TL;DR:

• Có khả năng thích nghi và tiến hóa một cách linh hoạt và không ngừng nghỉ
• Tham vọng, cầu tiến, tinh thần khám phá, không bao giờ bỏ cuộc
• Thông minh, tiếp thu trí tuệ từ các chủng tộc khác
• Tỉ lệ sinh sản cao

I. Giới thiệu

Thế giới fantasy là một vũ trụ đầy màu sắc với nhiều chủng tộc độc đáo và phong phú; mỗi chủng tộc đều có những đặc điểm và văn hóa riêng biệt. Các chủng tộc cơ bản thường gặp bao gồm Elves, Dwarves, Orcs và Humans.

Elves thường được miêu tả là chủng tộc với vẻ đẹp không tuổi, khả năng ma thuật mạnh mẽ và gắn bó sâu sắc với thiên nhiên.

Dwarves được biết đến với sức mạnh, khéo léo trong chế tác và tình yêu với khoáng sản.

Orcs thường được mô tả là chủng tộc hung hãn và mạnh mẽ, thường xuyên xung đột với các chủng tộc khác.

Con người trong thế giới fantasy thường là chủng tộc linh hoạt nhất, với khả năng thích nghi cao và đa dạng về văn hóa.

Ngoài ra còn có nhiều chủng tộc khác như Halflings, Gnomes, Trolls, và nhiều chủng tộc thần thoại khác, mỗi chủng tộc đều mang trong mình những câu chuyện và truyền thuyết riêng.

Thế giới fantasy không chỉ là nơi của những cuộc phiêu lưu kỳ thú, mà còn là nơi phản ánh những khía cạnh sâu sắc của nhân tính và xã hội qua lăng kính của một thế giới tưởng tượng. Trong phạm vi bài viết này, tôi sẽ thử đi tìm hiểu về sức mạnh, ưu nhược điểm và cách tồn tại của con người trong thế giới fantasy. Vì ta không có một lịch sử hay trích dẫn chính thống nào nên các chi tiết sẽ được trích dẫn từ những tác phẩm, phim ảnh mà tôi cho là được xây dựng thế giới rất tuyệt vời như Lord of the Rings, The Witcher, Berserk, Frieren: Beyond Journey’s End,…

Lord of the Rings: Tượng đài của thể loại Fantasy

Chú thích về dẫn nguồn: Nguồn dẫn có thể từ Facebook, Reddit, hay một forum nào đó. Thể loại fantasy được xây dựng dựa trên sự sáng tạo không giới hạn và không nhất thiết phải tuân theo lý thuyết khoa học. Do đó, mọi tác phẩm sáng tạo, dù là tưởng tượng, đều có giá trị riêng và có thể được xem xét để trích dẫn trong nghiên cứu này.

Cảnh báo spoiler: Bài viết có nhiều chi tiết spoiler nặng. Để tránh làm hỏng trải nghiệm, bạn có thể xem các tác phẩm sau trước khi đọc bài viết này:

• The Lord of the Rings
• Dungeon Meshi
• Frieren: Beyond Journey’s End
• No Game No Life: Zero

II. Tổng quan về thế giới Fantasy

Từ “fantasy” thường được đề cập đến trong tâm lý học như một “sự hiểu biết tâm thần về một đối tượng của sự nhận thức; khả năng thực hiện điều này”, và thêm vào đó là “sự thực tế hoặc thói quen tự lừa dối bản thân bằng những cảm giác hoặc hồi ức tưởng tượng”, hoặc “một giấc mơ ban ngày nảy sinh từ ý muốn hoặc thái độ có thể tỉnh hoặc không tỉnh”. “Fantasy” và các từ dẫn xuất của nó bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp “φαντασία” (phantasia), có nghĩa đen là “làm cho cụ thể”. Định nghĩa mâu thuẫn phát sinh từ việc sử dụng từ “fantasy” trong thời hiện đại và từ đối ứng của nó, “phantasy”, xuất phát từ từ tiếng Đức ‘phantasie’ (có nghĩa là trí tưởng tượng, trong ý nghĩa của “thế giới tưởng tượng, nội dung của nó và hoạt động sáng tạo làm sống động nó”)[1]. Trong văn học, “Fantasy” là một thể loại văn học và nghệ thuật dựa trên sự tưởng tượng, nơi mà các yếu tố kỳ ảo và phi thực tế được tạo ra một cách tự do mà không cần tuân theo các quy luật của thế giới thực.

Một thế giới thuần Fantasy, SuperpowerWiki.

Tùy vào bối cảnh thế giới được xây dựng, thế giới trong fantasy có hơi hướng mang những hình ảnh của khoảng thời kỳ trung cổ ở châu Âu. Những cuốn sách đầu tiên được gắn mác fantasy cũng ra đời trong khoảng thời gian này, nội dung thường sẽ xoay quanh những yếu tố về giả lịch sử, ma thuật, tự nhiên, chính trị. Cần phân biệt với Sci/Fi (Science Fiction), nơi thế giới được xây dựng trên nền tảng khoa học, với những công nghệ được xây dựng trên trí tưởng tượng, tuy nhiên vẫn có thể mang tính khả dĩ có thể thực hiện được trong tương lai. Thế giới Fantasy (tưởng tượng) mang nhiều yếu tố kỳ ảo và phi logic hay hoàn toàn bất khả thi trong thực tế. Các yếu tố trong tác phẩm có thể được giải thích chi tiết và chặt chẽ về mặt cốt truyện, và những logic đó nằm gọn trong nội dung tác phẩm mà không cần phải quan tâm việc phù hợp với thế giới bên ngoài [2]. Đôi khi một tác phẩm Sci/Fi có thể mang tính dự báo cho một tương lai xa (Her 2013 và GPT-4o vừa ra mắt). Điều đó không xảy ra với Fantasy, nơi mọi thứ được xây dựng dựa trên sự kỳ ảo và ma thuật. Tuy nhiên không thể phủ nhận sự ảnh hưởng của nó về văn hóa và tinh thần chẳng kém gì Sci/Fi khi mà ta có series Star Wars thì cũng đồng thời có Lord of the Rings trilogy.

III. Các chủng tộc trong thế giới Fantasy

Trong thế giới khoa học viễn tưởng (Sci/Fi), sự đa dạng của các chủng tộc được thể hiện qua việc mỗi tác phẩm thường giới thiệu những loài ngoài hành tinh khác biệt, tạo nên sự phong phú và độc đáo cho từng series. Trong thế giới Fantasy, tác giả sáng tạo ra nhiều chủng tộc từ trí tưởng tượng của mình. Mặc dù có sự đa dạng, nhưng các chủng tộc như Elves, Dwarves, Orcs,… và Humans thường là những nhân tố chính được tập trung xây dựng nên thế giới. Sự lặp lại của các chủng tộc như Elves, Dwarves, Orcs và Humans đã tạo nên một khuôn mẫu quen thuộc trong thể loại Fantasy. Dù các tác giả thường bổ sung thêm chủng tộc mới, những chủng tộc cơ bản này vẫn là nền tảng cốt lõi trong việc xây dựng thế giới, thật khó để tưởng tượng một thế giới Fantasy mà không có tộc Elf với ngoại hình vô cùng bắt mắt dù là nam hay nữ, với đôi tai nhọn và cơ thể như thể luôn tỏa ánh sáng [3].

Với phạm vi bài viết và hiểu biết có hạn, tôi sẽ điểm qua 4 chủng tộc đó một lượt để hiểu sơ về những đặc điểm của họ, về điểm mạnh, điểm yếu cũng như các yếu tố văn hóa.

1. Elves

Trong rất nhiều thế giới Fantasy, các Elves luôn được cho là chủng tộc cao quý nhất. Một phần bởi vì diện mạo của họ, hầu như mọi Elf đều có một diện mạo vô cùng hào nhoáng, mọi cử chỉ hành vi đều cho thấy sự văn minh, thông thái vượt trội so với những chủng tộc khác.

Tạo hình của Elves trong The Lord of the Rings.

Lịch sử của Elves khác nhau và đa dạng nếu tính hết tất cả các kho tài liệu về truyền thuyết, huyền thoại và văn học. Vì thế, bài viết sẽ không đề cập đến vấn đề này.

