Bấy lâu nay do trang trở thành luôn hiệp sĩ wibu rồi nên lần này ta sẽ nói tới một bộ game mà khá ít người biết đến, kể cả sau 2 đợt rework, với bản thứ 2 đầy đủ đến mức người chơi có thể coi là sequel được rồi. Tựa game đó là gì, Pathologic, được phát hành vào ngày 9 tháng 6 năm 2005, bởi một một studio Nga tên Ice-Pick Lodge. Từ khi ra mắt đến giờ nó đã luôn mang tiếng là một cult classic thực thụ, với chỉ một số ít mới từng động đến nó, chứ chưa nói tới.

Trước tiên thì…đừng chơi nó, đặc biệt là bản gốc. Nghe có vẻ hơi bất ngờ nhưng dù tôi và cả fanbase của nó đều có thể đồng ý rằng đây là một trong những RPG hay nhất mọi thời đại thì chúng tôi không thể nhấn mạnh hơn rằng đây là một game rất kén chọn. Với cả trong sequel của game, với hàng chục tính năng quality of life được thêm vào, nó vẫn có tỷ lệ số người chơi hết được mấy ngày đầu của game mà không xoá trên steam chưa được đến nửa. Giờ bạn sẽ hỏi, thế tại sao mọi người lại đánh giá nó như vậy, hay ai ai cũng chỉ đăng cố tỏ ra thượng đẳng hết rồi.

Well, Pathologic đi theo một hướng thiết kế mang tính nghệ thuật hơn là vui, đúng, đây là một game rất hay, nhưng cái niềm vui của game không đến từ trực tiếp cái game, thay vào đó, nó đến từ việc tìm hiểu và bàn luận về cái game. Patho có cách kể chuyện rất riêng, đồng thời mọi cơ chế trong game đều chỉ nhằm giúp người chơi hiểu rõ cái chủ đề, bất kể nó có khiến họ ức chế đến mấy. Bạn nghĩ game giả tạo, nhưng thực sự thì nó sâu vậy đó. Đến đây nếu bạn vẫn muốn thì sau đây là cảnh cáo SPOILER duy nhất và cuối cùng của bài viết, còn nếu đã xong, chúng ta sẽ bắt đầu vào bài viết.

I – Bối cảnh

Câu chuyện sẽ được đặt trong một ngôi làng bên sông ở đâu đó trong nước nga. Sẽ có một dịch bệnh xảy ra ngay khi bạn tới, và nhiệm vụ của bạn là tìm ra thuốc giải. Game rất cố gắng để khiến người chơi bị cảm giác lạc lõng ngay chỉ trong phần hình ảnh. Kể cả trong bản 2005, khi mà chất lượng hình ảnh đặc biệt tệ, kể cả với bấy giờ, nhưng cái hướng đi của nó thì lại tuyệt vời. Dân làng thì trông khác gì quái ma dị dạng. Các ngôi nhà đều có kiểu giống nửa style thổ dân du mục nhưng cũng có cảm giác hiện đại của thời kỳ sau Cách mang công nghiệp, nói đơn giản là khác thường, cấu trúc của chúng thì lại được đặt theo những hình dạng khó thấy, đặc biệt là công trình tiêu biểu: nhà ngủ cho công nhân thì trông khác gì một khối vuông khổng lồ, giữa thành phố thì có một công trình mà nổi giữa không trung mặc kệ vật lý và ta không thể không nhắc tới cái Polyhedron khi nói tới các công trình của Pathologic.

Bạn giờ sẽ thấy lạ khi tôi đến giờ chưa nhắc tới cái Gameplay, well, do nó khá khó nói. Và vì để dễ nói hơn, từ giờ tôi sẽ chỉ nói tới phần Classics (đơn giản vì nó có đủ cả 3 nhân vật). Cách chơi khá đơn giản, sống sót 12 ngày, mỗi ngày hãy làm những nhiệm vụ chính, nếu không hoàn thành thì một người thân (bound) của bạn sẽ chết, tuỳ thuộc vào thời điểm thì việc trên sẽ dẫn tới bad end. .Khi bấm vào new game, bạn sẽ không được vào luôn thế giới, thay vào đó bạn sẽ được nghe một cuộc trò chuyện…hết sức kì lạ giữa ba nhân vật mà ta chơi. Nó có cảm giác như một kịch, lời nói của họ cảm giác như đều đã được chọn trước, nghe đều rất văn vẻ và thiếu tự nhiên, tất nhiên thì đây cũng sẽ là một chủ đề được lặp lại nhiều trong xuyên suốt quá trình chơi, từ cách nói đến cách hình xử của nhân vật, tất cả đều cảm giác không khác gì một vở kịch. Trò chơi chỉ tiếp tục khi bạn đi qua một cánh cửa ở cuối hành lang, lúc này bạn sẽ được chơi một trong ba nhân vật: Bachelor, Haruspex và Changeling, với nhân vật thứ ba, bạn phải hoàn thành game ít nhất một lần để mở khoá, dù nếu bạn định chơi lần hai, tốt nhất nên chơi cả hai nhân vật đầu trước, bắt đầu từ Bachelor.

