Những đêm trắng cùng Civilization (P.1)

Huyền thoại ★

  

Thi đại học, thi học sinh giỏi hay bảo vệ đồ án, những cái đó khiến mình thức đến một đến hai giờ sáng. Bia rượu, poker với bạn bè, thất tình, ốm đau… mấy cái này làm mình mờ mắt đến tầm ba đến bốn giờ. Mới có Civilization là làm mình thức nguyên đêm, sáng hôm sau vẫn đi học/đi làm. Civilization (Civ) là game giữ kỉ lục chơi liên tục lâu nhất của mình (tầm 24 tiếng). Ngày hôm đó sáng dậy thấy cuộc đời chẳng có nhẹ nhàng gì, không thiết tha gì nên mở máy chơi Civ cho quên thời gian. Thế là quên được 24 tiếng đến tận sáng hôm sau!

Mình nhận ra điều gì cuốn hút mình ở trò chơi này: một kho tàng kiến thức khổng lồ và cách trò chơi thách thức mình tìm hiểu, khám phá cũng như chinh phục. Ở mỗi lần chơi mình đều có ý tưởng mới, mình cho rằng ý tưởng đó là tuyệt vời rồi, và mình hồ hởi làm theo. Nhưng càng chơi thì ý tưởng đó ngày càng tối tăm. Mỗi lượt chơi mình luôn (suy tư) trông ngóng diễn biến mới, cố gắng theo đuổi và hiện thực ý tưởng của mình, và thường luôn bất ngờ vì mọi thứ diễn ra không như ý mình muốn. Civilization luôn làm mình bất ngờ và trò chơi luôn dạy mình những điều mới: kiến thức lịch sử – địa lý – chính trị… đối với mình ít có trò chơi nào làm được vậy.

Một ví dụ là game gần đây của mình, trong ảnh dưới mình chơi Egypt – Ai Cập – màu vàng – Civ 5 Vox Populi.

Lúc bắt đầu trò chơi suy nghĩ của mình như sau: Ai Cập có bonus về xây Wonder, lại ở khu vực tương đối biệt lập (Nam Mỹ, Bắc Mỹ là Anh và Tây Ban Nha đều không mạnh về early – mid war, phía dưới là Iroquois tương đối yếu) nên tập trung vào xây Wonder. Ở gần các nguồn tài nguyên là Cocoa, Dyes, Spies vốn có bonus về Culture nên tập trung vào Culture Patch và hướng tới Culture Victory. Xây dựng thành phố hướng Tây Bắc để lấy monopolies Cocao và về sau là Dyes (với East India Company). Hòa hoãn với Anh và Tây Ban Nha phía trên để trade tài nguyên lấy Happiness, đồng thời bắt nạt tối đa Iroquois để mid-late game “thịt” nó. Về cơ bản early game của ván đầu này khá mỹ mãn khi mọi thứ theo đúng kế hoạch, mình chiếm được khá nhiều Wonder quan trọng và sớm có Monopoly Cocoa. Tuy nhiên mọi vài sai lầm khiến mid game của mình bị tù và late game căng thẳng.

Đầu tiên, mình không scout được Iroquois ở phía dưới. Chắc mẩm Nam Mỹ chỉ có mình mình, mình lấy Culture Patch đầu tiên là Progress chứ không phải Tradition, định bụng sẽ mở dần các thành phố xuống phía dưới và bao trọn Nam Mỹ. Cơ mà đến tầm 30 turn mới phát hiện Iroquois ở phía dưới, thành ra đất phần rìa Tây Nam Mỹ đã bị chiếm. Điều này làm mình chỉ có 6 thành phố chính, tuy rằng các thành phố của mình mạnh so với mặt bằng chung nhưng mid-late game thì bị thua thiệt so với các đế chế lớn với tầm 10+ thành phố. Cũng vì ít thành phố nên Progress không phát huy được hết sức mạnh. Nếu lấy Tradition và tập trung tối đa vào thủ đô Thebes thì có thể late game của mình đã khác.

Thứ hai, mình đã không tạo được tôn giáo (Religion) cho riêng mình. Do tập trung vào Monopoly Cocao nên chậm 1 đến 2 turn. Lúc đó cũng thấy tiếc nhưng nghĩ sớm hay muộn thì bọn Anh, Tây Ban Nha ở phía trên cũng “truyền đạo” lại cho mình (theo quan sát thì AI khi chơi hai nước này rất thích “truyền đạo” sớm). Cơ mà hóa ra đi qua eo biển Trung Mỹ thì Pirate – Barbarian đã “thịt” sạch Missionary.