Ngoại hình:

• Xét tổng quan thì Elf có hình dạng khá tương tự con người, họ cao trung bình 1m6-1m7 nặng 50-70 kg. Điều khác biệt rõ ràng nhất của họ với người là đôi tai dài 15-20cm cùng với màu tóc, màu mắt, màu da theo từng chủng tộc.
• Ngoại hình của họ cũng có thể nói là bắt mắt bởi nguồn gốc và lối sống hòa hợp với thiên nhiên của họ.
• Một điều đặc biệt đáng lưu ý nữa là quá trình lão hóa của loài Elf chậm hơn nhiều so với con người. Đây vừa là điểm lợi vừa là điểm hại khi tuổi thọ trung bình của họ từ 200-400 năm nhưng cần phải mất ít nhất 40 năm mới đạt đến độ tuổi trưởng thành. [4] Trong nhiều tác phẩm khác nhau, tuổi thọ của Elves có thể lên tới hàng ngàn, ví dụ như trong Frieren: Beyond Journey’s End, Frieren đã hơn 1000 tuổi và Serie thậm chí còn nhiều tuổi hơn nữa.

( ´ ω ` ) từ trái sang: Frieren, Serie, Kraft

Khả năng:

• Điểm mạnh:
  • Tuy các Elf cũng có những phân nhánh chủng tộc nhỏ khác nhau, đa phần đều có thính giác vô cùng nhạy bén, có thể lắng nghe những lời thì thầm từ khoảng cách 10m.
  • Thị giác đặc biệt tốt ở Dark Elf (Drow). Tuy nhiên ở các Elf thông thường cũng đã rất vượt trội khi so với con người hay các tộc khác, không phải ngẫu nhiên mà các Elves được biết đến với hình ảnh là một cung thủ với khả năng nhắm bắn vô cùng chuẩn xác và có độ nhanh nhẹn rất cao.
  • Trực giác vô cùng tốt.
• Điểm yếu:
  • Theo một vài tài liệu, Elves có vẻ không thích biển, về cơ bản nguồn gốc của họ xuất phát từ những khu rừng rậm rạp, núi cao, nên cơ thể đã tiến hóa để thích nghi với môi trường đó.
  • Khả năng chiến đấu cận chiến. Bù cho khả năng nhanh nhẹn, nếu các Elves không được luyện tập thì hầu như khả năng cận chiến không quá mạnh mẽ, có thể lấy ví dụ trong các tựa game MMORPG, các Elves thường được giao cho nhiệm vụ tấn công tầm xa hơn là giáp lá cà trong giao tranh.

Văn hóa – Xã hội – Chính trị:

Văn hóa của Elves rất đặc sắc, họ đề cao nghệ thuật và tri thức. Người Elves đặt tài năng và tri thức lên trên hết trong đời sống. Do tuổi thọ dài, nên những thế hệ sau luôn cố gắng tìm tòi và sáng tạo để vượt qua cái bóng của các bậc cha ông – vốn cũng đang sống bên cạnh họ. Điều này lại vô tình tạo nên một cuộc đua tài nghệ không bao giờ dứt, và như thế mỗi người Elves đều có tài, thậm chí là có rất nhiều tài năng.

Người Elves trong khu rừng Cuineve, J.R.R.Tolkien Legendarium Wiki.

Trong các tác phẩm, Elves thường có một thủ đô, thành phố hay tổ chức thủ lĩnh của tất cả các bộ tộc, nơi để giải quyết tranh chấp, xin giúp đỡ, tư vấn. Nơi này cũng là trụ sở thi hành pháp lớn nhất và là tuyến phòng thủ cuối cùng của người Elves. Tuy nhiên cũng không thiếu những bộ tộc Elves nhỏ lẻ sinh sống sâu trong rừng và lựa chọn hòa mình vào thiên nhiên.

Chính sách cai trị của dân Elves trong thời bình khá ôn hòa, nếu không muốn nói là họ không thèm quan tâm các bộ tộc nhỏ làm gì, tuy nhiên họ luôn không muốn có bất đồng cũng như gây chiến. Vì thế, các hình phạt dành cho bất cứ tộc nào gây bất hòa khá là nặng và có phần khắc nghiệt, thậm chí được xem là ngang với tội phản bội. Đường lối chính trị của Elves cũng theo lối phong kiến là chính, dân kính trưởng làng/vua, vợ theo chồng, con kính cha. Tầng lớp dưới trung thành răm rắp nghe lời tầng lớp trên, đó là hình thái chung trong xã hội người Elves. Trong thời chiến, Elves chủ trương quan hệ với đồng minh và kêu gọi liên kết giữa các bộ tộc để đương đầu với mối nguy hiểm [7].

2. Dwarf

Tộc Dwarf trong thần thoại và văn hóa dân gian thường được mô tả là một chủng tộc nhỏ bé nhưng cứng cỏi và mạnh mẽ. Dwarves là một chủng tộc kiêu hãnh và nghiêm nghị, họ được tạo ra với những khả năng tự nhiên để kháng cự lại những mối nguy hiểm của thời đại. Người Dwarves có thể trạng tốt hơn so với loài người, người Elves và người Hobbit. Họ có sức chịu đựng tuyệt vời mà đặc biệt là khả năng chịu nóng và lạnh. Với thể chất của mình, họ còn có thể dễ dàng đảm đương được những công việc nặng nhọc.

Tạo hình Dwarf, Worldanvil.

Ngoại hình:

• Với chiều cao trung bình chỉ đạt đến ngực của một người lớn, họ có thân hình rắn rỏi và cơ bắp cuồn cuộn, thường được biết đến với mái tóc và râu dày đặc. Ngoại hình của họ phản ánh một đời sống khắc nghiệt và gắn liền với nghề rèn sắt và khai thác mỏ.
• “Những người Dwarves có tuổi thọ trung bình vào khoảng 250 tuổi và có khả năng tiếp thu rất nhanh một kỹ năng mới.” (Dwarves – HOME).

Về khả năng:

• Điểm mạnh:
  • Dwarves nổi tiếng với sức mạnh và sự bền bỉ phi thường, cho phép họ làm việc trong các môi trường khắc nghiệt mà ít chủng tộc nào có thể chịu đựng.
  • Những thợ rèn tài ba, tạo ra vũ khí và giáp trụ không chỉ mạnh mẽ mà còn có giá trị nghệ thuật cao.
• Điểm yếu:
  • Thiếu linh hoạt và khả năng thích ứng kém hơn so với các chủng tộc khác trong một số tình huống.
  • Dường như khá ít Dwarf trở thành pháp sư.

Văn hóa:

Văn hóa của Dwarf rất đa dạng, nhưng thường tập trung vào sự tôn trọng truyền thống và giá trị gia đình. Họ có một xã hội chặt chẽ với các quy tắc và phong tục rõ ràng, thường xuyên tổ chức các lễ hội và sự kiện để tôn vinh các thợ rèn, chiến binh và những thành tựu khác.

Trong một số tác phẩm, Dwarf có khả năng rất tốt về công nghệ. Trong “Dungeon Meshi” (Mỹ vị hầm ngục), Senshi có một chiếc nồi và một con dao làm từ “mithril” (một loại vật liệu quý hiếm bậc nhất trong thế giới Dungeon Meshi), phản ánh trình độ khai thác và luyện kim xuất sắc của người Dwarf. Các phân cảnh trong hầm ngục về công nghệ cổ đại của người Dwarf cũng cho thấy họ có cũng đã từng có những tiến bộ khoa học kỹ thuật vô cùng mạnh mẽ, cho dù đó chỉ là những công nghệ từ thời chiến tranh Dwarf – Elves. Điều tương tự cũng thấy trong “No Game No Life: 0”, với công nghệ về tàu bay, vũ khí hạng nặng và đặc biệt là E-Bomb, thứ chẳng khác gì bom nguyên tử làm đối trọng với “Heaven Strike” của tộc Flügel hay Áka Si Anse của Elf.

Senshi nấu ăn o.o, Dungeon Meshi.

