Con đường lãng du: Chuyện về Sierra-Online Hiệp Sĩ Bão Táp

Sierra bắt đầu tham gia vào giới công nghệ vào năm 1979 với cái tên Online-System tọa lạc tại thung lũng Simi, California. Câu chuyện bắt đầu với chiếc máy Apple II được mua bởi Ken William – một kỹ sư của IBM để phục vụ cho công việc. Thật may mắn khi Ken có người bạn gái rất thích chơi điện tử, Roberta (cũng là vợ sau này của Ken) cảm thấy những trò chơi phiêu lưu Colossal Cave trên chiếc Apple II không đáp ứng được mong muốn của mình. Đúng ra với sức mạnh của Táo 2 thì hoàn toàn có thể chạy được nhiều game có đồ họa chất lượng hơn chứ không đơn thuần chỉ là dạng text khô khan như vậy. Thế là cặp đôi này nuôi mộng thành lập Online-System, một studio nhỏ chuyên sản xuất các tựa game Hi-Res Adventure (thuật ngữ High Resolution Adventure ám chỉ đồ họa sẽ được nâng cấp thành tranh ảnh thay vì các ký tự thô). Sau khi có được một số thành công nhất định, Online-System quyết định đổi tên thành Sierra-Online và kể từ đó giai đoạn hoàng kim của hãng chính thức bắt đầu.

Nhìn có vẻ khôi hài nhưng đây là kiệt tác của năm 1980

Mystery House, một tựa game được đầu tư rất nhiều công sức vì chỉ có đúng hai người để thực hiện trò chơi (dĩ nhiên là căp đôi William rồi). Đồng thời nó cũng mang một làn sóng mới cho thể loại game phiêu lưu: hình ảnh xuất hiện trong game. Người chơi sẽ cảm thấy thú vị hơn, đỡ phải nhức não hình dung ra cảnh quang theo quyển tiểu thuyết điện tử diễn ra như nào mà vốn đã nhức đầu với từng câu hỏi mà dạng game phiêu lưu mang lại. Họ tự tay phân phối đến bốn cửa hàng duy nhất tại Los Angeles đồng thời đăng ký mẫu quảng cáo nho nhỏ trên tạp chí Micro Magazines. Trước sự hấp dẫn đặc biệt của Hi-Res Adventure, hàng loạt đơn đặt hàng gửi đến công ty thôi thúc hai nhà thiết kế game lao vào làm việc không biết trời đất là gì.

Với sự thành công đó, đôi vợ chồng trẻ có niềm tin mạnh mẽ về một mái nhà trên vùng núi vốn mong ước bấy lâu. Online-System chính thức ra đời, nó được đặt ở thị trấn Coarsegold, California nằm ở chân đồi Sierra Nevada đồng thời cũng là gia trang của cha mẹ Roberta. Họ cũng tuyển thêm nhân viên để hoàn thành xong hai dự án game Hi-Res khác không kém phần thu hút là Time Zone và tiền thân của Leisure Suit Larry: Softporn (Đúng vậy, đây là dạng game phiêu lưu nhưng chứa yếu tố 18+ khá nhiều và chỉ dừng ở softcore thôi).

Thăng trầm biểu tượng Half Dome

Sierra có hai logo nổi tiếng nhất chính là:

Và logo có hình một mỏm đá tương tự như vầy (logo bên dưới cũng là logo đầu tiên khi hãng đổi tên thành Sierra-Online):

Mỏm đá đó có tên là Half Dome, đây cũng là một địa danh khá nổi tiếng ở thung lung Yosemite, California. Kể từ năm 1980 tức sau một năm khi Online-System được thành lập thì công ty quyết định sử dụng biểu tượng Half Dome làm logo đại diện kéo dài hơn thập kỷ cho đến khi tập đoàn CUC (Comp-a-Card) quyết định mua lại Sierra-Online cũng là thời điểm lụi tàn của một studio danh tiếng.

Vào những năm đầu tiên khi mới thành lập dưới cái tên Sierra-Online, quý công ty đã lần lượt gặt hái nhiều thành tích nổi trội như việc tăng số lượng nhân viên từ 1 lên 130 người (nhân viên đầu tiên là anh trai của Ken nếu không tính Ken và Roberta). Sierra-Online cũng phân chia thành hai nhóm chuyên phát triển game: SierraVenture cho thể loại Adventure/RPG và SierraVision cho thể loại Arcade. Điều này khá dễ hiểu khi Arcade tương đối dễ chơi và tiếp cận thị trường cũng tốt hơn so với mỗi game Adventure dài đăng đẳng. Các sản phẩm Arcade đều mang hương vị tương đối giống Frogger hay Jawbreaker trên hệ máy Atari nổi tiếng, nhờ vậy mà chúng đều gặt hái thành công ngoài mong đợi.

