Sau loạt bài “thời trang” của Batman, ông chủ quán beer Hiệp Sĩ Bão Táp – trong một lúc ham hố tìm hiểu về DC Universe đã muốn lập ra một “ban chuyên án” về những thứ có liên quan giữa game và comics, thế nên dĩ nhiên không thể nào mà một con mọt comics từ thuở nhỏ tôi bỏ qua chủ đề này được. Và để nói đến vũ trụ Arkham (Arkhamverse) thì chắc chắn điều đầu tiên cần làm là nói về cái nơi mà cả series game đã được đặt tên, một nhà tù – viện tâm thần khét tiếng và có hệ thống bảo vệ “dỏm” bậc nhất thế giới: The Elizabeth Arkham Asylum for the Criminally Insane. Viện tâm thần Elizabeth Arkham dành cho những kẻ loạn trí có xu hướng tội phạm.
Vào năm 2009, tựa game Batman: Arkham Asylum được phát triển bởi studio Rocksteady đã khuấy đảo hàng ngàn game thủ lẫn các fan comics, vì có lẽ đã lâu lắm rồi mới có một tựa game làm về Batman hay đến thế, và một viện tâm thần Arkham với không khí u ám bao trùm cực kỳ điên loạn và đáng sợ khiến cho họ vô cùng phấn khích. Tựa game đã bắt đầu với việc Batman đã bắt Joker sau một âm mưu ám sát ngài thị trưởng (dựa trên comics Road to Arkham diễn ra khoảng 15 phút trước game) trước khi đưa hắn đến Arkham trên Batmobile. Những việc xảy ra sau đó, có lẽ ai chơi game đã biết rõ, nhưng còn toàn bộ lịch sử của Viện tâm thần ấy trong vũ trụ này, và cả trong vũ trụ chính DC nữa là như thế nào?
Ở DC thật ra có rất nhiều nhà tù nổi tiếng dành cho các siêu tội phạm hay siêu ác nhân. Kể ra có thể nhắc ngay đến Belle Reve ở Lousianna, Iron Height ở Keystone City, thậm chí là kể cả chính Blackgate ở Gotham. Nhưng chúng dẫu nổi danh cách mấy thì cũng không thể nào đấu qua Arkham Asylum. Vì dù gì những nơi đó đa phần vẫn là để giam giữ lũ ác nhân còn (chút) tỉnh táo, còn Arkham Asylum có thể nói mang “tiếng xấu đồn xa gấp đôi” là một “địa ngục trần gian” khi giam giữ (lẫn chữa trị) những ác nhân lẫy lừng của Batman – đa số toàn là đầu óc “chạm mạch” hết thảy. Như đã nói ở trên, Arkham Asylum thật ra chỉ là cái tên rút gọn, tên đầy đủ của nó và The Elizabeth Arkham Asylum for the Criminally Insane – được đặt theo tên mẹ của nhân vật Amadeus Arkham, một bác sĩ tâm lý và cũng là bệnh nhân tại Arkham (và chúng ta sẽ bàn việc này sau), sau này được thừa hưởng bởi Viện trưởng Jerimah Arkham – cháu của Amadeus Arkham.
Theo như Dennis O’Neil, một tác giả nổi tiếng viết truyện Batman vào những năm 1970 trong quyển sách “Batman Unauthorized: Vigilantes, Jokers, and Heroes in Gotham City”, Arkham Asylum được đặt tên lẫn dựa theo thành phố Arkham trong truyện kinh dị của nhà văn viễn tưởng nổi tiếng H. P. Lovecraft. Nó được giới thiệu lần đầu ở Batman #258 vào năm 1974, khi Two-Face được đồng bọn đột nhập vào Arkham để giải thoát cho mình. Câu chuyện này cũng bởi chính O’Neil sáng tác, thế nên ông hiểu rõ nó hơn ai hết. Ông cũng bảo rằng có thể nó là thứ càng làm cho mọi thứ tệ hơn chứ thật sự chẳng giúp ích được gì cho lũ tội phạm vốn không bình thường của Gotham. Cũng như chính cách là Lovecraft miêu tả Arkham là một nơi “quỷ ám”, Arkham Asylum của O’Neil cũng là một nơi mà mang đến nỗi kinh sợ thì nhiều hơn là một nơi có tính chất “y học”, và Batman cũng rất sợ nơi này.
Thế nhưng để nó có thể phát triển lên thành một nơi đáng sợ như thế kể cả trong comics lẫn tựa game Arkham Asylum là một câu chuyện dài.
