Không, tui không có nói đến 2 bản Deus Ex gần đầy là Human Revolution hay Mankind Divided, bản game Deus Ex mà tui muốn nhắc đến ở đây là phiên bản original được ra mắt vào năm 2000 (vâng, năm sau là tròn 20 năm tuổi của tựa game này và Eidos Montréal vẫn không có kế hoạch nào cho phần tiếp theo sau Mankind Divided). Nếu bạn hỏi tui tựa game này có ảnh hưởng gì đến Cyberpunk 2077, đây là những lời hiện lên trên trang web Cyberpunk 2077 tầm năm 2013: “Considered by many to one of the best (if not the best) Cyberpunk game. It had an involving story multiple ways to accomplish a goal. One of first games of its time and still one of the very few games where it was possible to finish it without killing anyone.” – (Tạm dịch) “Được xem như là một trong những tựa game lấy bối cảnh Cyberpunk xuất sắc nhất (nếu như bản thân nó không phải xuất sắc nhất). Tựa game này có một câu chuyện liên quan đến nhiều cách đề hoàn thành mục tiêu. Một trong số những game đầu tiên và số ít game có thể hoàn thành mà không phải giết bất cứ ai.” Vậy hãy xem Deus Ex của Warren Spector và đội ngũ Ion Storm đã làm mê hoặc tui như thể nào nhé.
Không phải là một kẻ tiên phong nhưng là kẻ gần hoàn hảo nhất trong những kẻ tiên phong.
Cái tính chất đa dạng cách tiếp cận trong gameplay như tui đã đề cập trong bài viết này là nó xuất hiện từ rất sớm từ những table-top RPG game mang tên Dungeon & Dragon, cho đến những video game như Ultima Underworld, System Shock.
Thief: The Dark Project là một trong những game Warren Spector chơi không đủ giỏi và muốn có chút combat trong game, vừa có stealth trong game. Những người ở Looking Glass thì nghĩ rằng không nên có combat để người chơi sẽ phải lẩn trốn trong bóng tối. Warren không bị thuyết phục bới điều đó và đó là một trong nhiều lí do ông tạo nên Deus Ex, vừa có cả sự combat trong game từ súng ngắn, súng bắn tỉa, RPG, nhưng cũng có cả các vũ khí melee, với chiếc nỏ để qua màn mà bớt ồn ào hơn.
Nhưng thú thực, stealth của game khá là meh, nếu để so sánh với Thief trước đó, 1 phần do thiết kế âm thanh không đủ tốt để mọi người hiểu môi trường, và một phần có thể nói là chơi non-lethal của game là 1 cực hình vì các vũ khí không hỗ trợ đủ tốt cho kiểu chơi này. Nhưng không có nghĩa là nó quá tệ hại, một cây baton vẫn có thể dễ dàng đánh ngất địch nếu nâng cấp nhân vật đúng đắn, một mũi tên thuốc mê thì khá là mất thời gian để chờ địch ngất, dù cách tốt nhất là aim thằng đầu địch (cũng khá hên xui). Nhưng vấn đề nữa là cái game này nâng cấp rất là kiểu từ tốn, người chơi sẽ bắt đầu từ “chưa biết rửa mặt” cho đến “biết rửa mặt” rồi lại đến mức nâng cấp “rửa mặt sành điệu” và cuối cùng là “master skill rửa mặt”. Điều này không tệ nhưng nếu skill chỉ ở mức độ “chưa biết rửa mặt” và “biết rửa mặt”, đặc biệt ở mấy cái skill liên quan đến súng ống thì sẽ thấy cái tâm ngắm khá thiếu ổn định khi bắn xa, điều này khiến người chơi mới sẽ khá nản lòng khi bắn súng hay mũi tên. Nên là chọn lựa nâng cấp ngay từ đầu nên rất cẩn thận.
Augmentations nôm na là những phụ kiện máy móc được gắn vào thân thể nhân vật và có chính xác là 21 phụ kiện tùy chọn. Không giống như bảng skill tree của Dishonored hay 2 game Deus Ex gần đây chỉ có việc đi kiếm rune hay cố cày nhiều xp, augmentations trong Deus Ex original buộc bạn phải tự đi tìm kiếm chúng, tìm kiếm địa điểm để nâng cấp chúng, và xem cái augmentations đó có phù hợp với lối chơi của người chơi hay không hay là lại phải bỏ đi cái agumentations mà người chơi vừa mới kiếm được. Ở lần chơi đầu tiên với một lối chơi game mù quáng, tui phải chuyển mình từ non-lethal guy sang GEP GUN và Sniper rifle vì không biết các địa điểm có augmentations hỗ trợ cho lối chơi stealth non-lethal, ở lần chơi thứ 2 thì bớt ngu hơn xíu, lên mạng tra wiki mấy địa điểm các augmentations hỗ trợ phong cách chơi của tui (non-lethal yeah yeah). Dù cái hay ho của việc phân bố các augmentations ở khắp nơi thế này giúp cho việc khám phá của game diễn ra thú vị hơn, giúp người chơi phải đương đầu với những gì mà họ đang có trong tay thay vì cứ “người tốt” bằng cách chơi non-lethal nhưng nhiều khi thì cũng có thể dẫn đến việc người chơi không tìm được các augmentations mong muốn ở lần đầu chơi game.
