Nausicaä of the Valley of the Wind (Kaze no Tani no Naushika) là tác phẩm đầu tiên Hayao Miyazaki tự viết và đạo diễn trước khi thành lập nên đứa con cưng Ghibil nên mình cảm giác ông đã dồn rất nhiều tâm huyết vào nó. Và nó thường được xem là đứa con đầu của studio đình đám này.
Cốt truyện cũng phức tạp và gay cấn hơn nhiều so với những tác phẩm sau này của ông. Thực tế là đến tận 10 phút gần cuối phim mọi khúc mắc, khó khăn mới được giải quyết. Bộ phim là một trải nghiệm khác lạ so với những tác phẩm sau này của ông, cho mình những cảm xúc khó nói. Và dường như những thứ tiên tri trong toàn bộ tác phẩm lại ứng với hiện tại ngày nay.
Bộ phim kể về cô công chúa ở thung lũng Gió phải tìm cách bảo vệ dân làng của mình cũng như ngăn chặn cuộc chiến giữa thiên nhiên – con người trong thời đại thế giới chìm trong biển Thối Rữa vì ô nhiễm.
Tương lai chúng ta qua khu rừng nơi thung lũng
Với bối cảnh hậu tận thế, sau khoảng 1000 năm khi nền văn minh công nghiệp sụp đổ. Tất cả hậu quả của việc con người liên tục tàn phá thiên nhiên, bất chấp sản xuất vì lợi ích công nghiệp khiến cả một nền văn minh bị chìm vào quên lãng. Không khí bị ô nhiễm đến mức con người không thể thở được tự nhiên mà phải cần đến dụng cụ hỗ trợ. Đất đai, sông hồ trở thành những khu rừng Chất Độc, những hồ A-xít, biển Thối Rữa không ngừng lan rộng và tiến hành quá trình xâm thực phá hủy môi trường tự nhiên mà nó vốn có. Chiến tranh, đói nghèo lần lượt xóa sổ mọi thứ khiến nhân loại đứng bên bờ vực của thảm họa diệt vong.
Có một nơi mang tên là Vương quốc thung lũng gió được bao bọc che chắn bởi thiên nhiên, người dân nương tựa nhau mà sống bình yên trên bờ vực sụp đổ của cả đế chế văn minh.
Định mệnh là gì? Vận mệnh là gì? Ngài Yupa – chiến binh huyền thoại của vương quốc dành cả đời để xoay quanh mãi câu hỏi: “Liệu sống gần biển Thối Rữa có phải là một định mệnh?”. Và mong muốn một tương lai khác cho người dân của toàn vương quốc. Một tương lai tươi sáng với một ước mơ giản dị tự nhiên: Được sống và hít thở bầu không khi trong lành. Bầu trời xanh, dòng suối trong vắt, tiếng chim ca của muôn loài. Nơi hy vọng được đặt lên vai đứa trẻ được ban phước lành: Công chúa Nausicaä.
Một thế giới ô uế nhưng cũng thật đẹp, thật lạ và thật siêu thực
Với tâm hồn trong sáng, lòng quả cảm và biệt tài cưỡi gió, giao tiếp với muông thú, Nausicaä là nữ anh hùng được rất nhiều thế hệ khán giả yêu mến. Nausicaä cũng là người gìn giữ hòa bình, là cầu nối giữa con người với thiên nhiên – một chủ đề thường thấy trong những tác phẩm của Hayao Miyazaki. Chúng ta cũng có thể bắt gặp đâu đó hình ảnh của cô trong nàng công chúa sói Monosuke – đứa em được sáng tạo sau này của cô.
Nàng công chúa có một đôi mắt khác biệt, nàng nhìn ra được và trân trọng những vẻ đẹp dưới lớp vỏ xấu xí của loài Ohmu, vẻ đẹp của bào tử nấm từ cây mushigoyashi. Sự tàn khốc của thời kì hậu thế cũng có một vẻ đẹp vừa hiện thực vừa huyền ảo như màu cổ tích. Êm đềm nhưng lộng lẫy kiêu sa.
Và nàng công chúa đã bị vẻ đẹp kia mê hoặc hút hồn bởi vẻ đẹp tiềm ẩn nơi khu rừng Chất Độc và biển Thối Rữa mà người người đều tránh xa. Cô không kỳ thị, không sợ hãi, không lảng tránh và thay vào đó là khám phá và đồng cảm. Tại thời kỳ tàn vong, sự giao thoa của con người và thiên nhiên siêu thực, siêu đẹp nhưng lại chạnh lòng, lo lắng.
Màu vàng, màu của đất mẹ, của ánh sáng và cũng là màu của cánh đồng mang đến lương thực. Màu của ánh mặt trời, gam màu nóng trong những giấc mơ chữa lành. Nhưng trớ trêu thay, đây cũng là màu của sa mạc, của phế tích hoang tàn. Con đường vàng nàng công chúa đã bước đi mang theo hy vọng về tương lai mới, và ánh sáng xua tan bóng đêm. Màu vàng đó có thể là sự hoang tàn nhưng nó vẫn là màu sắc mang đến sự chữa lành. Khi bình minh đến, tia sáng đầu tiên soi rọi, một ngày mới và cả một tương lai tươi đẹp chờ ta phía trước.