Trong chính trị, họ có xu hướng theo chế độ quân chủ hoặc hội đồng, với một hệ thống phân cấp rõ ràng và một sự tôn trọng sâu sắc đối với lãnh đạo của họ. Xã hội Dwarf coi trọng sự công bằng và công lý, và mỗi thành viên đều có trách nhiệm đối với cộng đồng của mình.

3. Orcs

Đối lập với Elves là Orcs. Những sinh vật Orc đã xuất hiện trong những tác phẩm văn học từ lâu đời (như Beowulf – được sáng tác khoảng thế kỷ thứ 8 đến thế kỷ thứ 11, những câu truyện ngụ ngôn Ý hồi thế kỷ 16). Nếu bản thân từ “elf” trong tiếng Anh và tiếng Đức cổ cũng được cho là mang ý nghĩa “trắng trong tinh khiết”, gợi ý việc Elf là thể hiện sự trong suốt thần thánh của ánh sáng. Chữ Orc trong tiếng Anh cổ cũng có nghĩa là “quỷ dữ từ địa ngục” (hell devil). Tiến đến văn học hiện đại, từ Orc vẫn được sử dụng để chỉ những sinh vật giống quỷ bị nguyền rủa, được lấy theo từ Orcus – vị thần La Mã tượng trưng cho cái chết (khác với Pluto – thần địa ngục). Trong Lord of the Rings, Orcs vốn là những người Elves bị chúa tể Melkor bắt giữ từ thời đại đầu tiên của thế giới. Họ bị tra tấn và hành hạ đến mức biến đổi hình dạng, và theo thời gian, cả tâm tính của họ cũng ít nhiều bị thay đổi so với thuở đầu. Orcs được tạo ra vì những mục đích hắc ám của chúa tể bóng tối Morgoth. Dù cho ngoại hình cục cằn và mang vẻ ngoài man rợ của Orc, Word Of Warcraft đã định nghĩa cho Orcs một nền văn hóa riêng, đó là một giống loài chiến binh kiêu hãnh.

Người Orcs, J.R.R.Tolkien Legendarium Wiki.

Ngoại hình:

• Chiều cao từ 1,5 – 1,7 m (thấp hoặc ngang bằng tộc Người), hình dạng xấu xí (theo quan điểm của các tộc khác), da xám hoặc xanh, miệng rộng và có răng nanh, đôi mắt hình xiên và đôi tay rất dài.
• Trong Lord of the Rings, Goblin cũng được định nghĩa là một loài Orcs khác, với ngoại hình nhỏ hơn và yếu hơn. Một người bình thường cũng có thể tiêu diệt được 1 hay 2 con Goblin (Goblin Slayer), tuy nhiên số lượng của chúng lại rất lớn và đây chính là điều nguy hiểm của Goblin.

Khả năng:

• Điểm mạnh:
  • Có sức mạnh vật lý phi thường và sự dẻo dai cao, nhưng lại thiếu đi sự tinh tế và khéo léo trong chiến thuật.
  • Số lượng đông đảo đôi khi áp đảo về sức mạnh.
• Điểm yếu:
  • Nóng nảy và thiếu kiên nhẫn, dễ dàng bị kích động và mất kiểm soát.
  • Trong Warcraft 3 có đề cập đến khả năng chống phép yếu của Orcs và không có khả năng hồi phục cũng như phép hồi máu.

Trong văn hóa của Orcs, thường có một xã hội cấp bậc rõ ràng, nơi sức mạnh và khả năng chiến đấu quyết định địa vị xã hội. Chính trị của Orcs thường liên quan đến các phe phái và sự tranh giành quyền lực, trong khi văn hóa của họ có thể bao gồm việc tôn sùng các vị thần chiến tranh và thực hiện nghi lễ tế lễ để củng cố tinh thần chiến đấu.

Mặc dù thường được mô tả là hung tợn và tàn bạo, nhưng cũng có những câu chuyện về Orcs với khía cạnh văn hóa phong phú hơn, nơi họ có ngôn ngữ, nghệ thuật và truyền thống riêng biệt. Điều này phản ánh một xã hội đa dạng và phức tạp hơn nhiều so với hình ảnh một chiều thường thấy. Trong The Lord of the Rings, định nghĩa và sự ra đời của Orcs gắn liền với sự tàn bạo và tội ác, tuy nhiên cũng có nhiều tác phẩm cho ta thấy sự ôn hòa hơn của chủng tộc này. Ví dụ như trong “Dungeon Meshi”, các Orcs vẫn thể hiện sự máu lạnh và tàn nhẫn với các chủng tộc khác như con người (cướp bóc, tàn sát), nhưng chủ yếu vì môi trường sống của họ bị ảnh hưởng và xâm lăng bởi các thế lực bên ngoài. Khi ta thấy được khía cạnh giao tiếp và văn hóa của họ ở một số phân cảnh trong phim, rõ ràng là Orcs vẫn thể hiện một sự ôn hòa, sòng phẳng với nhóm của Laios. Điều này có thể đi ngược với những định nghĩa cũ nhiều năm trước về Orcs. Nó đem lại một cái nhìn đa chiều hơn về các chủng tộc và việc ta lựa chọn cách giao tiếp với họ.

Hoạt động thường ngày của Orcs, Dungeon Meshi ending 2.

4. Human

Con người hay nhân loại là chủng tộc phổ biến nhất trong thế giới Fantasy. Tương tự như con người ở thế giới thực, con người trong thế giới fantasy là chủng tộc linh hoạt và đa dạng nhất. Con người không chỉ phân bố rộng rãi trong một thế giới mà còn có thể thích nghi với nhiều môi trường sống khác nhau, cho dù là rừng rậm, hoang mạc khô cằn hay những cao nguyên lạnh giá.

Một tổ đội lấy cảm hứng từ Dungeon and Dragon, Innervalue – Devianart.

Về ngoại hình:

• Sở hữu vóc dáng đa dạng, chiều cao trong khoảng từ 1.5m đến 2m. Tùy vào thể hình, họ có thể có cơ bắp cuồn cuộn như Orcs hay mảnh mai và linh hoạt như Elves.
• Màu da, tóc, và màu mắt đa dạng, phản ánh môi trường và văn hóa nơi họ sinh sống.

Khả năng:

• Điểm mạnh:
  • Linh hoạt: Con người có khả năng linh hoạt bậc nhất trong thế giới fantasy. Họ có thể thích nghi với nhiều loại kỹ năng và nghề nghiệp, từ chiến binh, pháp sư, cung thủ, thương nhân. Không khó để tìm thấy một tựa game có lớp nhân vật con người có khả năng học hỏi và bộ kỹ năng rộng hơn hẳn so với các class khác (Final Fantasy XIV, tuy nhiên thực tế là các class gốc khác của FF14 cũng có khả năng tương tự 😄)
  • Sáng tạo: Với khả năng sáng tạo vô biên, từ những công trình kiến trúc đồ sộ cho tới khoa học kỹ thuật, phép thuật tiên tiến.

Các class trong Final Fantasy XIV, ảnh: PCGamer.

• Điểm yếu:

  • Tuổi thọ: Khác với Elves hay Dwarf, tuổi thọ con người khá hạn chế. Trong đời thực, tuổi thọ trung bình của con người là khoảng 73,4 (số liệu 2019 [5]). Trong bối cảnh thế giới fantasy, khoảng trung bình này có thể thấp hơn nhiều, với khoảng 30-40 nếu như ta xét bối cảnh phát triển của con người trùng với khoảng thời kỳ trung cổ.

  • Tham vọng và xung đột: Cho dù chung sống với rất nhiều loài, nhưng có vẻ như bản chất tham vọng vốn là một phần tất yếu của chủng tộc này. Xung đột, chiến tranh giữa các quốc gia, sắc tộc, thậm chí là chủng loài khác tạo ra sự chia rẽ trong thế giới và chính xã hội loài người.

Văn hóa – Xã hội – Chính trị:

Văn hóa của con người phong phú và đa dạng, từ những lễ hội âm nhạc rộn ràng đến những nghi lễ tôn giáo trang nghiêm. Trong chính trị, họ có hệ thống từ quân chủ đến cộng hòa, mỗi hệ thống đều có những ưu và nhược điểm riêng. Trong các tác phẩm phổ biến, hình thái chủ yếu vẫn là xã hội phong kiến.
Xã hội con người thường được tổ chức theo giai cấp, nhưng cũng có những cộng đồng mà sự bình đẳng được đề cao.