Chỉ đơn giản vầy là bán được game rồi!

Đối với từng sản phẩm Sierra-Online làm ra, hầu hết chúng đều sử dụng các framework khác nhau. Để thực hiện dự án « King’s Quest » – thương hiệu game nổi tiếng nhất của hãng, Sierra-Online sử dụng bộ framework mang tên AGI (Adventure Game Interpreter) nó tương thích và khai thác cỗ máy PCjr của IBM một cách tối ưu nhất. Và cũng chính AGI được sử dụng rộng rãi cho các sản phẩm sau này kéo dài từ 1984-1989 trước khi thay thế bằng một engine phức tạp hơn: Sierra’s Creative Interpreter (SCI). Nếu thích thú với nó, các bạn có thể tìm thêm thông tin tại đây.

Giai đoạn chuyển mình nhẹ của Sierra

Đến năm 1989, Sierra bắt đầu được các ông lớn để mắt đến và bắt đầu có các phi vụ triệu đô diễn ra. Brightstar Technology mua lại Sierra vào năm 1992 và đưa công nghệ nhép môi của họ vào engine SCI mà ứng dụng đầu tiên là ở trong game King’s Quest 6. Đến 1993, Sierra chi tiền mua lại Coktel Vision, một công ty phát triển phần mềm, để mở rộng thị trường bên châu Âu.

Rồi sang đến 1994 khi mà quy mô công ty lớn dần lên, họ quyết định di dời trụ sở chính Bellavue. Từ đây logo Sierra lại có thêm một chút thay đổi với 15 sọc ngang tượng trưng cho 15 năm đã duy trì phát triển. Sierra tiếp tục tăng trưởng mạnh một năm sau đó họ quyết định bung lụa sang các lĩnh vực khác thay vì chỉ tập trung mạnh ở mảng phát triển Adventure game. Lần lượt Green Thumb Software, SubLogic (chuyên làm game mô phỏng), Papyrus Design Group (nổi tiếng với dòng đua xe NASCAR) và Impressions Software (Bạn nhớ đến Ceasar, Zeus và bản mở rộng Poseidon chứ?) nhập một nhà với Sierra. Chưa dừng lại ở đó, Sierra tiếp tục thâu nạp các nhà xuất bản nhỏ lẻ khác rồi mở các văn phòng ở Nhật Bản, Anh Quốc. Những thành tựu này giúp cho Sierra nghiễm nhiên trở thành top những nhà phát hành lớn nhất thế giới có mặt hơn năm mươi quốc gia. Rồi thì các ông trùm trong giới tài chính cuối cùng cũng để mắt đến, CUC là tổ chức đầu tiên mua lại Sierra-Online. Thật không may, CUC sau này hợp nhất với tổ chức HFS để trở thành tập đoàn Cendant và tổ chức này dính phải bê bối kế toán bê bối nhất nhì trong lịch sử tài chính. Giai đoạn 1997, Sierra bị buộc « chào hàng » trước các ông lớn khác để giải thoát vấn đề tài chính cho Cendant và người đồng sáng lập Ken William cũng rời khỏi cương vị CEO để thành lập công ty chuyên về truyền thông Worldstream Communications. Chuyện buồn nối tiếp khi nó cũng chết yểu vào năm 2001 (#feelsbadman).

Giai đoạn bắt đầu khủng khoảng

Logo studio chính chỉ làm game

Ngoài chuyên game, Sierra còn các nhánh nhỏ:

Các studio của Sierra lần lượt bị đóng cửa để lại bao đau xót để rồi cuối cùng vào năm 1998 Sierra chính thức tồn tại dưới 5 tổ chức nhỏ: Sierra Attraction (chuyên làm game đơn giản), Sierra Home (chuyên thiết bị gia đình), Sierra Sport (chuyên về mảng thể thao), Sierra Studio (nhóm trụ cột làm game gồm có Impressions Software, Pyrotechnix và các nhà xuất bản nhỏ lẻ mà trước đây mang lại ánh hào quang cho chính Sierra) và Dynamix (tổ chức đầu tiên mua lại Sierra vào năm 1989). Logo của Sierra cũng đã loại bỏ mỏm đá Half Dome gắn liền với hãng nhưng vẫn cách điệu chữ S khiến nó vẫn giống núi để kỷ niệm những gì đã đi cùng năm tháng.