Đâu đó trên bầu trời sẽ có màu xanh. Màu xanh da trời huyễn hoặc trong mắt của loài ohmu. Phải chăng chính cái màu xanh ấy đã gieo vào tâm trí của nàng công chúa hy vọng hòa bình. Nhận được sự đồng cảm, tha thứ và gắn kết loài vật xấu xí ấy với một cô gái xinh đẹp.
Đối lập với gam màu đỏ và đen từ sự giận dữ, cơn thịnh nộ của thiên nhiên sẽ là gam màu trắng tinh khiết, có thể độc hoặc không độc. Giống như một tờ giấy màu trắng, chúng ta vẽ lên đó những tác phẩm nào thì nó sẽ ghi dấu tác phẩm đó.
Và song hành đó là âm nhạc trong trẻo, lãng mạng nhưng lại giàu tính thấu cảm. Khi thị giác và thính giác được thỏa mãn. Ở đó, từng lớp hình ảnh, âm nhạc, âm thanh của tiếng chim, tiếng sáo, tiếng côn trùng, tiếng gió và cát, cả tiếng động cơ gầm rú và tiếng súng của những trận không chiến sẽ bám vào ký ức của bạn, mang vẻ đẹp hoàn mỹ vượt thời gian.
Biệt tài của bậc thầy Hayao Miyazaki là mỗi lần chúng ta xem lại tác phẩm của ông thì lại vô tình phát hiện ra một vài điều mới mẻ mà dường như chúng ta lại lãng quên. Thưở bé xem phim cứ nghĩ đây chỉ là một câu chuyện cổ tích nhưng lớn lên xem lại thì thấy nó là một bài học nhân sinh sâu sắc.
Hy vọng về con tim chữa lành
Phim được cảm tác từ thảm kịch vịnh Minamata. Trong suốt những năm 50 và 60 của thế kỷ trước, nhà máy hóa chất của tập đoàn Chisso không ngừng thải thủy ngân hữu cơ ra vịnh Minamata. Điều này gây ra ngộ độc thủy ngân nghiêm trọng cho người, chó, mèo, heo và cả cá, sò ốc cùng những hiệu ứng được gọi tên là bệnh Minamata. Thậm chí sau khi nguồn chất thải được xử lý, bệnh Minamata bẩm sinh vẫn còn đeo bám thế hệ trẻ em ở thập niên tiếp theo. Những thảm họa môi trường này đã, đang và sẽ phá hủy nhiều môi trường sống của con người nữa, nó không nằm ở biên giới Nhật Bản mà là lời tiên tri báo trước cho toàn thế giới. Và Việt Nam cũng thế.
Và có lẽ chúng ta cũng phải nhìn chậm một chút, bỏ qua nỗi sợ để khám phá những thứ xinh đẹp ẩn giấu trong vỏ áo xấu xí mà thời gian đã lãng quên.
Nhưng bậc thầy Hayao Miyazaki lại muốn chữa lành con tim của những nạn nhân của thảm họa ô nhiễm môi trường kia theo một cách khác: Giải quyết mọi chuyện theo hướng phi bạo lực. Nausicaä còn được lấy cảm hứng từ nhân vật nữ anh hùng dân gian Nhật Bản là nàng công chúa yêu mến côn trùng – The Princess Who Loved Insects. Nơi cổ tích mộng ảo xen kẽ vào hiện thực cuộc sống khốc liệt.
Thiên nhiên mang trong mình sự sống, nó tự chữa lành chất độc. Trái đất tự chữa lành theo cách riêng của mình nhưng chúng ta cũng cần phải hành động. Vết thương thể xác có thể chữa lành bằng thuốc men nhưng vết thương tâm hồn thì chỉ có thể chữa lành bằng yêu thương.
Chiến tranh chỉ mang đến đau thương nhưng tình yêu mang đến cho chúng ta sự ấm áp và cả hạnh phúc.
Trong tiếng Ý, danh từ “ghibli” chỉ những cơn gió nóng thổi qua sa mạc Sahara, ý tưởng gợi ý cho định hướng của studio là sẽ “thổi một luồng gió mới vào ngành công nghiệp anime của Nhật Bản”. Studio Ghibil ra đời sau sự thành công của Nausicaä of the Valley of the Wind (Nàng công chúa ở Thung lũng Gió). Nàng công chúa của vương quốc ấy cũng đã thổi một luồng gió mới vào ngành công nghiệp anime của Nhật Bản nói riêng và cả một ngành điện ảnh của thế giới nói chung.
Một kiệt tác điện ảnh vượt thời gian.
