“Musashi là hình mẫu chúng ta muốn trở thành, Matahachi là chính bản thân chúng ta”.
Matahachi Honiden, người bạn thuở bé của Shinmen Takezo mà sau này được người đời nhắc đến với cái tên huyền thoại Miyamoto Musashi. Thời thơ ấu của Matahachi được miêu tả là một cậu bé có phần hèn nhát, mỗi khi có vấn đề không hay, cậu chọn cách bỏ chạy khỏi đấy, trận Sekigahara nổ ra và nhìn thấy cơ hội thời cuộc, cậu quyết định rời khỏi làng Miyamoto, rủ rê Takezo tham gia, mục tiêu là gây dựng danh tiếng cho bản thân mình, không may cho cậu và Takezo đã trở thành bại binh khi phe Toyotomi thua trận trước phe Tokugawa. Bị truy đuổi bởi quân của Tokugawa, họ phải lẩn trốn trước khi ngã gục do kiệt sức và được cứu bởi mẹ con Oko, Akemi.
Sai lầm của tuổi trẻ
Trong thời gian ở trọ nhà mẹ con Oko, Akemi. Takezo và Matahachi phục hồi và Matahachi, ở tuổi 17, đã say mê vẻ đẹp thân thể Oko, trong đêm anh đã lẻn vào phòng Oko và ăn nằm với cô, khi bị hỏi tên, anh nhận mình là Takezo nhưng bị Oko nắm thóp, Oko hỏi anh rằng không phải anh đã có hôn thê ở làng Miyamoto rồi sao. Điều đó khiến anh dừng lại. Khi băng Tsujikaze tấn công trả thù cho tướng lĩnh Tsujikaze Tenma cùng bọn tay sai bị anh và Takezo giết chết mấy ngày trước đó, anh cùng Takezo quay trở lại túp lều, lúc này Oko và anh quan hệ mặc cho Takezo đang tả xung hữu đột bên trong, anh bỏ đi cùng với bức thư gửi cho Otsu, hôn thê của anh rằng anh xin lỗi và bỏ đi cùng Oko.
Mạch truyện lúc này chuyển hướng sang cuộc hành trình của Takezo, trở về làng Miyamoto với sự cay nghiến của Osugi Honiden, mẹ nuôi của Matahachi và sau những biến cố ở làng, anh đổi tên thành Miyamoto Musashi.
Sai lầm nối tiếp sai lầm
Matahachi đánh mất bản thân mình. Matahachi, tưởng chừng khi trốn đi với Oko sẽ có cuộc sống êm đềm, nhưng có lẽ vòng xoáy số phận luôn luân chuyển theo một hướng xoay, nếu như với Musashi đó chính là vòng xoáy chém giết thì với Matahachi, cũng không ngoại lệ mà ở đó là một tương lai không mấy sáng sủa cho anh.
Oko, Akemi và anh đến Kyoto mà ở đây Oko và Akemi mở một quán trọ và hành nghề gái điếm. Matahachi lúc này là một tên nát rượu và ghen tuông, vô tích sự. Kiếm thuật của anh bị mai một và bị khinh bỉ, con người anh mục rữa trong khi Musashi khi này dù có chút muộn phiền khi nghĩ về anh, đinh ninh rằng anh đã thành tài ở đâu đó. Bị đá khỏi nhà nghỉ của Oko và hướng đến võ đường Yoshioka trong sự cay cú, anh chứng kiến trận đấu của Musashi với anh em nhà Yoshioka, lúc này anh không biết đấy là Takezo, trong lòng anh nhớ lại bản thân mình trước kia, tự chất vấn bản thân mình. Musashi sau khi bị đánh đến nhìn thấy mình ở bờ vực cái chết bởi Denshichiro, anh vô tình làm cháy võ đường và mang Musashi khỏi đấy.
Dối trá nối liền dối trá
Sau khi làm cháy võ đường, anh bị cả môn phái Yoshioka truy sát và một lần nhìn bảng truy nã, Osugi Honiden, khi này lên kinh thành tìm đứa con trai mình cùng bác Gon, nhìn thấy và khóc. Anh phải sống một cuộc sống lén lút và lẩn tránh mẹ và bác mình. Trong lúc làm công nhân xây dựng thành Fushimi, anh gặp một tay sát thủ mà sau biết được tên hắn là Sasaki Kojiro, anh đổi nhân dạng, tự nhận là Kojiro và dùng số tiền anh lấy được mua một bát mì, quần áo và kiếm, anh ăn vận như một samurai dưới cái tên Sasaki Kojiro, anh lừa dối mọi người và cả khi gặp lại mẹ mình, anh vẫn cho rằng mình đã là một kiếm sĩ tài năng.
Mẹ cậu vì thương con nên tin tưởng dù ban đầu ba có thắc mắc về việc tại sao tên anh lại là Sasaki Kojiro, biện hộ cho việc đó, anh bảo vì mình phạm một số sai lầm nên không thể làm ô danh dòng họ. Chỉ duy nhất bác Gon là nghi ngờ và cuối cùng, chết để bảo vệ anh khỏi hai tên Ronin, điều mà khiến anh cực kì hối hận sau đó. Tái ngộ với Musashi, anh bảo mình đã thành danh, khi này Musashi, vừa lấy mạng Denshichiro trong một trận đấu tay đôi trước sự chứng kiến của đông đảo người dân. Lúc này anh gặp Sasaki Kojiro, kiếm sĩ tài năng nhưng bị điếc bẩm sinh, người mà trong sử sách nổi tiếng với trận đánh với Musashi ở đảo Funajima.
