa sang tân trang lại cho hợp thời, thì năm nay bạn quyết định… đập bỏ cái nhà đi và xây hẳn một căn biệt thự (hy vọng là biệt thự thât) mới toanh cho nó oách vậy.
Đây quả là là một tin tức cực kỳ hứa hẹn, nhất là khi con dân FM đã kêu giời kêu đất về match engine từ lâu lắm rồi, còn mình sau khi nghe về FM25, cũng đã có một vài suy nghĩ về những điều mà SI cần phải cải thiện trong phiên bản được coi là “sequel” đầu tiên của FM này.
- Vai trò cầu thủ và khối đội hình
Trong nhiều năm trở lại đây, chiến thuật bóng đá đã phát triển và tiến hoá rất nhiều so với thời kỳ của những năm đầu 2000 hay mặt bằng chung khoảng những năm 2010. Vai trò của một cầu thủ trên sân không còn đơn giản như “cậu chạy bao sân để cướp bóng, cậu đứng ở biên tạt bóng, còn cậu cắm rễ trong vòng cấm”. Cách những huấn luyện viên hàng đầu thế giới dùng cầu thủ hiện nay rất linh hoạt và biến ảo, đặc biệt là gã thiên tài đầu hói Pep Guardiola. Giới chuyên môn và truyển thông vẫn còn chưa thể quên cách Pep “hồi sinh” John Stones – một trung vệ với đôi chân pha lê tưởng chừng như đã mất chỗ đứng tại Etihad, Pep đã hô biến anh ta thành một tiền vệ với những màn trình diễn trên cả tuyệt vời. Xuất phát tại vị trí tiền vệ phòng ngự trong phần lớn mùa giải 2022/2023, Stones sẽ lùi về bắt cặp với Dias tạo thành cặp trung vệ chắn trước cầu ngôn trong khối phòng ngự 4-4-2, còn khi đội kiểm soát bóng, Pep bố trí Stones di chuyển lên cao hơn, tạo thành cặp double pivot với Rodri trong khối 3-2-5 của Manchester City. Thậm chí, trong trận chung kết UEFA Champions League 2023 mới đây, Stones còn được chỉ đạo đá cao hơn nữa, xuất phát từ đầu trong cặp double pivot, anh ta dâng lên chơi ngang hàng với Gundogan, tạo thành cặp tiền vệ trung tâm luôn, để lại mỗi mình Rodri phía sau.
Vị tri của Stones trong khối đội hình Man City (ảnh: The Athletic)
Vậy ta có thể tái hiện lại cách Pep sử dụng Stones trong FM23 hay không? Một Libero chăng? Nhưng FM lại không cho phép sử dụng Libero trong một cặp trung vệ, và chỉ cho phép dùng vai trò này ở bộ ba trung vệ mà thôi, hơn nữa Libero trong FM khi thủ thường lùi sâu hơn những trung vệ khác nhằm bọc lót cho họ, ngăn chặn những cú chọc khe của đối phương hay sửa lỗi cho đồng đội, Stones lại không hề có trách nhiệm như vậy. Cách hợp lý nhất chắc là sử dụng Stones với vai trò Half-back, điều mà mình thấy đa số những người chơi muốn tái tạo lại chiến thuật của Pep sử dụng. Một Half-back, theo định nghĩa của FM, là một tiền vệ phòng ngự lai với một máy quét hạng nặng, Half-back xuất phát ở vị trí tiền vệ phòng ngự, và sẽ lùi sâu hơn trong giai đoạn phát triển bóng của đội, cung cấp điểm nhận bóng và luân chuyển nó đến những cầu thủ khác, cũng như chống phản công nếu đội mất bóng, không hoàn toàn giống nhưng trường hợp này tạm chấp nhận được. Theo mình hệ thống này vẫn có sự linh hoạt chưa cao và không theo kịp biến động của đời thực, sau khi chứng kiến cách Pep dùng Stones, SI mới đây đã phải tinh chỉnh lại vai trò Libero để mô phỏng vai trò của anh ta. Nhìn rộng hơn, điều này khiến cho người chơi gặp khó khăn khi muốn thiết lập các khối đội hình.