Giai đoạn cải cách

Năm 2001 Sierra-Online chính thức đóng cửa Dynamix, sa thải nhiều nhân viên để tiến hành cuộc tổng cải tổ, đồng thời khôi phục hình ảnh mỏm đá Half Dome huyền thoại của những năm tháng hào quang trên chiếc logo. Sau đó một năm, Sierra-Online được đổi tên thành Sierra Entertainment đến đây thì dường như cuộc cải tổ cho thấy dấu hiệu tích cực. Vivendi – tổ chức con của Universal Studios dang tay mua lại Sierra Entertainent. Và từ đây, Sierra bắt đầu làm lại cuộc đời mình với phần tiếp theo của loạt game Leisure Suit Larry (đây là một sản phẩm 18+ Adventure hiếm hoi được nhiều người hâm mộ) nhưng nhận nhiều sự chỉ trích vì mất chất, phần lớn nguyên do chính là creator Al Lowed không tham gia. Không nản chí, Sierra Entertainment tiếp tục việc phát hành series Homeworld, sự thành công của Homeworld phải nói là có công rất lớn để giúp cộng đồng tin tưởng vào tên tuổi Sierra đã thực sự khôi phục.

Giai đoạn 2004-2008, Sierra một lần nữa phải đối mặt với câu chuyện tan đàn xẻ nghé dù chỉ mới hồi phục chưa được bao nhiêu. Vivendi lỗ lã trong tài chính khiến Sierra buộc phải đóng cửa hai studios chuyên làm game duy nhất còn lại của mình: Impressions Games và Papyrus Design Group. Chấm dứt giấc mộng Zues 2 của biết bao game thủ yêu thích thể loại mô phỏng chiến thuật kết hợp xây dựng thành phố độc đáo này.

Chuỗi ngày tự phát triển game của Sierra dường như đã chấm dứt tại đây. Trong suốt khoảng thời gian 2005-2006, Vivendi có mua thêm một số công ty con và đều cho hợp nhất với Sierra, đáng chú ý nhất trong số đó có lẽ là thương hiệu Crash Bandicoot mà dân Việt hay gọi thân với cái tên Sói Quậy.

Timeshift hay Timeshit?

Giữa năm 2006 khá im ắng đối với Sierra ngoài trừ việc Caesar IV trở lại để giải quyết cơn khát của fan đã quá lâu kể từ khi Impressions Software bị đóng cửa. Sierra Entertainment thực hiện kế hoạch hoạt động sôi nổi trở lại vào năm 2007, khi mà giai đoạn phát triển hưng thịnh của console thế hệ thứ 7. Ba cái tên gây chú ý nhất trong giai đoạn này chính là game cờ Casassone trên hệ thống Xbox Live, World in Conflict – hậu duệ của Ground Control và Timeshit… à Timeshift (sản phẩm FPS được kỳ vọng nhiều từ khi ra mắt trailer nhưng gây thất vọng cũng nhiều khi ra mắt).

Năm 2008, cộng đồng game chứng kiến vụ sát nhập lịch sử giữa Activision và Blizzard, dĩ nhiên Vivendi cũng nằm trong số đó và cũng đồng nghĩa Sierra Entertainment thuộc tổ chức khổng lồ này nốt. Những tưởng Sierra được cứu cánh nhưng phận Hồng Nhan Bạc Phận vẫn theo đuổi Sierra khi studio này lần lượt bị cắt giảm các dự án vì các ông lớn cho rằng không phù hợp với chiến lược kinh doanh. Cuối năm 2008, Sierra bị đóng cửa chờ ngày ra đi đến ngôi nhà mới nhưng website chính của studio vẫn luôn hoạt động.

Còn có ngày mai?

Bẵng đi thời gian khá lâu, vào ngày 8/7/2014, đột nhiên trang chủ Sierra trỏ sang Activision với lời hứa hẹn “tỉnh giấc” sau giấc ngủ đông dài hạn. Họ hứa hẹn sẽ cho ra mắt lại các phiên bản game trước đây lên đa nền tảng gồm các hệ thống của Mircosoft lẫn Sony và Steam. Bài phát biểu chắc nịch của Ken William dường như mong muốn cộng đồng nhớ về những tháng ngày huy hoàng mà Sierra-Online còn là một studio làm game, chỉ làm game và có những sản phẩm tuyệt vời hơn bao giờ.