IV. Các khía cạnh sức mạnh của con người

Như tôi đã nêu khái quát ở phần trước, con người là chủng tộc phổ biến nhất trong thế giới fantasy. Dù ở bối cảnh hay thế giới như nào, con người vẫn tồn tại, sinh sôi và phát triển rộng khắp các lục địa trong thế giới đó. Tuy nhiên trong thế giới fantasy có rất nhiều chủng tộc khác nhau. Mỗi loài đều có thế mạnh và điểm yếu riêng, cũng không ít loài mạnh mẽ vượt trội hơn loài người về cả sức mạnh thể chất, tinh thần. Bên cạnh đó ta cũng cần phải nói về quái vật và quái thú là những loài rất phổ biến trong thế giới fantasy. Câu hỏi đặt ra là: con người đã làm thế nào để tồn tại, sinh sôi và phát triển mạnh mẽ như vậy trong một thế giới như vậy?

1. Sức mạnh thể chất

a. Thể chất cơ bản

Ta sẽ xem xét khi so sánh sức mạnh cá thể với các loài khác. Khi đặt lên bàn cân với các chủng tộc mạnh mẽ hơn như Elves, Orcs, Dwarf,… con người có phần lép vế về một mặt nào đó so với từng chủng tộc. Như cơ bắp không bằng Orcs hay Dwarf, không dẻo dai và nhạy bén như Elves.

Hóa ra những điều này đều có thể khắc phục được bằng cách luyện tập. Như đã đề cập trong phần giới thiệu, con người là một giống loài đa dạng và linh hoạt. Một cá thể con người có thể luyện tập để trở nên cơ bắp và mạnh mẽ như Orcs hay Dwarves. Dù không thể hoàn toàn vượt qua sự khác biệt về chủng tộc và cấu tạo cơ thể, việc luyện tập vẫn giúp họ có cơ hội đương đầu với những chủng tộc mạnh mẽ này.

Blizzard đã phát triển tựa game Warcraft, nơi người chơi có thể trải nghiệm cuộc đối đầu giữa Human và Orcs, khám phá các chiến lược và tương tác xã hội phức tạp. Trong chiến tranh tổng lực, sức mạnh không phải lúc nào cũng quyết định tất cả. Chiến thuật hợp lý và sự chỉ đạo xuất sắc từ người chỉ huy có thể bù đắp cho những thiếu sót về sức mạnh.

Warcraft: Orcs & Humans, Blizzard.

Tuy nhiên, con người khó có thể đạt được những giác quan nhạy bén bẩm sinh như của Elves. Tất nhiên là có thể tiệm cận tới một mức độ nào đó, dù không thể đạt tới độ hoàn hảo và bản năng nhưng những kỹ năng như vậy đều có thể rèn luyện được trong thời gian dài. Khi ta lấy ví dụ về một lớp nhân vật dạng Thief có nguồn gốc từ con người, họ vẫn sở hữu khả năng phán đoán và cảm nhận rất nhạy bén. Mặc dù không thể nhìn được trong bóng tối như loài khác, các giác quan và cảm giác bù lại được luyện tập để cảm nhận trong không gian tốt hơn.

b. Sự linh hoạt

Những kỹ năng và phẩm chất đều có thể luyện tập, tạo ra sự đa dạng và linh hoạt trong khả năng của con người. Một người có thể chọn trở thành pháp sư, tư tế, đấu sĩ, cung thủ,… tùy vào việc họ muốn trở thành gì, giống như trong game bạn chọn một hướng class nào đó và cày cuốc để học được những skill thuộc class đó. Điều này trở thành một lợi thế với con người. Họ không bị bó buộc vào một lớp ngành nghề nào đó mà hoàn toàn tự do lựa chọn.

Ta nên xem qua ví dụ về Dwarf và Gnome. Thi thoảng có người vẫn nhầm lẫn 2 tộc này và đều gom họ lại là người lùn, nhưng không đúng. Đây vốn là 2 chủng tộc khá riêng biệt, họ đều có nơi ở thường là dưới lòng đất và có mối liên hệ với tự nhiên. Trong khi Dwarf thường có râu, mặc giáp và văn hóa của họ tập trung nhiều vào vũ khí, kỹ thuật và chế tạo các loại trang sức phép thuật, ta thường khá ít thấy Dwarf nào đi theo hướng thuần là một pháp sư hoàn toàn. Họ thường sẽ theo hướng dạng đấu sĩ và làm dàn chắn cho các pháp sư khác (hoặc là họ chơi súng). Gnome thì ngược lại, họ nhỏ người hơn và đương nhiên thể chất cũng không bằng Dwarf. Các Gnome thường rất giỏi phép thuật, chúng ta thấy có hẳn một thuật ngữ để chỉ phép thuật hệ Gnome (hệ thổ), cho thấy họ là những người dùng phép thuật hệ thổ rất tốt, nhưng lại chẳng nghe gì về một chiến binh Gnome anh dũng quả cảm trên tuyến đầu của cuộc chiến.

Dwarf and Gnome, Nerdarchy, Epilogue.net

Con người lại có thể đi theo hướng bất kỳ. Họ có thể trở thành một đấu sĩ, chiến binh, cũng có thể trở thành một pháp sư, và còn không bị giới hạn về phép mà họ có thể học. Ví dụ như Undead, những sinh vật giống như Zombie, hóa ra chúng không thể dùng các phép thuật dạng hồi máu và những phép ban phước từ thánh thần. Còn con người thì có, và nếu người đó cần chơi đến những phép thuật tăm tối hơn – hắc thuật, họ có thể học được. Nếu không phải từ thầy của họ là con người, thì họ vẫn hoàn toàn có thể học từ các chủng tộc khác. Nói con người là một trang giấy trắng để điền kỹ năng bất kỳ vào cũng được.

Bảng phân nhánh class trong Final Fantasy Tatics, Final Fantasy wiki.

Sự đa dạng này trở thành lợi thế tuyệt vời cho con người. Xem xét trong chiến tranh với chủng tộc bất kỳ, chúng ta vẫn có đủ pháp sư, tư tế, đấu sĩ,… giống như việc có đầy đủ lục quân trong thực tế vậy. Điều này cho phép con người đối đầu, thậm chí là lợi dụng để khắc chế những điểm yếu mà chỉ chủng tộc khác mới có.

Tuy nhiên, sự linh hoạt không phải không có điểm yếu của nó. Con người có thể học hỏi và rèn luyện nhiều thứ, nhưng không thể đạt được những kỹ năng đặc trưng của các chủng tộc khác. Những kỹ năng mà các vị thần trong thế giới fantasy đã định sẵn chỉ dành riêng cho từng chủng tộc. Giống như kiểu khi bạn biết đủ thứ nhưng chẳng chuyên sâu về cái gì vậy. Tất nhiên, con người không thể đạt được 100% sức mạnh đó, nhưng tiệm cận đến 95% hay thậm chí 99% có lẽ vẫn là điều khả thi.

c. Tuổi thọ, khả năng thích nghi

Tuổi thọ vốn là điểm yếu chí tử của con người khi so với các loài tuổi thọ dài như Elves, nhưng con người vẫn có lợi thế riêng. Nói về Elves, họ có thể sống vài trăm năm, thậm chí là vài nghìn năm, và quá trình phát triển từng cá thể cũng chậm hơn so với con người. Một con người 20 tuổi đã phát triển đầy đủ về thể chất và tinh thần, trong khi một Elf 20 tuổi chỉ như đứa trẻ 4-5 tuổi.