AMADEUS ARKHAM
Lịch về những nhân vật liên quan đến Arkham Asylum từ comics cho đến game cũng khá là giống nhau. Tất cả đều có liên quan đến bà mẹ bệnh tật Elizabeth, người con “quái dị” Amadeus Arkham và một nhân vật là tên là “Mad Dog” Hawkins ở những năm cuối thế kỷ 19 đầu thế kỷ 20, nhưng tình tiết thì khác.
Amadeus Arkham trong truyện
Trong truyện, Amadeus đi học bác sĩ ở Metropolis vì từ nhỏ đã phải chứng kiến cơn bệnh của mẹ mình, và sau này mẹ ông đã tự sát bằng việc cắt cổ họng. Mùa xuân năm 1920, Amadeus Arkham đã thừa hưởng căn nhà. Cũng trong lúc đó, Amadeus làm việc ở bệnh viện tâm lý bang ở Metropolis và chữa trị cho Mad Dog – bệnh nhân đầu tiên của Amadeus với tiền sử bị cha xâm hại tình dục nên thường giết người và hủy hoại bộ phận sinh dục của nạn nhân. Nhiều sự kiện xảy ra sau đó đã dần khiến Amadeus bị “sụp đổ”. Một đó chính là việc Amadeus không thể chịu đựng nổi những cơn ác mộng tại chính nhà mình, hai đó chính là việc Mad Dog đã trốn khỏi bệnh viện và giết chết vợ và con gái ông, Connie và Harriet. Sau khi nhà được sửa chữa thành viện tâm thần vào năm 1921 thì bệnh nhân đầu tiên của Arkham Asylum chính là Mad Dog. Tuy nhiên, Amadeus trong một buổi trị liệu bằng điện đã nướng chín cả Mad Dog, bảo rằng đó là tai nạn. Cũng trong nhật ký của Amadeus, Batman phát hiện rằng Amadeus đã tự thú trong đấy rằng chính mình là kẻ đã “tiếp tay” để giúp mẹ mình tự sát, giải thoát cho bà. Amadeus Arkham về sau hóa điên sau quá nhiều đau đớn, thậm chí suýt giết một nhân viên bất động sản vào năm 1929, bị bắt và trở thành bệnh nhân trong chính nhà của mình. Amadeus cũng bị cuồng hóa và tin vào một “con dơi” đã điều khiển mẹ và bản thân mình. (Đây có thể là “thính” về Barbatos ở Đa vũ trụ tối về sau có ảnh hưởng đến Batman trong sự kiện Dark Nights: Metal)
Bonus fact: Ở New 52 sau khi bị reboot thì Amadeus Arkham lại được thể hiện là một đồng sự của Jonah Hex ở Gotham cuối thế kỷ 19. Không thấy nhắc gì những chuyện như ở câu chuyện trên.
Artwork Amadeus Arkham trong game
Trong Arkham Asylum, Elizabeth bị bệnh mất trí, và Amadeus thì sau khi học thành tài vẫn tiếp tục chăm sóc mẹ mình đến chết, vợ và con ông cũng ở Arkham chứ không ở Metropolis. Bệnh nhân đầu tiên của Arkham chính là Mad Dog, và hắn đã giết thư ký của Amadeus bằng cây viết của cha ông, rồi về sau lẻn ra khỏi buồng giam và giết vợ con của Amadeus. Điều này đã khiến cho Amadeus giết Mad Dog cũng trong một “tai nạn” giật điện. Về sau, Amadeus càng muốn muốn “thanh tẩy” cả Gotham khỏi sự điên loạn của bọn này bằng cách tạo ra thêm nhiều “tai nạn” như thế, càng ngày càng nhiều những phương pháp “thử nghiệm” và tra tấn mới được thực hiện. Sau âm mưu của Amadeus bị phát hiện và hắn bị giam tại chính nhà mình. Những điều này được truyền tải thông qua side quest Chronicles of Arkham – Tìm những bản khắc của Amadeus Arkham như quyển nhật ký trong comics vậy. Quincy Sharp, quản giáo của Arkham về sau đọc được những dòng chữ để lại của Amadeus Arkham và đã bị “ảnh hưởng” tư tưởng trên, cũng lén lút đi giết những bệnh nhân như thế và trở thành “Linh hồn của Arkham” – Dẫu cho đó là kế hoạch điều khiển Quincy Sharp của một bác sĩ tâm lý/ác nhân khác: Hugo Strange, để gián tiếp khiến Quincy Sharp về sau tạo ra Arkham City với kế hoạch thanh tẩy Gotham là Protocol Ten.