Ở vị trí thành phố New Castle của Anh trước kia đầy rẫy Barbarian. Đó là lí do mình chờ mãi đến Medieval Era vẫn chưa thấy “Chúa cứu thế”. Điều này làm mình không có Religion Bonus suốt thời Early – Mid game. Giờ nghĩ lại mới thấy lúc đó cần tập trung vào Faith để tạo Religion. Mình bỏ lỡ nhiều Religion Wonder trong tiếc nuối vì không có Religion riêng vậy.

Ngạn ngữ châu Phi có câu rằng: phải chảy máu mới biết kiếm sắc hay không. Con người nhận ra bản thân sai chỉ sau khi nhận hậu quả nặng nề.

Đến mid game, mặc dù chiếm được kha khá Wonder, Social và Science Grow cao, nhưng mình linh cảm ngay về một late game thua cuộc. Do bó hẹp trong khu vực ít tài nguyên chiến lược (ngựa, sắt, nhôm, dầu…) nên càng kéo về late mình càng bị đe dọa. Điều này là một sự payback bởi vì khu vực nào nhiều nguyên vật liệu thì hiếm tài nguyên chiến lược. Ngoài nằm biệt lập thì khó thông thương với thế giới, càng xa cách với City-States, và mình có linh cảm là sẽ có một đế chế hướng tới Diplomatic Victory, mà mình sẽ không ngăn cản được (ở xa, không ảnh hưởng City-States, không có tài nguyên để xây tàu bè súng ống…). Kết quả diễn ra đúng như dự đoán, Portogal đã thắng Diplomatic Victory trước khi mình tiến tới Culture Victory, do vị trí ở Trung Nam Á, gần các City-States và “đất rộng người đông”.

Phản ứng của mình ở Mid game là thay đổi 180 độ, Social Tree thứ ba là Imperialism với ý định nuốt chửng Iroquois ở phía dưới và sau đó tiến đánh Anh ở phía trên. Imperialism là Social hỗ trợ chiến tranh, đặc biệt là thủy quân ở giai đoạn này, do vượt trội so với Iroquois nên mình tính sẽ “nuốt” được trong Renaissance Era, với sức mạnh của Frigate và Corvette.

Nhưng người tính không bằng trời tính – life always find a way, to love and to fuck you. Lúc kéo xuống Nam Mỹ thì mình nhận ra Iroquois đã có Defensive Pacts với Anh ở trên, tức là mình mà thịt Iroquois thì thằng Anh sẽ tuyên chiến với mình. Lưỡng đầu thọ địch chẳng hay chút nào, nhưng đâm lao thì phải theo lao (lấy social “đánh nhau”, xây dựng quân đội…) mà lúc đó mình cũng tự tin out tech hai đứa này, thế là chiến cả hai thằng một lúc, và mình sa lầy ở đây mãi mãi về sau.

Ở mặt trận với Iroquois, mặc dù chiếm được thành phố tiền đồn của đối phương nhưng khi tiến sâu vào bên trong thì quân đội của mình bị “tù”. Địa hình núi đồi và rừng rậm trong khi các dãy đất ven biển có các con sông cắt ngang, đối phương chỉ việc đứng thủ bên bờ sông, trong rừng rậm… và garrison ở đó thì có thể cầm chân quân mình rất lâu, mặc dù quân đội của mình out tech đối phương. Pháo binh cũng tịt vì địa hình như thế, thành ra bộ binh của mình chỉ có thể “đánh ngang” chứ không thể công chiếm thành phố. Đáng lẽ nếu không vướng vào cuộc chiến với Anh thì thủy binh của mình – Frigate trứ danh sẽ hoàn thành việc còn lại, tuy nhiên toàn bộ thủy quân của mình đánh nhau tan tác với quân Anh ở eo biển Trung Mỹ, đoạn Panama hiện nay. Và toàn bộ thủy quân của mình không thể tiến quá vịnh biển Caribe này, bởi vì Anh vốn là nước mạnh về thủy quân (có bonus về thủy quân) và vị trí đặc biệt của các thành phố Anh. Các tàu chiến Frigate của mình bị các tàu Caravel với số lượng đông gấp đôi vây hãm từ nhiều phía và kết quả từng cụm quân (4-5 Frigate + 2 Corvette) xuống biển làm mồi cho cá hết. Về sau, Anh Quốc còn có Ship of the Line – đơn vị thủy quân đáng sợ nhất mọi thời đại, tình thế của mình còn bi đát hơn. Ở mặt trận với Anh Quốc, mình chuyển từ thế công sang thế thủ suốt mấy Era sau đó. Các thành phố duyên hải của mình không làm gì ngoài sản xuất tàu thuyền các loại để phòng thủ. Chính điều này dẫn đến sự suy yếu dần dần của mình về Tech và Social, và chính nước Anh với miền Bắc Mỹ “đất rộng chim bay” dần dần thu hẹp khoảng cách.