Âm nhạc ấn tượng nhưng âm thanh thì không.
Để tui hỏi thử bạn câu này: Bạn nghĩ âm nhạc của một game Cyberpunk nghe như thế nào? Nó nên nghe giống bộ phim Blade Runner 1982 chăng? Giai điệu chậm, dài, mang chút chất blue trong đó? Hay nó phải như The Matrix với 1 chút techno, một chút vui vẻ? Âm nhạc của Deus Ex original có gần như mọi tính chất đó. Với Main Tilte, Deus Ex mang tới sự epic đậm chất techno (mà ở bản game PS2 thì chất techno được lược đi, để thành một bản giao hưởng cũng rất tuyệt). Game không cố gắng đưa người chơi những bản nhạc kiểu dạng ảnh hưởng từ Blade Runner như 2 tựa game Deus Ex gần đây, mà lại cố mang tới chất techno kết hợp cùng giai điệu pop tầm những năm 70, 80 của thế kỉ trước. Âm nhạc của game luôn catchy và không muốn bạn tắt âm nhạc đi một chút nào. Mỗi bản nhạc của game rất là bản nào ra bản đó. New York mang đến cái vẻ những phim điệp viên cũ, rình mò nhưng được phối mang chút chất điện tử tạo nên vẻ độc đáo không thấy được ở nhiều game khác. Hong Kong thì hiểu đơn giản là nhạc Trung Quốc nhưng được phối với chất techno tạo nên sự độc đáo của riêng nó (chắc chắn là 1 trong những track tui thích nhất trong game). Paris thì mang đến cho người chơi nhạc cụ nghe như đàn organ ở trong nhà thờ, mang tới vẻ cổ kính của thành phố cũng như sự rợn tóc gáy khi ở Mê Cung Hầm mộ Paris ở trong game. Đây cũng là track mà mang nhiều chất Blue giống như các track trong Blade Runner soundtrack. Ngoài ra thì còn rất nhiều soundtrack khác nữa nhưng tốt nhất là để bạn tự tìm hiểu thêm. Dưới là 3 track tui thích nhất cả game.
Âm nhạc xuất sắc như vậy nhưng âm thanh môi trường thì là thể hiện trong game khá kém cỏi. So với Thief: The Dark Project thì chắc chắn thua xa. Và chính phần âm thanh môi trường yếu này khiến tui ít hứng thú với việc stealth hơn ở game. Dù đúng, bạn vẫn có thể nghe thấy tiếng chân, nhưng về cơ bản thì các tiếng động khác không thực sự tồn tại hoặc rất bé, có phần không rõ ràng, khiến cho âm thanh môi trường thiếu chiều sâu và khiến việc stealth trở nên khá khó khăn khi không có những augmentation như Vision Enhencement. Có lẽ vì chút lí do đó mà ở lần chơi đầu tiên tui chuyển mình từ non-lethal melee sang sniper và GEP GUN, cũng khá hợp với mấy người chơi stealth như tui…
Phần hình ảnh thì nghiêm túc mà nói, trông không khá hơn mấy game cùng thời là bao, dù vậy không có nghĩa là không chụp được ảnh đẹp (nhưng rất vất vả). Nên tui nghĩ là tui sẽ skip phần này, và thay vào đó là những hình ảnh đẹp nhất mà tui chộp được ở trong game.
Câu chuyện của các âm mưu. (Có tiết lộ một chút về story, chưa chơi có thể bỏ qua).
Bạn đã bao giờ nghe đến các thuyết âm mưu? Illuminati, Area 51, Men in Black, Majestic 12, Templar Knight, Gray Death và nhiều hơn thế nữa… tất cả đều tồn tại trong thế giới của Deus Ex. Người chơi và vai nhân vật JC Denton, một đặc vụ nửa người nửa máy của UNATCO. Những càng dấn thân vào cuộc chiết giữa NSF và UNATCO, người chơi sẽ càng nhận thấy cuộc chiến này chưa bao giờ là một cuộc chiến rõ ràng trắng và đen, xấu tốt và luôn hiện hữu các âm mưu xung quanh.