[…]

Tất cả chỉ là mộng tưởng ở thời điểm hiện tại. Chúng ta đều biết giờ đây bài toán kinh tế quan trọng đến đâu. Ngay cả EA cũng một thời rất huy hoàng khi tự tay sản xuất game, phát hành toàn game chất lượng nhưng giờ thì nhận không biết bao nhiêu chỉ trích mà nói mà cũng chỉ xoay quanh bài toán kinh tế. Không ngoại lệ, Activision cho hồi sinh thương hiệu, logo Sierra hiện hữu vào năm đó nhưng tất cả sớm vụt tắt khi không còn tín hiệu nào nữa. Tất cả chỉ là lời hứa hẹn sáo rỗng. Sierra đã thực sự chết cách đây mười năm rồi các bạn ạ. Nhưng ký ức của nó sẽ không thể nào phai nhòa trong lòng mỗi người hâm mộ được. Các bạn có thể tìm đọc tại đây một bài dịch về cảm xúc của chính fan ruột các game Adventure của Sierra, nơi đã tạo cho anh cảm hứng thế nào trong công việc cũng như cuộc sống.

Thật ra cộng đồng yêu game Sierra cũng rất lớn lên đến vài nghìn người phân bổ khắp nơi từ mạng xã hội đến các diễn đàn. Đôi khi họ vẫn thủ thỉ với nhau về King’s Quest, về cách mà người chết trong Space Quest cũng như cách nhìn nhận màu sắc ấn tượng của EGA hấp dẫn hơn VGA như thế nào ở Quest for Glory.

Cộng đồng hiện giờ chỉ còn kỳ vọng vào The Odd Gentlemen (studio đã thực hiện dự án reboot King’s Quest dưới quyền phát hành của Activision) và Transolar Games của cặp đôi The Coles – tác giả của series Quest for Glory (Các bạn có thể tìm đọc bài viết của cùng tác giả tại đây) là có thể mang tinh thần Sierra đi xa hơn.

Hoạt động của cộng đồng

Rudy Marchant, nhà sáng lập Sierra Chest, từng làm Mod ở diễn đàn chính thống của Sierra vừa cho ra mắt video clip kỷ niệm mười năm thành lập Sierra Chest. Dự án này được nảy ra ngay từ lúc sát nhập của Vivendi với Activision năm 2008 khi nhận biết sớm muộn Sierra sẽ đóng cửa. Rudy gặp rất nhiều khó khăn vì anh hoàn toàn không biết gì về lập trình anh phải nhờ đến sự giúp đỡ của Bojan Arah để hoàn thiện trang web thô sơ chỉ tồn tại dưới hosting vỏn vẹn 120MB. Ban đầu thì chỉ là chia sẻ hướng dẫn bằng văn bản, chia sẻ một số video clip hướng dẫn hoàn thành game. Và dần dần nội dung bổ sung dần khi hosting được nâng cấp lên 10GB, các tính năng multimedia bắt đầu xuất hiện vào năm 2010. Cứ thế càng phát dần dần thành một nơi yêu thích nhất nhì của fan Sierra-Online.

Các bạn có thể xem clip tại đây :

Có rất nhiều nhân vật kỳ cựu xuất hiện trong clip, bao gồm cả người sáng lập ra hãng: Ken William.

Ngoài ra trên mạng xã hội cũng tồn tại khá nhiều group thảo luận xoay quanh những tựa game mà Sierra từng đảm nhiệm: Có thể kể đến The Classic Gamer Guilds, họ cũng chẳng khác những gì mà chúng ta đang thực hiện, một cộng đồng những người đam mê về game, chỉ khác ở chỗ họ chỉ tập trung vào những tựa game cổ (giống người viết nè) trên những chiếc PC cổ hoặc lâu lâu cũng có thảo luận về Snes dù rằng khá ít. Thường xuyên có các cuộc thảo luận và có cả những cuộc thi nho nhỏ trong group dành cho những người lập trình game cũ. Tất cả chỉ để giữ lửa đam mê game cổ. Ngoài ra còn có Sierra-Online fan club, group này thì chuyên tâm về Sierra hơn khi bàn luận tất cả xoay quanh các sản phẩm của Sierra. Kể cả trao đổi máy móc, mua bán, hướng dẫn sử dụng máy để chơi, các walkthrough…

Ngoài ra cũng có những fan chia sẻ sự thành công trong cuộc sống sau khi bấm game của Sierra-Online. Xem thêm tại đây

Trước khi kết thúc, xin mạn phép gửi đến các bạn những khoảnh khắc ấn tượng nhất của các sản phẩm được phát triển cũng như phát hành dưới cái tên Sierra-Online/ Sierra Entertainment.