Nhắc lại lịch sử thì Ship of the Line là phiên hiệu các thuyền chiến của Anh Quốc từ thế kỉ 16 đến đầu 19. Chính các thuyền chiến này tạo nên sức mạnh toàn cầu và mở đầu thời kì khai phá thuộc địa. Đây cũng là biểu tượng cho nền công nghiệp Anh thời kì này, với những động cơ chất đốt và hơi nước, kĩ thuật kim khí, kĩ thuật hàng hải… được áp dụng triệt để. Ở trong game thì Ship of the Line có Promotion Logictis cho phép bắn hai lần một lượt, cộng thêm những thứ hầm bà lằng nhằng bonus của đế chế Anh và thủy binh Anh, biến con tàu này thành ác mộng cho bất cứ quốc gia hàng hải nào. Hai đến ba con tàu này canh giữ những vị trí quan trọng thì coi như “bye bye trade route”, còn thành phố đối phương thì lúc nào cũng “bốc khói”.

Quay lại ván đầu của mình, do “đầu tư” vào chiến tranh ở mid game của mình không hiệu quả nên late game bị ép và chấp nhận thua cuộc. Mình cố quẩy được đến năm 1984, thật trùng hợp với tiêu đề một tiểu thuyết mà mình yêu thích. Tình hình thế giới lúc đó được miêu tả như sau: nước Bồ Đào Nha (ở Trung Nam Á) thịt được nước Pháp ở Đông Nam Á (thủ đô Paris ở vị trí Thái Lan hiện nay), thịt tiếp được một nửa nước Áo ở Địa Trung Hải (nước Áo phải đánh nhau tứ phía, thù trong giặc ngoài, nên từ một quốc gia hùng mạnh ở early – mid game xuống dốc ở late game ⇒ đây là đặc thù của những quốc gia Địa Trung Hải), đánh nhau tay bo với các nước lớn còn lại, tỏa tầm ảnh hưởng tới các City-States toàn cầu, và chiến thắng Diplomatic Victory vào năm 1984. Mình xem Demographic thì bước ngoặt có lẽ là lúc Bồ Đào Nha chiếm được thủ đô Paris của Pháp. Poor Napoleon, thủ đô Paris và thành phố Lyon đã phòng thủ được hơn 100 năm, tuy thua nhưng lưu danh sử sách, đi vào lòng người. Ít nhất là không thua trong 8 tuần rồi giơ cơ trắng.


Những phút cuối cùng của ván đầu, mình làm tất cả để ngăn Bồ Đào Nha chiến thắng. Mỗi lượt tính toán đủ điều, rồi đau đáu thế giới thay đổi như nào và mình cần chuẩn bị gì tiếp theo. Những suy tưởng liên hồi như thế làm mình quên đi thời gian, thành ra đã chơi Civ toàn ngồi nửa ngày đến cả ngày.

Một trong những lí do nữa khiến mình mê đắm Civ là còn quá nhiều thứ để mình tìm hiểu. Mình thường vừa chơi vừa đọc thêm, để điện thoại, tablet xung quanh để tranh thủ đọc lúc chờ load turn mới. Và nó rất gợi mở, kiểu vì sao thế này tại sao thế kia: ví dụ như lúc chơi Ai cập kể trên là mình bị “stuck” ở khu vực Nam Mỹ và cuộc chiến với đế quốc Anh. Mấy cái tàu Ship of the Line bắn tan đường ra biển của mình, làm mình cô lập. Thế là mình vừa chơi vừa wiki thêm, từ wiki trong game đến wiki ngoài đời, rồi biết thêm một mớ thứ. Kiểu như “wtf thì ra là vậy, thảo nào nó mạnh kinh hồn, bởi vì nó có động cơ xyz và kĩ thuật abc, mà động cơ xyz thì…” Mỗi cái xyz, abc lại dẫn ra muôn ngàn câu hỏi và những cái ồ à khác.

Mình tạm kết phần 1 ở đây, chơi tiếp cái đã.

Gửi bài cho HSBT!

Không cần là một người viết chuyên nghiệp, không cần văn trên 7 điểm. Tất cả những gì chúng tui cần là các bạn cứ thoải mái tâm sự về tựa game bạn yêu thích. Bài viết của bạn sẽ được đăng trên website với hơn 150.000 lượt xem mỗi tháng.

Trò chuyện