Vì Elves sống lâu nên quá trình phát triển của họ chậm hơn. Cứ như thể đang chạy đua với tuổi thọ, con người phát triển nhanh hơn Elves. Ở tuổi 30, một đấu sĩ có thể đã trải qua nhiều trận chiến và trở thành chiến binh dày dặn kinh nghiệm. Còn Elves ở tuổi 30 chắc vẫn đang phát triển @@. Trong Dungeon Meshi, Marcille là một học viên xuất sắc ở học viện ma thuật, cổ là Elf và đã dành hàng trăm năm nghiên cứu ở học viện. Ở mặt còn lại, Falin dù có hơi ăn gian với khả năng phép thuật thiên phú của mình, chỉ học ở học viện vài năm nhưng đã có những tiến bộ vô cùng xuất sắc, thậm chí là vượt trội so với người đàn chị của mình ở một vài khía cạnh (bài thí nghiệm nuôi tinh linh của Falin phát triển vượt trội so với phần còn lại của cả lớp).

Marcille 13 tuổi vẫn đi trêu kiến =)))))), Dungeon Meshi.

Khoảng tuổi thọ của con người cao nhất ở khoảng 60-80 (dù rất hiếm) trong thế giới fantasy và trung bình khoảng 30-40. Nhưng như vậy có hẳn là ngắn? Nếu ta xét đến một số chủng tộc khác, ví dụ như trong Dungeon Meshi, Half-foot có tuổi thọ thấp hơn một chút, trung bình vào khoảng 40-50, khi 60 thì họ đã khá già rồi. Anh bạn Chilchuck, thợ phá khóa, dù mới 29 tuổi nhưng đã lập gia đình từ lâu và có tận 3 cô con gái lớn tướng. Họ phát triển rất nhanh và già đi cũng rất nhanh. Nhưng phải nói lại về thể hình của Half-foot, họ lùn hơn hẳn so với con người và sức mạnh thể chất căn bản của họ cũng không so sánh được với con người. Mặc dù cũng là người lùn nhưng khác với chủng tộc Hobbit trong The Lord of the Rings có tuổi thọ lên tới tận 100. Half-foot xem chừng thiệt thòi hơn rất nhiều. Nhưng họ cũng không phải không có điểm mạnh. Họ là những thợ kỹ thuật hàng đầu về phá khóa, giải bẫy, mimic và mê cung. Mọi tổ đội trong Dungeon Meshi đều gần như bắt buộc phải có một thành viên như vậy nếu muốn tiến sâu vào trong hầm ngục.

Thống kê tuổi thọ một số chủng tộc trong Fantasy, Reddit.

Ngoại hình các nhân vật trong Dungeon Meshi khi thay đổi chủng tộc, Dungeon Meshi.

Vậy tuổi thọ con người có lẽ là rất vừa phải để phát triển và sống sót, và trong thế giới fantasy thì con người đẻ cũng nhiều. Đây là quá trình thích nghi cơ bản của mọi sinh vật. Giống như một bầy sinh vật phát triển ồ ạt, chúng cũng biến mất rất nhanh. Nếu ta giả định thuyết tiến hóa của Darwin vẫn áp dụng được trong thế giới này, thì các thế hệ sau của con người rồi cũng sẽ khắc phục được nhược điểm gì đó của cha ông tổ tiên họ mắc phải. Họ cũng đồng thời được thừa hưởng những đặc tính tốt nhất của tổ tiên và ngày càng phát triển những khả năng để thích nghi với môi trường họ sinh sống. Khả năng thừa hưởng và tiến hóa theo từng thế hệ là thứ mọi sinh vật đều có, nhưng ở sinh vật có trí thông minh, họ còn truyền lại được những kinh nghiệm qua sách vở và thông tin truyền miệng từ đời này qua đời khác, tạo ra kiến thức và kinh nghiệm cho thế hệ mới có thể sống sót và phát triển.

Quá trình tiến hóa của loài người, Encyclopedia Britannica.

Vậy Elves hay Dwarf có những đặc tính này không? Chắc chắn là có. Nhưng ta lại xem xét tuổi thọ của họ. Những loài này có tuổi thọ rất dài. Nói về Elves, trong văn hóa của họ đề cao sự chung thủy, và các Elves đẻ khá là ít, kiểu như văn minh quá rồi thì họ ít đẻ và coi trọng trải nghiệm hơn vậy (giống xã hội hiện đại ra phết). Điều này phần nào kìm hãm và luôn giữ số lượng Elves ở một ngưỡng chừng mực nào đó. Nếu họ đẻ liên tục mà đứa nào cũng sống cả ngàn năm thì xem chừng tộc Elves sẽ tốn tài nguyên lắm =]]. Điều này lý giải phần nào ở nhiều tác phẩm, số lượng Elf xuất hiện thường không quá nhiều hay không áp đảo so với con người. Họ vẫn có các kinh đô riêng chỉ có Elf sinh sống, nhưng số lượng cá thể trên toàn lục địa thì không hề nhiều hơn con người hay những chủng tộc phổ biến khác.

2. Sức mạnh về thể chất

a. Liên kết tập thể

Trước tiên, ta hãy xem xét con người như mọi loài động vật khác trong tự nhiên. Về cơ bản, con người không có nhiều lợi thế về sức mạnh nếu so với những loài ăn thịt khác. Một người trưởng thành có thể tiêu diệt được một goblin cỡ nhỏ (Goblin Slayer), hay những quái vật có thiên hướng gần như vô hại (ít khi tấn công con người) như Walking Mushroom hay Huge Scorpion trong Dungeon Meshi. Tuy nhiên, đối đầu với Basilisk hay Dire Wolf là một thách thức lớn, vì chúng là những thú săn mồi mạnh mẽ trong thế giới fantasy, và con người khó có thể chiến thắng trong cuộc đối đầu 1vs1.

DireWolf and Human, Adobe stock, AI generated.

May mắn thay, cũng như trong thế giới thực, con người trong thế giới fantasy cũng sống theo bầy đàn và thị tộc. Dần dần hình thành các làng mạc, đô thị và kinh thành lớn. Sự liên kết tập thể này ít thấy ở các sinh vật săn mồi đơn độc và nghiễm nhiên trở thành thế mạnh của con người. Giờ đây, con người không cần phải đi săn một mình mà luôn đi theo nhóm để hỗ trợ lẫn nhau. Sự phối hợp đồng đội là một lợi thế lớn khi đối đầu với các sinh vật tự nhiên [6]. Ví dụ, một nhóm mạo hiểm giả (adventurers) khi thám hiểm hầm ngục, tùy vào độ khó hầm ngục mà các guild đề xuất, sẽ chọn số lượng đồng đội vừa đủ và phù hợp để cuộc thám hiểm an toàn và hiệu quả. Số lượng lớn hơn một luôn tốt hơn so với việc solo trong hầm ngục, và kinh nghiệm của từng thành viên cùng khả năng phối hợp cũng rất quan trọng.

Một tổ đội điển hình thường có đa dạng chủng tộc, miễn là fill đủ các vị trí, Goblin Slayer.

Tuy nhiên, điều này vẫn chưa đủ. Các chủng tộc khác như Elves, Dwarf, hay Orcs cũng sống theo nhóm và có sự liên kết riêng của họ. Họ cũng có sức mạnh tập thể và thể chất vượt trội. Vậy lúc này lợi thế về mô hình xã hội và sự liên kết tập thể của con người không còn độc nhất nữa.

b. Kinh nghiệm, trải nghiệm

Những chủng tộc bậc cao được ban cho trí thông minh vượt trội, cho phép họ có thể suy nghĩ, ghi nhớ và truyền tải những thông tin một cách hiệu quả. Điều này là yếu tố quan trọng trong chiến lược sinh tồn của họ.

Trong Dungeon Meshi, nhóm của Laios bắt gặp một tổ đội non trẻ chỉ 2 thành viên đang phải nhọc nhằn đối đầu với 1 con Basilisk (trong Dungeon Meshi, đây là loài quái vật 2 đầu với 1 đầu rắn và một đầu gà, có khả năng hóa đá con mồi), hiển nhiên anh ta sẽ giúp đỡ. Để gây bất ngờ cho con Basilisk, bằng cách “dang rộng tay chân và làm cho cơ thể to hết mức có thể, hét lớn để ra vẻ dữ dội và hù dọa nó”, nhìn rất ngố và kỳ quặc =]], nhưng không thể nói là cách này không hiệu quả, con Basilisk bị bất ngờ và khựng lại một vài giây, tạo cơ hội cho Senshi luồn ra sau lưng để cùng lúc tấn công 2 cái đầu của nó, và họ đã hạ được con Basilisk theo cách như vậy.