SỰ PHÁT TRIỂN ARKHAM ASYLUM
Lần xuất hiện đầu tiên của Bệnh viện Arkham
Cũng theo như miêu tả trong comics cũng như vài phiên bản điện ảnh, Arkham Asylum nằm tại một khu ngoại ô cách rất xa thành phố Gotham. Điều này có thể thấy rõ là đã bị thay đổi lại trong game, rằng Arkham Asylum nằm trên một hòn đảo cách xa đất liền gần thành phố Gotham – khá giống với Blackgate ở cả game lẫn comics. Một điều buồn cười là, trong game Batman Arkham Origins diễn ra trước Arkham Asylum thì Viện Arkham dẫu đã từng được sử dụng như một nơi giam giữ nhưng rồi bị đóng cửa. Ở Origins, Blackgate bị phá hủy bơi các âm mưu vượt ngục và cả việc Joker chiếm lĩnh nó đã giúp cho Arkham được mở cửa trở lại và tân trang. Còn ở comics, chính Blackgate mới là nơi từng bị đóng cửa và sau đó mở lại thành Blackgate Penitentiary.
Arkham Asylum ở bờ rìa giáp biển gần Gotham trong New 52
Arkham Asylum ban đầu cũng chỉ được mô tả như thể là một tòa biệt thự được xây dựng vào khoảng những năm 1920 hoặc trước đó, nên có lối thiết kế khá cổ kính – điều này cũng được áp dụng vào trong game. Tuy nhiên, đa phần vẻ ngoài của Arkham Asylum được miêu tả như một pháo đài với những tường rào cao ở xung quanh với tháp canh, bên trong là những “phòng bệnh” có song sắt và bác sĩ bình thường nhiều hơn so với các lính canh gác. Arkham Asylum của game lại là một hòn đảo có bao gồm cả một căn biệt thự khổng lồ với những khu nhà hay vườn thảo mộc trong khuôn viên về sau đã được tu sửa để trở thành một siêu nhà tù với sự canh gác của hệ thống cảnh vệ hẳn hòi – Điều mà comics ở thời hiện đại cũng đã áp dụng.
Toàn cảnh đảo Arkham
*Bổ sung fun fact từ sự gợi ý của La Roma tiên sinh ở page DCVN* Arkham Asylum đã có thể có được sự đầu tư công nghệ tiên tiến trong comics có công lớn của Superman do anh đã… từng bị nhốt ở đó. Trong World Finest #3, một gã điên giả danh… chính Superman để bắt một băng cướp có hot girl Iluminata có khả năng toả sáng. Sau đó “Superman” bị đem đến Arkham để đánh giá tâm lý, và chính bác sĩ Jerimiah Arkham cũng bị Superman trả lời chơi khăm liên tục. Batman đã gọi để hỏi toà soạn Daily Planet hỏi thăm tình hình Clark Kent nhưng Perry White đã ngấm ngầm giấu việc thật ra Clark Kent đã được cử đi lén săn tin về Arkham Asylum, thế nên đó chính là Superman thật sự. Superman đã ở trong Arkham Asylum, nghe hết sự thống khổ của các tù nhân lẫn sự hy sinh của các bảo vệ, bác sĩ nơi đây. Iluminata thoát ngục và giải phóng hết các siêu ác nhân, nhưng Superman đã hạ gục từng tên rất nhẹ nhàng, và sau đó Batman cũng đã đến giúp sức, nhưng lại đoán sai việc Superman và Clark Kent là một người (Lúc này Bat và Sup chỉ mới biết nhau). Sau đó, Clark Kent viết báo về Arkham Asylum, giúp cho nơi đây được trang bị tốt hơn.
Arkham City và Arkham Asylum ở phía xa góc 10 giờ trong Arkham Knight
Bổ sung đáng nói nhất ở đảo Arkham có lẽ chính là… một Hang Dơi mini ngay trên đảo Arkham, có lẽ Batman Arkhamverse không sợ nơi này lắm nhỉ.
Bonus fact: Theo The Killing Joke (Và sau này là Batman Endgame), phòng giam của Joker là phòng 0801. Nếu bạn để ý, nó là một cách chơi chữ, khi mà theo bảng chữ cái thì 1 là A và 8 là H, gộp lại ta có “HA” – Như để thể hiện giọng cười đặc trưng của Joker.
Thế nhưng cái không khí thật sự phải dùng cái từ là kinh khủng, u ám thì lại bắt đầu từ năm 1989, khi Grant Morrison và Dave McKean cho ra đầu truyện Batman: Arkham Asylum – A serious house on serious Earth. Đây cũng chính là truyện đã tạo nên nguồn cảm hứng để Rocksteady làm nên game Arkham Asylum. Cốt truyện khá giống nhau: Joker chiếm lấy Arkham và buông lời thách thức Batman, nhưng khác với game là vì Batman phải bắt lại Joker khi đã đưa hắn đến tận nơi mà sập bẫy, thì ở truyện Joker có một cô bé con tin 9 tuổi tên Pearl khiến Batman không thể làm ngơ.