Khi hay tin Yoshioka cần một kiếm sĩ thay cho Denshichiro đánh với Musashi, anh cùng Kojiro đến và tự nhận mình là người thông dịch cho Kojiro. Sau khi Kojiro bỏ đi, anh bị bắt và hành hung bởi bọn lâu la của Yoshioka nhưng may mắn thoát được.
Bản ngã, một hướng đi khác cho Mahatachi
Trong cuộc hội ngộ Musashi, trong cơn say, anh liên tục hỏi về cậu và việc liệu Otsu, vị hôn thê ngày nào có ăn nằm với nhau và mỉa mai Musashi. Kết cục anh nhận một cú đấm và Musashi, bước vào trận chiến một mình đấu với 70 người tộc Yoshioka trả thù cho cái chết của Denshichiro và Seijuro. Sau đó anh vô tình gặp lại Musashi, khi này trọng thương và nằm trên bờ vực cái chết sau khi chiến thắng tất thảy 70 người môn phái Yoshioka, anh mang Musashi đến ngôi chùa gần đó, tại đây anh tái ngộ Otsu, trong những đêm sau, khi Musashi vẫn miên man bất tỉnh, anh nửa tỉnh nửa say châm chọc, mỉa mai, và thừa nhận chính mình là một kẻ không ra gì, anh thừa nhận bản thân và dùng hết tâm can bảo Otsu hãy đến với Musashi, anh lên đường và tìm mẹ mình, khi này đã quá yếu.
Trong những ngày này, anh không giữ được bí mật về những lời dối trá của mình, anh quyết định đưa bà về làng Miyamoto, trên đường anh thú nhận mọi thứ, về mình, về Otsu, về cái danh Sasaki Kojiro anh chôm từ tay sát thủ và quyết định sẽ tự vẫn để chết cùng bà. Nhưng anh không dám, mẹ anh sau khi nghe không hề trách móc anh và khuyên anh hãy nhìn về phía trước.
Trong giây phút cuối cùng, anh khóc to và hối hận khi chưa kể về việc mình rủ rê Takezo vào chiến trường năm nào, nhưng trong tâm bà, hình ảnh làng Miyamoto, nơi đó có Otsu, chú Gon, những người trong họ và cả Takezo nay nổi danh là bất khả chiến bại Miyamoto Musashi. Mọi thứ đã sáng tỏ và bà ra đi trong yên bình.
Kết
Matahachi, dù trước đó là một kẻ dối trá và hèn nhát, bất ngờ được một cảnh truyện với vai trò là người kể chuyện và Vagabond chính là câu chuyện của ông kể về Miyamoto Musashi và Sasaki Kojiro. Matahachi lúc này là tấm gương phản ảnh một điều, ông là người quan sát cả hai nhân vật và thuật lại cho hậu thế, cũng như chúng ta, người đọc là những người dùng con mắt của mình dưới tư cách là những người đứng bên ngoài câu chuyện, quan sát nhân vật phát triển và đánh giá họ.
Không được miêu tả như những chiến thần hay kiếm sĩ với tài năng thiên bẩm, Matahachi chính là hình mẫu con người rất đỗi bình thường với những hành động mà có lẽ khi nhìn nhận khách quan đã phản ánh con người “thật“, những người sống bên ngoài vòng xoáy chém giết. Có những tham vọng lớn lao, bị mê hoặc, cám dỗ, lạc lối để rồi sa ngã theo chính thói đời, trở nên dối trá, mục rỗng, chính bản thân Matahachi nhận thức rõ nhất về bản thân mình mà cảm thấy hổ thẹn tột cùng. Ban đầu có lẽ khi đọc qua Vagabond ta cảm thấy căm ghét nhân vật này, rằng đây chỉ là một tên tiểu nhân vô lại nhưng có lẽ lòng căm ghét ấy lại chính là cảm xúc chúng ta nhìn nhận bản thân, khi nhìn thấy cái “thật” bị bóc mẻ trần trụi.
Chúng ta bị cuốn theo cuộc chiến của Musashi, Kojiro nhưng có một điều chúng ta có lẽ từ lâu đã ngộ ra những điều Matahachi làm chính là những điều mà có lẽ ai cũng phạm phải một lần. Nhưng để bị cuốn theo đó thì còn tùy vào từng cá nhân và cách chúng ta đối diện với nó. Quan điểm của tôi về nhân vật này không phải là khinh miệt, cá nhân tôi thấy một chút đồng cảm và thương hại nhưng điều có thể chắc chắn, trong một hoàn cảnh, một khoảng khắc, có lẽ chúng ta sẽ như Matahachi, chỉ là đến khi đó, liệu ai sẽ lún sâu vào vòng xoáy của những dối trá lừa lọc và liệu sẽ có những ai, dám đứng dậy nhìn thằng đối diện bản thân và thay đổi chính mình.