Khối đội hình 2-3-5 khi có bóng của Arsenal (ảnh: Total Football Analysis Magazine)
Khối đội hình là gì? Dễ hiểu thì nó là vị trí đứng của các cầu thủ, tương quan với những đồng đội xung quanh họ theo chiều ngang và dọc. Như ví dụ trên, mình đã nhắc đến việc các cầu thủ Manchester City thường chọn khối đội hình 4-4-2 khi phòng ngự và chuyển sang khối build-up 3-2-5 khi có bóng. Sự thay đổi trong cách dùng người để tạo nên những khối đội hình này là thứ mà FM khó có thể mô phỏng tốt do sự hạn chế công nghệ, người chơi không thể trực tiếp chỉ đạo cách di chuyển tạo khối của cầu thủ mà chỉ có thể căn chỉnh một cách tương đối hạn chế cách di chuyển của từng người qua hệ thống vai trò, hoặc là đợi 1 năm để SI update nó cho phù hợp (nhưng lúc đấy bạn phải bỏ ra 900k mua bản mới, hơ hơ).
- Tương tác với cầu thủ.
Thôi dừng mấy chuyện chiến thuật một chút, để dẫn dắt đội bóng đi đến thành công, một nhà quản lý còn cần phải làm chủ phòng thay đồ nữa chứ nhỉ? Việc nắm đầu đám cầu thủ trẻ và giành được sự tôn trọng của những công thần thường là bài toán nan giải đối với những huấn luyện viên. Tuy nhiên, dù có khó khăn đến đâu, thì cầu thủ cũng là những con người biết suy nghĩ và có thể nói chuyện lý lẽ, còn đám cầu thủ AI thì không. Tương tác với đám này còn chẳng tân tiến được như AI cơ, thế nên mới xảy ra những chuyện dở khóc dở cười như trường hợp kiểu bạn đã nuôi dưỡng thành công một cầu thủ trẻ cực kỳ tiềm năng và đã sẵn sàng chơi ở đội chính, nên bạn bán đi một công thần đã luống tuổi. Nghe rất hợp lý đúng không? Không! Một công thần khác giận dỗi yêu cầu bạn phải mua về ngay một ai đó để thay thế. Và dù bạn có hét vào màn hình rằng cầu thủ thay thế ở ngay trước mắt kìa, thì cũng không thể thay đổi sự thật rằng bạn lại phải lăn lộn tìm mua ai đó về ngay, nếu không cả đội sẽ nổi loạn.
Việc mua bán trên thị trường chuyển nhượng cũng chẳng thiếu những trường hợp khó đỡ, bạn muốn mua gã trung vệ tên A để tăng cường lực lượng cho hàng thủ, nhưng tên A đó lại chỉ muốn chơi cho bạn với điều kiện bạn tăng cường lực lượng hàng thủ trước?? Thậm chí nhiều lúc nó còn phi lý như việc cầu thủ B chọn đến Crystal Palace thay vì Real Madrid vì hắn không muốn đá cho đội nhược tiểu? Hoặc nhất là khi bạn đang thèm khát việc mua được cầu thủ C của Sporting Lisbon, bạn gom góp mãi mới đủ 60 củ khoai euro đến nhà gái rước ẻm về, tuy nhiên trong quá trình đàm phán lương, gã C này lại muốn 200.000 Euro một tuần, nhất quyết không giảm, vượt quá xa con số mà bạn có thể trả. Bạn ngậm ngùi để C đến với vòng tay của một đội bóng khác, để rồi nhận ra hắn chỉ nhận lương 40.000 Euro ở đó, cay thì *** ***.