Tạo dáng dọa Basilisk, Dungeon Meshi.

Điều tôi muốn nói đến ở đây là kỹ thuật này không hề ngẫu nhiên và bộc phát mà là kiến thức đã được Laios ghi lại trong quyển sổ của cậu ta và nó vô cùng hữu dụng. Laios có hẳn một quyển sổ để ghi kiến thức về quái vật, đặc điểm, thói quen, điểm mạnh, yếu của chúng đều được thu thập, quan sát và ghi chép kỹ lưỡng, cung cấp cho anh ta một lượng kiến thức khổng lồ về quái vật và cách đối phó với chúng, dù điều này xuất phát từ chứng cuồng quái vật và đồng đội cậu ta cũng không vui cho lắm =]]. Tri thức là sức mạnh. Dù Laios được đồng đội và những người khác đánh giá là không nổi bật về sức mạnh thể chất hay tài năng kiếm thuật, nhóm của anh vẫn tồn tại và trở thành một trong những nhóm kỳ cựu trong cộng đồng mạo hiểm giả trên đảo. Nếu không có sức mạnh thể chất vượt trội, kiến thức lúc này lại là vũ khí mạnh nhất của cả nhóm. Rõ ràng ví dụ này cho ta thấy tầm quan trọng của kinh nghiệm và kiến thức được truyền lại có vai trò rất lớn cho việc sống sót và phát triển trong thế giới fantasy.

Sổ tay ma vật của Laios, Dungeon Meshi.

c. Khả năng học hỏi, sáng tạo

Để có kiến thức và kinh nghiệm, con người cần khả năng học hỏi. Và may mắn thay, họ có khả năng học hỏi rất nhanh chóng nhờ vào sự thích ứng linh hoạt. Họ có thể học hỏi từ nhiều chủng tộc khác nhau: phép thuật từ các Elf, Gnome, khả năng chiến đấu, kỹ thuật từ các Dwarves, thậm chí từ Orcs. Trong Frieren, điều này được thể hiện rất rõ ràng. Fern chỉ là một con người bình thường theo học phép thuật với Heiter, cô có đam mê và một chút thiên phú, với một người thầy tài giỏi là Frieren, tổng hòa lại tạo ra một pháp sư vô cùng tài năng. Kết quả được thể hiện qua kỳ thi pháp sư bậc 1 (giống như kiểu mấy kỳ thi trong Harry Potter hay thi đại học top đầu vậy), Fern xuất sắc vượt qua các thử thách và thậm chí còn được Serie mời làm học trò. Vậy chỉ trong khoảng thời gian hơn 10 năm, từ một người bình thường đã có thể trở thành một pháp sư xuất sắc như vậy, hiển nhiên phải cảm ơn khả năng học hỏi có sẵn trong gen con người.

Frieren (giữa) và Fern (phải), bên trái là Heiter lúc già, Frieren: Beyond Journey’s End.

Cũng tương tự như vậy nhưng tua ngược thời gian lại một chút, về thầy của Frieren – pháp sư huyền thoại Flamme, người đặt nền móng cho rất nhiều sách vở về các phép thuật, hóa ra cũng chỉ là một con người. Và thầy của Flamme, Serie lại là một Elf. Nghe như một vòng luẩn quẩn nhưng việc con người học hỏi từ các tộc khác để rồi tự mình phát triển và sáng tạo đôi khi đã khiến con người trở nên vượt trội hơn chính các chủng tộc đó chứ không cần thiết phải trở nên giống như họ. Trong hội đồng giám khảo của cuộc thi pháp sư, có rất nhiều giám thị là con người, và tất cả bọn họ đều thật sự xuất sắc và tài năng, họ vốn được Serie tự tay lựa chọn làm đệ tử và nhân sự cho hiệp hội pháp sư. Vậy thì với một người thầy tài năng và kho kiến thức khổng lồ, con người cũng có thể trở nên mạnh mẽ tương đương với các giống loài khác.

Serie và Flamme (trái), Flamme và Frieren (phải), あき – pixiv.

Nói về khả năng sáng tạo, trong hiệp hội phép thuật, có Elf và cũng có con người. Từ thời quỷ vương, Zoltrakk là một phép thuật mới lạ và vô cùng nguy hiểm của quỷ. Tuy nhiên chỉ sau 80 năm, các pháp sư đã thuần thục và phổ biến Zoltrakk cũng như cách khắc chế nó với phép phòng thủ. Giờ đây, Zoltrakk chỉ còn là một phép tấn công cơ bản, và điều này chắc chắn có sự giúp sức của các pháp sư con người. Tuy không có phép thuật nào mà chỉ loài người mới có thể học được, nhưng khả năng sáng tạo và tiến hóa vô hình chung cho phép một lợi thế về tốc độ phát triển của con người so với các loài khác. Ngay chính Frieren cũng đã khẳng định, nếu có một pháp sư nào có thể giết được cô, thì khả năng cao đó là một pháp sư con người. Vậy trong cuộc chiến phép thuật này, dù không có những pháp sư hàng ngàn tuổi với sức mạnh khủng khiếp, họ vẫn có những tài năng kiệt xuất trong lịch sử, cùng khả năng tiến hóa từng ngày. Vậy nên về khía cạnh phép thuật thì loài người vẫn đang có vị thế cân bằng với các chủng tộc khác.

Ở mặt khác, Stark, được Eisen (một Dwarf là thành viên trong tổ đội anh hùng của Frieren) dạy dỗ. Với tốc độ phát triển và hoàn thiện về thể chất của con người, chỉ trong thời gian tương tự với Fern (khoảng hơn 10 năm), từ một cậu bé, Stark đã có sức mạnh khủng khiếp đủ để tiêu diệt một con rồng chỉ trong một đòn. Sức mạnh của cậu khiến cả người thầy của mình cũng phải sợ hãi (lần cuối 2 thầy trò cãi nhau, Eisen đã thừa nhận với Frieren việc ông đánh Stark là phản ứng tự vệ trước một sức mạnh vượt trội). Tất nhiên nếu nói đến sức mạnh thuần vật lý mà không kể đến Himmel, vị anh hùng trong Frieren thì quả thực là thiếu sót. Dù trong anime và manga không mô tả rõ toàn bộ sức mạnh của Himmel, ta có thể hiểu là sức mạnh của anh hùng tiêu diệt quỷ vương có thể tương đương với cả một đội quân. Và dĩ nhiên, Himmel cũng chỉ là con người. Nhưng vì đâu mà một con người bình thường có thể đạt được ngưỡng sức mạnh phi thường như vậy?

Eisen (trái) và Stark (phải), Frieren: Beyond Journey’s End Countdown Illustration.

d. Tinh thần, ý chí

Vì tôi đang lấy dẫn chứng rất nhiều trong anime, nên ta sẽ không tránh khỏi việc bị lạm dụng yếu tố về sức mạnh tình bạn và hào quang nhân vật chính. Tuy nhiên, những yếu tố này góp phần tạo nên sức mạnh của các nhân vật. Lịch sử của những cá nhân này thường đầy biến động, như mất gia đình trong chiến tranh, mồ côi, hoặc bị xã hội miệt thị và sợ hãi vì tài năng đặc biệt của mình (ví dụ, dân làng trong Dungeon Meshi kinh sợ Falin vì cô bé có thiên phú phép thuật khác thường). Nhìn chung, những tài năng kiệt xuất đều có một ý chí cực kỳ mạnh mẽ và một tinh thần luôn tiến tới phía trước.

Falin bị dân làng kì thị vì tài năng phép thuật, Dungeon Meshi.