Ở trên tôi có bảo Batman sợ nơi này, nhưng không phải vì những lí do như sự tàn bạo, chết chóc, và bao quanh bởi bọn vô phương cứu chữa. Mà là Batman sợ rằng nơi đây… Arkham Asylum, sự điên loạn mới thật sự là nơi mình thuộc về.
“Tôi sợ. Tôi sợ rằng có thể Joker đã đúng về tôi. Tôi tự vấn chính lý lẽ về những hành động của mình… Tôi sợ hễ khi mình bước qua khỏi cánh cổng của nơi điên loạn đó… Khi tôi bước vào Arkham rồi cánh cửa ấy sập lại sau lưng… Sẽ giống như tôi vừa trở về nhà vậy.”
Câu chuyện hay với những lời thoại kinh điển và đáng sợ, những tình huống khiến cho cả Batman cũng phải phá bỏ đi vài nguyên tắc của mình, thậm chí còn cả suýt phát điên vì những sự ám ảnh tâm lý đi theo mình từ thuở bé, hay đối mặt với những kẻ cựu thù như Two-Face, Scarecrow, Mad Hatter… Arkham Asylum qua nét vẽ của Dave McKean trở thành một tác phẩm nghệ thuật thật sự khi những thủ pháp trừu tượng đến làm quá đã biến Arkham Asylum không còn mà một căn nhà cũ kỹ, một nhà tù mà là một mê cung của sự hỗn loạn, như một cơn ác mộng vừa huyền ảo vừa hiển hiện ngay trước mắt, các nhân vật thì hệt như những con quái vật kinh dị với mỗi kẻ một nét riêng.
Arkham Asylum phiên bản game đã rất cố gắng để thể hiện những điều trên với lối hình ảnh đồ họa tuy mang hươi hướm “hoạt hình” nhưng vẫn bám sát thực tế, tạo ra Arkham là một nơi tối tăm với hệ thống bảo vệ tối ưu đã bị chiếm dụng để chống lại chính Batman. Arkham Asylum của game cũng là một mê cung với vỏ bọc cổ kính nhưng bên trong lại cực kỳ hiện đại và… rộng lớn đến không ngờ. Và cũng như cái cách O’Neil tả Arkham, “Thông thường khi nói đến một viện tâm thần, người ta nghĩ đến việc bệnh nhân bị trói và bác sĩ cố gắng tiêm một liều an thần. Arkham thì là một nơi mà lũ bệnh nhân trói bác sĩ và xách súng chĩa vào đầu đe dọa, có khi giết luôn không chừng”, điều đó được đem vào trong game một cách hoàn hảo. Đoạn “mờ ảo” nhất và có phần sát với bản truyện nhất có lẽ chính là lúc Batman bị dính Fear Toxin của Scarecrow, bị “loạn trí” cho rằng mình bị bọn Joker bắt vào Arkham lẫn nhớ về cái chết của cha mẹ mình.
Arkham Asylum không chỉ xuất hiện ở game, mà nó còn xuất hiện cả trong một bộ phim hoạt hình nằm trong Arkhameverse mang cái tựa là Batman: Assault on Arkham, nhưng thực chất lại là một phim về Suicide Squad đột nhập vào đây. Nghĩ cũng vui, Suicide Squad đa số được “tuyển” và có cơ sở hoạt động ở Belle Reve, và họ từ nhà ngục này đột nhập một nhà ngục khác.
Nhóm Task Force X/Suicide Squad trong Assault on Arkham
Đây là những điều tôi có thể tìm thấy về sự khác biệt về Viện tâm thần Arkham trong Arkhamverse và DC Universe. Dù ở trên nền tảng nào, Arkham Asylum vẫn là một nơi kinh hoàng với cả một nhân vật bá đạo như Batman với nguy hiểm luôn chực chờ. Nơi này có lẽ còn tệ hơn cả cái gọi là “địa ngục trần gian” khi làm bệnh nhân cũng dễ chết mà làm bác sĩ còn dễ chết gấp bội, hoặc có khi hóa điên đi theo lũ tội phạm luôn như cô bác sĩ Harleen Quinzel từng bị.
Rất hy vọng sẽ nhận được những chủ đề tiếp theo về sự khác biệt giữa Arkhamverse và DC Universe từ các bạn để nấu beer tiếp.
