“Sự thành công bắt nguồn từ đam mê và kiên trì.” –Nope–
Cũng giống như bất kì môn thể thao nào khác, cờ vua yêu cầu người chơi phải sở hữu nhiều kỹ năng và cũng như lý thuyết để trở thành một chuyên gia trong trò chơi đầy tính sáng tạo này. Bài viết này mình xin chia sẻ kinh nghiệm của mình, nó sẽ giúp các bạn phần nào đó cải thiện kỹ năng chơi cờ của chính bản thân các bạn.
Giống với cờ tướng, cờ vua cũng chia ra ba giai đoạn là khai, trung và tàn cuộc, điều này yêu cầu người chơi phải nắm được lý thuyết và có khả năng ứng biến trước những tình huống khó khăn.
Về khai cuộc bạn cần nắm bắt những lý thuyết để làm sao cho quân đội của mình phải phát triển nhanh nhất và chiếm được những vị trí để làm tiền đề tấn công về sau. Sau đây là một số lý thuyết để bạn làm quen cũng như khai cuộc tốt hơn:
Phát triển quân nhanh nhất có thể: Khác với các loại cờ khác, cờ vua yêu cầu người chơi phải phát triển nhanh quân đội của mình để tạo điều kiện tấn công quân của đối phương cũng như phòng thủ nếu cần thiết.
Chiếm giữ trung tâm: cũng như tầm quan trọng của phát triển quân, chiếm giữ những ô trung tâm sẽ đem lại cho bạn rất nhiều lợi thế để bạn lấn át đối thủ. Trong cờ vua, 4 ô e4-e5-d4-d5 được xem là 4 ô trung tâm của cờ vua, khi đứng ở vị trí trung tâm các quân sẽ có độ cơ động cao hơn, dễ tấn công cánh hậu – cánh vua, dễ phòng thủ cho cả hai cánh. điều này làm cho vị trí trung tâm là một trong những điểm nóng của bàn cờ.
Nhập thành sớm: Không giống như cờ tướng, vua trong cờ vua tỏ ra dễ bị uy hiếp khi ở các cột của trung tâm, điều này làm cho việc nhập thành là một trong những điều phải được đặt lên hàng đầu. Khi nhập thành, không chỉ vua được an toàn mà cả xe khi đứng trong góc cũng tỏ ra mạnh mẽ hơn khi được đưa ra ngoài gần các cột trung tâm.
Đừng đi một quân quá nhiều lần nếu không có mục đích rõ ràng: Đây là một điều mà người mới học chơi cờ dễ mắc phải. Trong khai cuộc, những nước đi đầu vô cùng quan trọng, không những phát triển quân để sớm an toàn vua và tấn công đối thủ, việc chiếm giữ những vị trí quan trọng là vô cùng cần thiết, việc bạn cầm một quân đi quá nhiều lần sẽ làm những quân cờ khác không di chuyển đến vị trí thích hợp làm đội hình của bạn khó phát huy được sức mạnh.
Đưa hậu nhập cuộc quá sớm: Hậu là quân cờ mạnh nhất trên bàn cờ, việc bạn đưa hậu ra sớm trong tình huống đối phương có quá nhiều quân phòng thủ, điều này không những làm cho bạn không tấn công được đối thủ mà dễ bị đối phương lấy những quân nhẹ như tượng, mã tấn công lại làm bạn phải di chuyển hậu nhiều lần điều sai lầm đã được đề cập ở mục 4.
Đẩy tốt lên cao tạo ô yếu trong chính đội hình của mình: Tốt là quân cờ đặc biệt chỉ có thể tiến lên mà không thể quay về nếu chưa phong cấp, điều này đòi hỏi người chơi phải tính toán kỹ càng trong việc đẩy từng quân tốt. việc đi tốt quá nhiều hoặc đẩy tốt quá cao sẽ tạo ra nhiều điểm yếu như tốt chậm tiến, tốt cô lập, và dễ trở thành mục tiêu tấn công của đối thủ. Về vấn đề đẩy tốt làm sao cho hợp lý chúng ta sẽ nói đến ở những bài sau và về cả những cấu trúc tốt mạnh, yếu.
Đánh theo đối thủ, hay quá bị động: đây là một trường hợp hay gặp khi bạn đã có một ít kiến thức về khai cuộc, việc tham gia trận đấu với mục đích giống nhau dễ làm ta đi theo đối thủ và dễ bị thua trước một nước, về việc tham gia trận đấu, việc quá quan tâm vào mục đích của đối thủ dễ làm ta xa vào việc chỉ chăm chăm bảo vệ mục tiêu sắp bị đối thủ tấn công, điều này làm cho chúng ta dễ bị động và có một đội hình gò bó về không gian và cả bị kìm hãm bởi những đòn chiến thuật như ghim. Để đối phó, người chơi nên có kế hoạch cụ thể để chống lại đối thủ, và chơi mạnh dạng hơn trong việc tấn công cũng như phòng thủ.