Về mặt lịch sử, địa lý, con người xuất hiện ở khắp nơi trong các thế giới fantasy, rải rác trên các lục địa. Elves cũng có mặt, nhưng ít hơn, điều này có lẽ xuất phát từ bản năng tìm tòi và sinh sản của con người. Với tuổi thọ ngắn hơn nhiều và tinh thần khám phá, họ luôn tiến lên phía trước, chu du đến mọi nơi, kể cả những nơi nguy hiểm, họ phải chạy đua với thời gian để tìm hiểu mọi điều thú vị trước khi chạm đến giới hạn tuổi thọ của mình. Tất nhiên các chủng tộc khác cũng đi chu du, thậm chí là liên tục trong hàng trăm năm. Ví dụ như Elves, nhưng có lẽ vì số lượng cá thể của họ ít hơn, nên việc ta nhìn thấy Elves ở khắp nơi cũng ít hơn, và đôi khi họ cũng không muốn mạo hiểm tính mạng cho một cuộc phiêu lưu quá mạo hiểm khi tuổi đời còn trẻ, vì họ có thể sống hàng trăm năm nữa nên việc chuẩn bị kỹ càng hơn bình thường cũng chẳng phải vấn đề thời gian với họ.

Con người bị thôi thúc bởi thời gian và sinh mệnh, buộc phải sống nhanh và phát triển mạnh mẽ. Ngược lại, thời gian đối với các tộc tuổi thọ dài lại rất khác biệt. Trong Frieren, góc nhìn về thời gian của các Elves rất khác, với họ, 10 năm hay 20 năm không đáng kể. Họ có thể sống hàng trăm năm trong rừng sâu mà không cảm thấy cần phải vội vã thay đổi hay bị bó buộc về mặt thời gian. Như trong cuộc hành trình tiêu diệt quỷ vương, 10 năm là một quãng thời gian dài với cả nhóm anh hùng, rất nhiều chuyện đã xảy ra, nhiều ký ức, trải nghiệm, nhưng đối với Frieren, 10 năm cũng chỉ như vài tháng trong cuộc đời. Frieren đã đi chu du tới 50 năm rồi mới quay về tìm gặp Himmel khi anh đã gần đất xa trời, với vẻ ngoài trẻ trung hệt như 50 năm trước. Với cô, 50 năm qua cũng chỉ như chuyến dạo chơi.

Vì thời gian không quá quan trọng với Elf, những quyết định của họ dễ dàng bị trì hoãn hàng chục, thậm chí hàng trăm năm vì họ cảm thấy đây chưa phải thời điểm thích hợp. Trong Dungeon Meshi, ở arc cuối cùng, khi các Elves quyết định đem Marcille về xử tội, cô đã bảo là vì mình có công trong việc giải mã hầm ngục, nên có thể sẽ không bị giam giữ quá lâu. Nhưng khoảng thời gian “không quá lâu” này có thể lên tới vài trăm năm. Một trích đoạn chỉ ra rằng khi các Elves phán xử và buộc tội những loài khác, đôi khi họ giam giữ những loài đó và quên mất việc xét xử trong cả trăm năm, và lúc mọi việc cần được giải quyết thì phạm nhân đã chết mục xương rồi.

Suy đoán: bản án của Marcille hẳn 700 năm?? @@, Dungeon Meshi.

Trong khi đó với con người, 100 năm là rất nhiều và mọi thứ có thể đã phát triển khác hẳn, giống như ta thấy 100 năm trước, đâu có điện thoại di động hay internet. Với tinh thần và ý chí luôn tiến lên phía trước, loài người sẽ tiếp tục tiến lên và tiến lên ngày càng nhanh hơn. Và với một động lực phát triển như vậy, có khả năng một ngày nào đó, con người có thể đã vô tình vượt qua các loài tuổi thọ dài.

3. Vai trò xã hội, chính trị

Trong bất kỳ thế giới nào, sự tồn tại của nhà cầm quyền là cần thiết để duy trì sự ổn định. Đặc biệt, trong một thế giới đa chủng tộc, điều này càng trở nên quan trọng. Mặc dù nhiều tác phẩm fantasy tập trung vào con người, nhưng với lịch sử lâu đời và sự phát triển, hiển nhiên là những loài tuổi thọ cao luôn nắm quyền trong phần lớn thế giới fantasy. Họ có ảnh hưởng lớn và kiểm soát nhiều khía cạnh chính trị và xã hội của thế giới. Ngoại trừ những thời kỳ chiến tranh và sự hoành hành của quỷ vương thường thấy trong các thế giới. Các Elves, Dwarf, Gnome đều có bậc địa vị xã hội rất cao. Phần lớn tình hình thế giới đều do các tộc sống lâu này kiểm soát và đánh giá.

Thế giới của Dungeon Meshi là một ví dụ điển hình. Khi hầm ngục trên đảo bị mở ra hoàn toàn, toàn bộ thế giới tràn ngập ma thuật và không sớm thì muộn, ma vật và quái vật cũng sẽ xuất hiện khắp nơi, báo hiệu ngày tàn thế giới. Trong hội đồng những loài liên lạc với nhau để tìm giải pháp, chỉ xuất hiện Elves, Dwarf và Gnome. Loài người không xuất hiện ở đây, vì về cơ bản đối với các loài này mà nói thì loài người chẳng khác gì lũ trẻ con vắt mũi chưa sạch.

Elves, Dwarf, Gnome bàn bạc về ngày tàn của thế giới, Dungeon Meshi.

May mắn thay, họ đều là những kẻ tôn trọng luật lệ cũ, và việc Laios đánh bại pháp sư điên Thistle khiến anh trở thành người thừa kế hợp lệ theo lời tiên tri, và có toàn quyền trở thành chủ nhân hòn đảo (mà sau đó nổi lên thành cả một lục địa) mà không cần quan tâm tới quyết định của chính quyền loài người lúc đó là thị trưởng. Điều này tuy là một sự may mắn hiếm hoi khi trao cho con người cả một lục địa rộng lớn trù phú và màu mỡ, nhưng cũng phản ánh cán cân chính trị không thuộc về con người, họ cơ bản là không có tiếng nói lớn lao gì trên bàn đàm phán quốc tế. Thậm chí thị trưởng đảo còn rất dễ dàng bị gây áp lực bởi các Elves và có thể bị mua chuộc bằng tiền.

Các thành viên của đội điều tra gây áp lực để ép thị trưởng trao quyền quản lý hầm ngục cho họ, Dungeon Meshi.

Tuy nhiên trong chính trị, tầm nhìn, chiến lược và đường lối của người lãnh đạo là quan trọng hơn cả. Ở phần này, tôi sẽ không tập trung quá sâu vào khía cạnh chính trị vì những lý do nhạy cảm và lạc đề khỏi chủ đề thảo luận. Thay vào đó, chúng ta sẽ xem xét một ví dụ mà chiến lược của con người đã chiến thắng tất cả các loài khác để đạt được cái gọi là quyền tự do, quyền được sống và phát triển của một giống loài, đó là cuộc chiến The Great War trong No Game No Life: 0.

Sống chui lủi như đám chuột chính xác là những gì có thể dùng để miêu tả loài người trong thời kỳ “The Great War” của No Game No Life: 0. Về bối cảnh, đây là thời kỳ tiền truyện của NGNL, “The Great War” là cuộc chiến giữa các chủng tộc để tranh giành Suniaster – chén thánh về cho vị thần của mình, kẻ nào có được chén thánh sẽ là vị thần duy nhất cai quản toàn bộ thế giới. Hiển nhiên, cuộc chiến chỉ dành cho kẻ mạnh. Trong NGNL, ta có Flügel (thiên thần), Dwarf, Werebeast (thú nhân), Ex-Machina (người máy),… và tất nhiên vẫn có Elves.

16 chủng tộc trong No Game No Life.

NGNL:0 lấy bối cảnh 6000 năm trước cốt truyện chính, vào thời kỳ The Great War. Con người yếu hơn hẳn, không sức mạnh to lớn, không biết bay, không phép thuật, không quân đội, và số lượng thì ít ỏi. Các làng mạc thường xuyên chịu ảnh hưởng từ những cuộc càn quét của các tộc khác. Họ chẳng khác gì đám chuột bị buộc phải chui lủi sống sót trong những hang động, không đủ lương thực, nhu yếu phẩm và điều kiện sống vô cùng nghèo nàn. Chỉ sống trong các hầm trú ẩn đương nhiên là không đủ, tuy nhiên việc tìm kiếm tài nguyên thậm chí còn khó hơn nhiều lần, dưới những cơn mưa tro đen (black ash) đốt cháy da thịt, những con quái vật khổng lồ nằm sâu trong những công trình cổ của Dwarf, họ bắt buộc phải vượt qua để tìm cách sống sót trong một thế giới chiến tranh đầy điên loạn. Và với một giống loài yếu ớt như vậy, chẳng ai quan tâm việc con người sống chết ra sao. Nhưng may mắn thay, đây có thể chính là quân bài tẩy duy nhất của loài người.