- Tương tác với truyền thông
Hồi mới chơi thì mình cũng thích cái tính năng này lắm, nghĩ rằng nó làm tăng tính chân thực của game, khiến việc quản lý đội bóng trở nên dynamic hơn rất nhiều. Tuy nhiên, sau khi trả lời những câu hỏi giống hệt nhau lần thứ 69420, mình toàn bấm duy nhất một lựa chọn mà không thèm đọc, hoặc là kệ, cử trợ lý đi thay luôn, mỗi tội việc cử trợ lý làm hết thể này lại gắn một cái red flag to đùng vào CV của mình, khiến các đội bóng lớn phân vân hơn trong việc lựa chọn mình làm huấn luyện viên. Đám phóng viên trong FM cũng cực kỳ… khó chịu, ngoài việc bộ câu hỏi quanh đi quẩn lại cũng chỉ có vài chục câu, nhiều khi họ còn hỏi những câu phải nói là đ** liên quan. “Ông nghĩ sao khi huấn luyện viên của Fiorentina rao bán trung vệ dự bị 37 tuổi của ông ta?”, “Ừm tôi không có ý kiến gì, tôi chỉ muốn nói về Hà Nội FC thôi”, lập tức toàn bộ đám phóng viên mặt mày cau có, đập bàn đập ghế ném mic vứt loa la hét ầm ĩ “CÔNG CHÚNG XỨNG ĐÁNG ĐƯỢC NGHE CÂU TRẢ LỜI TỬ TẾ TỪ ÔNG!!”. Thực ra mình hơi phóng đại chút đỉnh, nhưng bạn hiểu ý mình mà đúng không.
Ngoài đời thực, ảnh hưởng của truyền thông đến với đội bóng là cực kỳ khủng khiếp, đặc biệt với những đội bóng lớn, thu hút được đông đảo sự chú ý và quan tâm như nửa đỏ nào đó ở thành phố M. Áp lực truyền thông có thể đè chết một cầu thủ tiềm năng, có thể làm rạn nứt những mối quan hệ, tóm lại là chi phối đến đội bóng nói chung và cầu thủ, huấn luyện viên nói riêng. Tại World Cup 2018, huấn luyện viên tuyển Nga khi đó là ông Stanislav Cherchesov, sau khi đưa đội bóng quốc gia đạt được kỳ tích đánh bại Tây Ban Nha và lọt vào vòng tứ kết, đã cấm các cầu thủ xem điện thoại để ngăn họ đọc được những lời tán dương từ báo chí. Còn trong FM thì sao? Tại FM23, đội bóng được truyền thông tung hô hay dìm nghỉm cũng ảnh hưởng đến điểm morale của cầu thủ, nhưng nó khá là… không đáng lo ngại. Những gì bạn nói với cánh nhà báo cũng ảnh hưởng đến morale, nhưng bạn chỉ cần chọn hội thoại phù hợp – điều đơn giản cực kỳ, con nít cũng làm được, là đám cầu thủ của bạn sẽ tươi rói ngay. Trường hợp tệ nhất, bạn lỡ mồm nói hớ trên truyền thông và khi về nhà thì bị cầu thủ yêu cầu gặp mặt, bạn cũng chỉ cần chọn hội thoại xin lỗi tử tế thì 99% sẽ chẳng ai ý kiến gì cả. Tóm lại, mình cho rằng hệ thống tương tác với truyền thông của FM không đủ độ sâu, kém đa dạng và chứa nhiều thứ vô lý, ảnh hưởng của nó cũng không đủ lớn để người chơi bận tâm quá nhiều, thành ra việc trả lời họp báo, trả lời phỏng vấn… trở thành công việc tẻ nhạt và thừa thãi.
Đã có một số người chơi trong cộng đồng FM trên Reddit hy vọng rằng FM25 sẽ có hệ thống tương tác tích hợp với AI như ChatGPT, mặc dù điều này khiến mình rất phần khích, phải nói thật rằng việc này rất khó có thể xảy ra. Điều hợp lý nhất lúc này là chỉnh lại hệ thống hội thoại, gia tăng sự đa dang câu hỏi và khiên ảnh hưởng từ câu trả lời của bạn trở nên rõ rệt hơn. Rộng hơn, mình muốn truyền thông trong FM giống như ngoài đời, tức là một thế lực sẵn sàng xỉa xói từng ngóc ngách của câu lạc bộ, gây ra ảnh hưởng đến tinh thần cầu thủ cũng như giới chủ sở hữu, mà đừng quên, người bầu chọn Quả Bóng Vàng là các nhà báo chứ ai, mình cho rằng truyền thông cũng sẽ ảnh hưởng đến hệ thống tính giải thưởng cá nhân của các cầu thủ, như vậy độ chân thực sẽ được tăng lên, cũng như bớt sự nhàm chán cho gameplay.
- Đồ hoạ
Nói về đồ hoạ 3D của FM, thì mình nói thật là nhìn PES 6 còn đẹp hơn FM23. Vẫn biết tôn chỉ của FM là không chú trọng đồ hoạ để phục vụ cho đa số người chơi không có Gaming PC, nhưng nó thật sự là rất xấu, mà PES 6 cũng đâu yêu cầu cấu hình máy cao.