II – Bachelor, The douche, The powerless

Daniil Dankovsky là một bác sĩ tại thủ đô, một người đang cố tìm cách đánh bại chính cái chết, điều này đã khiến anh nổi tiếng ngay cả trong cái ngôi làng khỉ ho cò gáy ấy. Nhưng do nghiên cứu không đi tới đâu, nên giờ anh phải tìm đường tới đây, để gặp Simon Kain, một người được nghe đồn rằng là bất tử, sống được trăm năm. Chúng ta được ở nhờ trong nhà của Eve Yah. Cô chỉ đường đến nhà của Simon, nhưng khi nói chuyện với em trai ông thì ta biết ông đã chết, đi tìm người bác sĩ của làng, người hiểu Simon nhất, thì ông cũng đã chết luôn rồi. Người ta xì xào về lí do, người thì nói do một kẻ giết người hàng loạt nào đó, người thì là do một con quỷ, bạn thì chỉ biết rằng đang có dấu hiệu một dịch bệnh sắp xảy ra nên bạn sẽ phải đi sớm.

Nghe gấp gáp đúng không, vì nó thực sự là như vậy, đây là một trong những yếu tố được khen nhiều nhất của game, áp đặt cái không khí của mình vào người chơi. Thực tế khi ra ngoài bạn sẽ gặp hai nhân vật khá lạ, một kẻ đeo đầu chim và một người mặc đồ đen với chiếc mặt nạ trắng.

Họ sẽ là người nói cho bạn cách chơi, dù phần tutorial này rất kiểu info dump và sẽ được sửa lại hoàn toàn trong remake nhưng ở đây, ta cũng thấy được khả năng viết thần thánh của Ice Lodge. Bình thường thì mấy cái đoạn thế này thường khá bị cảm giác game, mà không phải theo kiểu tốt mà theo kiểu nó không thuộc về thế giới của game, còn Tutorial của Pathologic thì sao, nó meta, kiểu như hai người kia biết rằng ta đang ở trong một con game, dù thế nó không cảm giác rẻ tiền như khi một số game khác cố làm điều tương tự. Cái này đạt hoàn toàn được nhờ hệ thống dialogue của game, khi mọi lựa chọn thực tế là thứ nhân vật bạn đang nghĩ, và Daniil thấy thứ họ đang nói ảo tưởng sức mạng vô cùng.

Nghe không giống thứ một người hùng sẽ nghĩ đúng không, thế giờ bạn nên quen luôn đi vì game sẽ làm mọi cách để đập cái tư tưởng anh hùng thường gặp trong các game RPG. Đầu tiên, tốc độ của bạn như rùa, chạy một là đầy rẫy các vấn đề hoặc không tồn tại tuỳ bản bạn chơi, đây tất nhiên là cố tình, hơn nữa do thời gian luôn luôn trôi nên bạn sẽ phải cố gắng hết sức để hoàn thành hết nhiệm vụ trước khi hết thời gian, nó khiến cho bạn lo lắng ngay cả khi chỉ đi bộ bình thường. Thứ hai… nghĩ lại, hãy cứ nhìn cái nhiệm vụ huyền thoại nhất của game:

Trong nhiệm vụ phụ đầu tiên của game, bạn sẽ được nhờ đuổi bọn lang thang ở trong sân. Nhưng khi thử hệ thống combat á, mọi thứ cảm giác nặng nề, uể oải, mọi kẻ địch thì hình như có tay làm bắng súng lắp ngắm 8x. Khả năng cao là bạn sẽ chết, kể cả nếu không chết, bạn sẽ chỉ nhận được những món đồ vô giá trị và bạn đã gần chết, ăn thử thứ gì đó, không, máu chẳng hồi được gì cả, bạn thử ngủ , tất nhiên nó cũng vô dụng, mà giờ bạn còn đói nữa, bạn lại thử ăn, nhưng từ từ, bạn chẳng no lên gì nhiều. Ngay trong kiểu 10p gameplay đầu tiên của game thôi nó đã dạy bạn ba điều, thứ nhất, đây không phải RPG truyền thống, thứ hai, dialogue nói không cẩn thận rất dễ chết, và bạn nên tránh các trận đánh đi, thứ ba, nhiệm vụ phụ không phải lúc nào cũng nên hoàn thành. Mọi thứ trong đây đều chống lại bạn, khiến đời bạn khổ nhất có thể, nhưng nó rất hiệu quả, hãy nhớ bạn là bác sĩ, không phải dũng sĩ, bạn không phải là người được chọn, bạn chỉ là người qua đường, bạn sẽ bắt đầu tiết kiệm từng đồng tiền, từng quả trứng, còn không dám mất máu. Tất cả những thứ bình thường trong game khác như giết người, sử dụng thuốc hồi máu cho bản thân hay cả làm tất cả nhiệm vụ phụ thì trong đây bạn sẽ bị phạt khi làm những điều trên. Cả thứ trọng tâm: dịch bệnh cũng khiến bạn đau đầu, khi chính bạn sẽ phải chịu đừng những ngày còn lại chết dần chết mòn, à mà hình như tôi chưa nói căn bệnh này không biến mất theo cách thông thường được =)), hoặc là sử dụng những thứ thuốc hiếm hoi, khổ sở lắm bạn mới tìm được để chữa cho bản thân, rồi vẫn có thể bị nhiễm được lần nữa một cách dễ dàng, và hãy nhớ nhiệm vụ chính của bạn là chữa bệnh cho ngôi làng. Ở đây, không thứ gì có thể giúp bạn cả.