Theo chân Riku, may mắn bế được về nhà Schwi, một em Ex-Machina đang bị lỗi và được chạy chương trình nghiên cứu về tình yêu của con người. Riku nhận ra đây là cơ hội duy nhất cho nhân loại, anh hiểu rằng khả năng của Schwi không thể thay đổi con người, hay giúp họ đạt được sức mạnh vượt trội so với các chủng tộc khác, nhưng vẫn có cách để thay đổi cục diện trận chiến. Dù đã phải bỏ lại mạng của rất nhiều đồng đội, nhưng những kiến thức, thông tin thu thập từ trước đến giờ từ khắp các chiến trường và di tích không hề vô ích, nó cung cấp cho Riku một cái nhìn toàn cảnh về toàn bộ cuộc chiến. Cùng với khả năng tính toán của Schwi, Riku đã đề xuất một chiến lược có thể thay đổi vận mệnh của loài người, họ sẽ kết thúc cuộc chiến tranh vô nghĩa này.

Schwi Dola, No Game No Life: 0.

Thế giới của NGNL trong anime 12 tập được xây dựng dựa xoay quanh những trò chơi, lý thuyết trò chơi (game theory) hoàn toàn có thể áp dụng ở đây, những khái niệm về cân bằng Nash, lý thuyết của các trò chơi có tổng bằng 0 đều được áp dụng để đặt ra chiến lược chiến thắng. Trò oẳn tù tì của Sora và Dola trong những tập đầu phim đã thể hiện rõ khía cạnh này. Chính trị trong NGNL và NGNL:0 cũng chẳng khác gì trò chơi. Trong phần movie, Riku là một kẻ mê cờ vua và chắc chắn là chơi rất giỏi. Riku đã vạch ra nhiều chiến lược nhưng không có cách nào khả thi, đơn giản vì “chiến lược của loài người chỉ là trò trẻ con”, những Flügel hay Old-deus thần thánh có thể nhìn thấu những chiến lược thấp kém của loài người. Nhưng cũng vì vậy, họ chẳng cần bận tâm đến một giống loài yếu ớt có thể gây ảnh hưởng cho họ. Điều này vô tình mang lại cho loài người một lợi thế thông tin nho nhỏ, bằng cách lợi dụng chính sự yếu ớt của mình, và sự chủ quan của kẻ thù.

Riku mạo hiểm dùng black ash nhuộm chính da thịt của mình để đấu trí với Elves, NGNL:0.

Đánh cược tất cả là chiến lược mạnh nhất của kẻ yếu.

Riku và đồng đội đã khéo léo điểu khiển thông tin giữa các phe. Chiến thuật của anh không nhằm tiêu diệt hay chiến thắng bất cứ chủng tộc nào, mục đích cuối cùng chỉ là kết thúc một cuộc chiến vô nghĩa chẳng đem lại lợi lộc gì cho kẻ yếu. Bằng cách lợi dụng những thông tin thu thập được, họ thao túng thông tin của toàn bộ cuộc chiến. Không cố gắng dự đoán hành động của tất cả các phe mà thay vào đó, đưa vào những tin tình báo giả để thao túng những chuỗi hành động của chúng nhằm hướng tới những sự kiện có thể dự đoán và kiểm soát được. Từ đó đánh lạc hướng kẻ thù, hướng sự chú ý của cuộc chiến ra khỏi lục địa nơi con người sinh sống, bảo vệ những nhân loại còn sót lại khỏi mưa bom đạn lạc bởi những E-bomb hay Heaven Strike đủ sức hủy diệt cả lục địa.

Nhờ sự trợ giúp từ Schwi, Riku và loài người đã có một liên minh tạm thời với Ex-Machina, đây là một yếu tố cực kỳ quan trọng trong cuộc chiến. Các Ex-Machina không chỉ bổ trợ về mặt thông tin mà cả về mặt sức mạnh quân sự và khả năng tính toán chiến lược vượt trội của máy móc.

Với kế hoạch đó, Riku đã mượn được một sức mạnh đủ lớn để Suniaster phải lộ diện trước mình, nhưng chén thánh đã từ chối Riku. Trong giây phút cuối cùng, vị thần mà anh tin rằng có thật, thần trò chơi đã nhận lấy chén thánh, biến đổi thế giới, chấm dứt cuộc chiến và tái tạo thế giới thành Disboard, với 16 chủng tộc gọi là The Ixceed. Tại Disboard, nơi không có chiến tranh, không đổ máu, tất cả được định đoạt qua trò chơi, loài ngượi nay được ban cho một cái tên là Immanity với đầy đủ quyền được sống và tồn tại, hoàn toàn ngang hàng với các chủng tộc khác.

Stalemartyr, No Game No Life: 0.

Sức mạnh được tổng hợp từ 4802 unit Ex-Machina bắn thẳng vào lõi hành tinh để triệu hồi The Suniaster, NGNL:0.

Old deus thần trò chơi – Tet đã công nhận tài năng của Riku, đó là một ván hòa với một vị thần, nhưng Riku đã chiến thắng phần còn lại của thế giới. Vậy về mặt chính trị và chiến lược, cho dù những loài tuổi thọ lớn có nhìn thấu con người, họ vẫn có thể tạo những ảnh hưởng lớn về mặt chính trị, xã hội. Về mặt sức mạnh, con người không có gì đặc biệt, nhưng với một chút sự may mắn và sự hỗ trợ từ các Ex-Machina, họ đã vượt qua được rào cản sức mạnh để chiến thắng trong bàn cờ chính trị và cả cuộc chiến.

Trong một số thế giới, con người còn nắm quyền kiểm soát cả lục địa, như Lord of the Rings, sau khi Sauron bị đánh bại, loài người dưới sự lãnh đạo của Aragorn trở thành lực lượng chính trị chủ đạo ở Middle-earth, hoặc trong The Witcher, loài người đã chiến thắng các chủng tộc khác như Elves và Dwarves để trở thành lực lượng thống trị. Vậy nên loài người hoàn toàn có khả năng kiểm soát thế giới và đạt vị thế ngang hàng với các chủng tộc khác.

Một ván hòa của con người với thánh thần, NGNL:0.

V. Kết luận

Kết luận, sức mạnh của loài người trong thế giới fantasy không chỉ đến từ khả năng chiến đấu hay ma thuật, mà còn từ tinh thần không bao giờ từ bỏ, khả năng thích nghi với mọi hoàn cảnh, và sự thông minh trong việc xây dựng các mối quan hệ xã hội và chính trị. Dù không sở hững sức mạnh siêu nhiên như các chủng tộc khác, nhưng nhờ vào ý chí và trí tuệ, loài người luôn tìm ra cách để tồn tại và thậm chí là thống trị trong thế giới đầy rẫy những điều kỳ diệu và nguy hiểm. Họ là minh chứng cho sức mạnh của sự đa dạng và khả năng hợp tác – những yếu tố quan trọng giúp họ vượt qua mọi thách thức và định hình lịch sử của thế giới fantasy.

VI. Reference

1. https://csmt.uchicago.edu/glossary2004/fantasy.htm

2. https://bookism.com.vn/phan-biet-khoa-hoc-vien-tuong-va-ky-ao-fantasy

3. https://thegioitolkien.fandom.com/wiki/Elves

4. https://www.facebook.com/100082234571491/posts/363577837868425/

5. https://www.who.int/data/gho/data/themes/mortality-and-global-health-estimates/ghe-life-expectancy-and-healthy-life-expectancy

6. https://www.nationalgeographic.com/science/article/human-violence-evolution-animals-nature-science

7. https://phutu.forumvi.com/t54926-daf-tieu-su-ve-chung-toc-elf