Về trung cuộc, đây là lúc trận chiến diễn ra căng thẳng nhất đòi hỏi người chơi phải có cái nhìn toàn cục về thế trận để đưa ra quyết định đem đến chiến thắng. Ở đây mình sẽ nói về hai vấn đề chính là chiến thuật và chiến lược.
Chiến thuật trong cờ vua là những kế hoạch ngắn hạn giúp người chơi ép quân, ăn quân, hay chiếu hết vua đối phương. Có rất nhiều chiến thuật trong cờ vua:
Tấn công đôi: Nghe tên thôi ta cũng có thể hiểu được cách thức hoạt động của đòn chiến thuật này. Tấn công đôi cơ bản là dùng một quân tấn công cùng lúc hai quân của đối thủ, sau này chúng ta sẽ biết tấn công đôi là sau một nước đi số lượng quân bị tấn công hơn một quân cũng được xem là tấn công đôi.Nhiều người chơi thắc mắc vậy có đòn tấn công ba hay tấn công 4 không… trên thực tế là có nhưng chúng vẫn là tấn công đôi, tại vì sau khi tấn công ba đối thủ chạy một quân chúng ta chỉ có thể ăn một quân chứ không thể ăn được hai quân điều khác biệt là ta có nhiều lựa chọn hơn mà thôi.
Ghim/giằng: Đây cũng là một đòn chiến thuật phổ biến không kém gì tấn công đôi, với việc dùng các quân như tượng, hậu, xe tấn công quân đứng trước và gián tiếp tấn công vào quân đứng sau (quân đứng trước có sức mạnh thấp hơn quân đứng sau). Đòn ghim mang lại lợi thế không nhỏ khi hạn chế sức mạnh quân đứng trước đồng thời có thể tiêu diệt nó nếu cần thiết. Đây cũng là đòn chiến thuật dễ ép đối thủ hình thành cấu trúc tốt chồng đem lại lợi thế về sau cho mình.
Xiên: Có nét tương đồng rất lớn với đòn ghim nên người mới học chơi cờ dễ bị hiểu nhầm, khác với ghim, quân đứng trước có sức mạnh cao hơn quân đứng sau, điều này đem đến lợi thế hơn quân khi chúng ta có thể ăn được quân đứng sau.
Tấn công mở/chiếu mở: bản chất của nó là đòn tấn công đôi nâng cao nhưng lại đem đến những lợi thế to lớn hơn, với việc di chuyển quân cờ đứng trước, mở đường cho quân đứng sau tấn công quân của đối phương (nếu quân bị tấn công là vua thì ta gọi là chiếu mở) điều này áp đặt đối phương vào tình huống phải giữ lại 1 quân và hi sinh quân còn lại đem đến lợi thế hơn quân cho người thực hiện.
Thu hút: Đây là đòn chiến thuật dụ quân đối phương đi vào một vị trí bất lợi để ta thực hiện đòn chiến thuật khác để ăn hơn quân hoặc chiếu bí vua đối phương. Trong thực chiến, thu hút được dùng kèm với tấn công đôi hay chiếu mở để ăn hơn hẳn một quân và thường là quân có giá trị cao đem đến lợi thế rất lớn cho mình.
Chúng ta còn rất nhiều đòn chiến thuật khác nhưng mình chỉ đề cập đến 5 đòn cơ bản này và tiếp theo mình sẽ nói về chiến lược trong cờ vua.
Chiến lược trong cờ vua là những kế hoạch dài hạn để đạt được một mục tiêu nào đó thường là tấn công cánh vua/ cánh hậu hoặc áp đảo trung tâm hay tạo cấu trúc tốt yếu trong hệ thống tốt của đối phương và rất nhiều chiến lược bạn có thể suy nghĩ tới khi bắt đầu một trận đấu thực tế.
Đến với tàn cuộc điều đầu tiên bạn cần làm là học cách chiếu hết bởi những quân cờ như Vua-Hậu chống vua Vua-xe chống vua và biết khi nào cờ hòa khi nào cờ thắng và có những nước đi hợp lý để dành lấy lợi thế, về lý thuyết thì không nhiều như cờ tướng nhưng cờ vua lại có những cấu trúc tàn cuộc đòi hỏi người chơi phải nắm rõ để nâng cao trình độ của mình.
Tổng kết
Mặc dù nhiều lý thuyết là vậy nhưng hầu hết chúng rất dễ học và ko đòi hỏi quá nhiều sự ghi nhớ, điều mình khuyên bạn thật sự là hãy dành thời gian ra để chơi nhiều ván vì những ván đấu đấu thực tế sẽ dạy bạn rất nhiều điều mà bạn có thể không tìm thấy lúc bạn học lý thuyết.