Kết quả là nó khiến bạn roleplay luôn thành nhân vật mà không cần bắt ép. Dannil là một douchebag ) hắn chỉ nghĩ cho chính mình, thấy ngay trong cái nhiệm vụ trong nhật ký của hắn, nó không thay đổi trong suốt cả quá trình chơi, tất cả chỉ nhằm kiếm lợi ích cho bản thân, heck, qua dialogue choices bạn có thể thấy hắn muốn chửi trực tiếp cả người đang cố giúp mình. Bạn có thể hoàn toàn chọn những lựa chọn tốt hơn, ít ích kỷ hơn, nhưng khi đến cuối game, khi bạn đã bị cả con game hành cho kiệt quệ, cộng thêm việc khả năng cao game thể nào cũng bắt bạn mất gì đó vì làm việc này, và sau đó bạn cũng chẳng nhận được thứ gì, khả năng cao bạn sẽ trong vô thức chọn luôn cái lựa chọn “Bachelor” nhất.

Mặc dù Pathologic khó, thực tế nó không khó như nhiều người nghĩ và việc khiến người ta nghĩ được như vậy thực sự la một thứ hiếm người làm được, nó khiến ta cảm giác rằng công bằng không tồn tại ở đây, nhưng cũng vì thế tạo nên cái sự chân thực cho game.

NPC trong đây , không phải lúc nào họ cũng cho đi, họ có thể nói dối, họ có thể tàn bạo, tất cả đều rất “con người”. Và không thời điểm nào thích hợp hơn để nói về khía cạnh nào ngoài cái ngày huyền thoại đã khiến quá nửa người chơi ragequit: ngày hai của Bachelor.

Nếu bạn làm đúng mọi thứ phải làm, ngày một khá thanh thản, bạn có thể đi bộ khám phá, kiếm thêm tiền cho ngày mai. Nhưng đến ngày hai, những điều hôm nay bạn sẽ trải qua sẽ khiến đời bạn như sập xuống. Giá của mọi thứ đã tăng gấp 10, nên mọi số tiền bạn có hiện giờ là vô dụng. Bạn rồi sẽ được giao một nhiệm vụ mua đồ ăn, thứ mà hãy nhớ, giờ đắt vl, cho một nhà cứu trợ, DÙNG PHẦN LỚN LÀ TIỀN CỦA BẢN THÂN. Bạn đi bộ tới từng shop bằng đôi chân rùa bò của bản thân, rồi khi về tới nơi, chính bạn lại phải đưa nó tới nhà cứu trợ. Sau kiểu khoảng thời gian cảm giác nửa đời người vừa rồi, thì bạn phá hiện ra…ngôi nhà đó nhiễm bệnh luôn rồi. Lúc đó bạn sẽ ngẫm lại, rằng chẳng lẽ mọi thứ mình làm vừa rồi là vô dụng, nhưng không sao, ít ra họ sẽ trả lại mình gì đó mà, chắc mình cũng sẽ được phần. KHÔNG, bạn sẽ được một túi hạt, thứ mà ăn chẳng no lên tý gì đâu. Lúc đó, một bạn sẽ ra về ngẫm nghĩ về những đau khổ bạn phải chịu đừng vì…mấy mẩu hạt, hoặc hai bạn uninstall luôn cái game.

Nói gì thì nói, chứ ngày hai của Bachelor được làm rất xuất sắc, nó khiến ta yếu đuối từ giờ trở đi, trở nên ích ky với mọi người, như đúng cách các dev muốn. Nó cũng cho ta thấy các nhân vật ở đây sẽ không chia theo tốt xấu thay vào đó, tất cả sẽ đều hành xử theo cách có lợi cho bản thân nhất, và nếu muốn sống sót ở đây, bạn cũng phải làm vậy.

Lúc này bạn đã hoàn thành được Bachelor, bạn đã hiểu được hệ thống, bạn tự tin tiến tới và chơi haruspex. Oh boy…

Nhưng đó sẽ là chủ đề cho một bài viết khác, nội dung kế tiếp đã đi quá xa với chủ đề bài này rồi, thế nên bây giờ chúng ta phải tạm thời chia tay. Pathologic là một loại game không dành cho tất cả mọi người, gameplay của nó không vui, nhưng không phải do tệ hay dev kém, mọi yếu tố đều giúp tổng thể nâng tầm cả câu chuyện lên, giúp cho tất cả cảm xúc được trọn vẹn.