Liệu bạn có biết bạn đang chiến đấu lại cái gì không? Chiến đấu cho ai? Chiến đấu với ai? Những người xung quanh bạn là tốt hay xấu? Đó là người tốt hay kẻ xấu? Một đám khủng bố mang tên NSF (National Secessionist Forces – Lực lượng ly khai Quốc Gia)? Làm việc cho UNATCO (United Nations Anti-Terrorist Coalition – Liên minh chống khủng bố của Liên Hợp Quốc)? Từ âm mưu này cho đến âm mưu khác, câu chuyện của Deus Ex luôn làm tui ngạc nhiên bởi sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa các thuyết âm mưu điên rồ mà nhiều người chơi trong số chúng ta đã nghe qua. Thế giới cyberpunk trong Deus Ex khiến người chơi trở nên vô cùng lạc lối và khó lựa chọn. Liệu người chơi có nhìn thấy cảnh người dân chết dần chết mòn ở đây vì bệnh dịch. Liệu người chơi thấy những kẻ đang cố lợi dụng chính người chơi để dùng cho mục đích riêng của bản thân những người đó.
Trắng đen lẫn lộn, người chơi gần như không biết rằng bạn đang phục vụ cho ai, có tốt cho bản thân nhân vật của người chơi không? Một trong nhưng tình huống đáng chú ý nhất ở đây là Margaret “Maggie” Chow, một người phụ nữ Trung Hoa, được xây dựng như một “femme fatale” (dạng người phụ nữ bí ẩn tiếp cận trong nhân vật chính trong thể loại phim Noir). Maggie Chow trước là một diễn viên Kung Fu nổi tiếng ở Hong Kong, và sau đó là giám đốc của VersaLife Corporation và đối tác lớn nhỏ về những phe phái trong Hội Tam Hoàng. Trong lần tiếp xúc đầu tiên của tui đối với Maggie Chow, tui phải tìm cô ta ở trong một tòa nhà cao lớn có tên là Queen’s Tower, trông rất sang trọng và khá đáng sợ vì khu vực đó rất ít bóng người, âm nhạc thì rất nhẹ nhàng, và có phần hơi căng thẳng, khác hẳn bản nhạc Hong Kong street ở trên. Cô ấy ở trong một căn hộ nằm trên cao tòa nhà, với bao quanh căn phòng là màu đỏ rượu và nâu gỗ. Trong nhà có một quản gia và cô ta thì mặc một bộ váy Trung Quốc màu đỏ ôm sát thân hình cô, tóc được cuộn lên (theo phong cách gợi cảm mà một femme fatale thường có). Cô ấy sẽ bắt đầu lấy cảm tình người chơi bằng cách nói rằng cô ta quen Paul Denton, anh trai của JC Denton, và rồi nhờ bạn giúp đỡ để cô có thể cứu sống Paul và bản thân JC. Game xây dựng cho người chơi (với trường hợp ở đây là tui) một sự tin tưởng nhỏ nhoi. Nhưng rồi khi tui khám phá ra được trong tòa nhà cô ta đang ở, có một căn phòng bí mật, và chứa những đồ quan trọng, tui thực sự bực mình và nhận ra rằng cô ta là một kẻ lừa lọc. Và bực mình hơn khi tui quay lại căn hộ cô ta, Chow đã chạy mất.
Nhìn lại.
Deus Ex là một game cũ, và khó chơi gấp nhiều lần so với những người chơi mới ở thời điểm hiện tại, game cũng đã thể hiện dấu hiệu tuổi tác. Dù Deus Ex: Human Revolution và Deus Ex: Mankind Divided có thể cho bạn trải nghiệm đồ họa và gameplay tốt hơn, nhưng để đạt ở mức độ Deus Ex original, lấy yếu tố khám phá đặt lên hàng đầu thì Deus Ex hiện tại vẫn cần phải cải thiện nhiều lắm. Trải nghiệm một tựa game cũ không bao giờ là quá muộn. Tập trung lắng nghe, nhìn ngó xung quanh, suy nghĩ về những gì mình sẽ làm gì trong game, chuẩn bị trang bị, và đắm chìm trong thế giới cyberpunk của Deus Ex mà Warren Spector và Ion Storm đã tạo nên ở năm 2000 là một trong những trải nghiệm tuyệt nhất mà tui có.