Đồ hoạ của FM24 – sẽ ra mắt tầm tháng 10/2023
Với việc FM25 sẽ là bản game mới hoàn toàn trên Unity, ta có thể hy vọng vào một FM với đồ hoạ 3D ấn tượng hơn, nhưng vẫn giữ được yêu cầu cấu hình thấp. Các hiệu ứng ánh sáng, post process, ray tracing các kiểu gần như chắc chắn sẽ không có trong game, hoặc game sẽ cho người chơi lựa chọn tắt hết chúng đi, quay về đồ hoạ củ khoai tây để giảm bớt gánh nặng. Mình thì không quá quan tâm đến sự bắt mắt, mà thứ mình mong mỏi nhất ở FM trên Unity, đó là animation. Animation được quảng cáo trên FM24 đã khiến game thủ khá thích thú vì giờ đây, cầu thủ đã có thể thực hiện những động tác tương đối phức tạp, chuyển động cũng mượt mà hơn, tuy nhiên nếu so sánh giữa Fm24 và FIFA 14, tức FIFA từ 10 năm trước, đó vẫn là sự khác biệt một trời một vực. FM25 chỉ cần có animation được như FIFA 25 thôi, thì mình đảm bảo 20 năm tới sẽ chẳng có người chơi nào than phiền về 3D của game cả, thay vì năm nào cũng ngán ngẩm xem 22 que củi đá bóng.
5. Sự phát triển của cầu thủ
Hiện tại, khả năng và tiềm năng của một cầu thủ được tóm gọn lại bằng 2 chỉ số ẩn, đó là CA (Current Ability) và PA (Potential Ability), cơ bản thì CA là tổng hợp những chỉ số hiện tại của cầu thủ đó, thông qua tập luyện và thi đấu, chỉ số của cầu thủ tăng thì điểm CA sẽ tăng, còn PA là mức tối đa mà CA có thể tăng đến. Trong quá trình tập luyện, bạn nên cho cầu thủ tăng những chỉ số cần thiết cho vai trò của họ để tối ưu hoá CA, ví dụ như tiền đạo cần tăng chỉ số sút bóng, rê bóng, một chạm còn chỉ số tắc bóng, phòng ngự thì không cần quan tâm. Tuy vậy, mình nghĩ hệ thống này nên thay đổi, bởi vì việc gán trần tiềm năng của một cầu thủ thành một con số cố định không phải một ý hay và nó khá là gò bó. Việc xác định trần tiềm năng của một cầu thủ cũng là việc cực kỳ khó và thường là thiếu chính xác, bạn đâu thể nhìn vào một cầu thủ tuổi teen vào nói rằng “cậu này sẽ phát triển tối đa đến mức này thôi”, hoặc nhìn vào một tiền đạo 28 tuổi mà nói rằng “anh ta đã chạm tới giới hạn”, nhưng biết đâu đấy ngay mùa giải sau anh ta chuyển đến một đội bóng mới và nâng tầm bản thân thành một chân sút hàng đầu.
Việc phát triển cầu thủ cũng có một vấn đề nữa, thường thì những cầu thủ sẽ trải qua giai đoạn vàng của sự phát triển bản thân, đó là độ tuổi 18-23, thì trong game cũng vậy, những cầu thủ càng “già” ngoài 24-25 thì gần như không phát triển gì thêm. Nhưng ngoài đời thực đâu đó vẫn có những trường hợp “nở muộn” như Jamie Vardy, Mohamed Salah, Kevin De Bruyne,… Trong game, nếu một cầu thủ đã 24 mà chỉ số vẫn làng nhàng, đá ở giải hạng 2 thì chắc chắn sẽ không bao giờ bứt tầm trở thành một siêu sao đẳng cấp hàng đầu.
Trên đây chỉ là một vài suy nghĩ ngắn gọn của mình về tựa game Football Manager và hướng đi của thương hiệu này trong tương lai, khả năng và hiểu biết của mình còn hạn chế, nên nếu bạn có bổ sung thêm hoặc phản biện, hãy comment bên dưới để cho mình biết nhé cảm ơn bạn đã đọc bài viết.
