Đây là bộ truyện tranh cực hay vẽ về miền Tây nước Mỹ có chàng cao bồi tên là Lucky Luke, bạn đồng hành là chú ngựa Jolly Jumper, với sự xuất thiện thường xuyên chú chó Rantanplan, phe phản diện chính là họ hàng tứ quái Dalton và những cảnh quen thuộc góp mặt của những tay nhà đòn với bộ lễ phục đen, người Hoa, người Da Đỏ, cụ cố ngồi trên xe lăn bị điếc, người Mexico ngủ ngay cạnh đường ray, nhóc tì sát thủ Billy The Kid, Mad Jim, Pinkerton, Nhện chân dài Phil de Fer, hay nữ quái Calamity Jane… tất cả xuất hiện theo nhiều cách khác nhau trong nhiều tập truyện Lucky Luke.
Đầu tiên cùng lược sử bộ truyện tranh lâu đời này tí nhé
Vào Giáng sinh năm 1946, tác giả Morris, khi đó là họa sĩ minh họa cho tờ báo hài hước Le Moustique, lần đầu tiên cho xuất hiện nhân vật Lucky Luke trong tạp chí truyện tranh Spirou với Câu truyện Arizona 1880. Từ năm 1948, tuy chuyển sang Mỹ sinh sống, nhưng Morris vẫn tiếp tục với nhân vật Lucky Luke và gửi các bản thảo của mình cho ban biên tập của Spirou. Cũng chính trong thời gian ở Mỹ, Morris đã gặp gỡ và làm quen với René Goscinny, tác giả kịch bản chính của nhiều tập truyện Lucky Luke sau này. (tôi cũng không biết thông tin này cho tới khi tôi viết bài này, ngày xưa làm gì có thông tin nhiều như ngày nay.)
Lucky Luke đã phát hành 270 triệu bản với 31 thứ tiếng.Ở Việt Nam, truyện Lucky Luke đã được dịch ra tiếng Việt và được nhà xuất bản Trẻ phát hành vào năm 1998-1999, bạn đọc Việt Nam đã được làm quen với gần 80 tập Lucky Luke do NXB Trẻ xuất bản, tác giả khi đó đã tặng không tiền tác quyền cho phía Việt Nam. Sau khi họa sĩ Morris qua đời (năm 2001), đến nay First News đã hợp đồng tác quyền với NXB Lucky Comics để đưa Lucky Luke trở lại. (giá hiện tại hơn 26k / tập)
Bối cảnh chính của Lucky Luke là miền Tây nước Mỹ cuối thế kỷ 19. Cũng có khi xuất hiện những cảnh ở bờ Đông và cả bên ngoài nước Mỹ như Canada và México. Giống như các bộ phim cao bồi, hình ảnh thường thấy trong Lucky Luke là những đồng cỏ, các thị trấn, quán rượu, các chuyến xe lửa… và nhà tù, nơi trú ngụ thường xuyên của anh em nhà Dalton.
Trước nay, những truyện về Dalton chỉ xuất hiện xen kẽ trong bộ gốc Lucky Luke tiếng Pháp. Trong khi đó, những bản tiếng Việt về tứ quái Dalton hồi những năm 1998-2000 lại được xuất bản theo kiểu… đầu–đuôi–đuôi–đầu loạn xạ, nên bạn đọc không thể theo dõi lịch sử phát triển mạch chuyện về anh em nhà này.
Họa sĩ Morris từng chia sẻ: “Có người Ý bảo tôi rằng: nếu muốn bộ Lucky Luke thành công ở Italia, ông phải nhờ tới bọn Dalton thôi”! Còn theo ông Goscinny, chẳng hiểu tại sao hung dữ và thậm chí ngốc như Tứ quái Dalton mà lại được bạn đọc khắp thế giới… mến mộ quá sức. Vì vậy, việc được xem liên tục các album tuyển chọn về Tứ quái Dalton kể từ tập này trở đi chắc chắn sẽ là một điều thú vị, và cũng rất ý nghĩa nữa.
Xin tóm tắt để bạn nào hồi xưa chưa đọc cũng nắm nhanh và phân biệt được có hai nhóm Dalton. Nhóm thứ nhất chính là tứ quái trong tập Ngoài vòng pháp luật, mang đúng bốn tên thật của những tên Dalton bằng xương bằng thịt ở miến Viễn Tây Hoa Kỳ thuở trước: Bob (tức Robert), Grat (Grattan), Bill (William) và Emmett Dalton.
Sau đó, với sự giúp sức tài tình của tác giả kịch bản Goscinny, ông Morris đã cho tứ quái xuất hiện lại trong tập Anh em họ nhà Dalton (Les cousins Dalton) này, vì cảm thấy đây sẽ là một “mỏ vàng” tha hồ khai thác thành truyện dài dài. Đây là nhóm Dalton thứ hai, được các tác giả giới thiệu là họ hàng của những Bob, Grat, Bill và Emmett Dalton vốn đã bị họa sĩ Morris “chôn” ngay ở cuối tập 6 (Ngoài vòng pháp luật), cho đúng với sự thật lịch sử.
Trong Lucky Luke, các thị trấn thường được giới thiệu bằng một bảng gỗ với những câu đe dọa hài hước. Trong thị trấn luôn có quán rượu, nhà băng, đồn cảnh sát… Những quán rượu, với các vũ nữ mập mạp nhảy múa trên sân khấu, cây đàn piano, các bàn cờ bạc… là nơi thường xuyên xảy ra ẩu đả và kết thúc với một kẻ bay ra ngoài rơi vào máng nước của ngựa. Còn trong nhà tù, các tù nhân luôn làm cộng việc đập đá. Các chuyến xe lửa thì thường không tới đúng giờ vì bị cướp chặn.
Nhiều cốt truyện của Lucky Luke được dựa theo các sự kiện có thật trong lịch sử miền Tây nước Mỹ. Tập dây kẽm gai trên đồng cỏ nói tới cuộc tranh chấp của các chủ trại. Cuộc đổ xô tới Oklahoma nói tới sự kiện ngày 22 tháng 4 năm 1889 khi hơn 100.000 boomer tham gia vào cuộc đổ xô tới Oklahoma để giành đất. Trang trại O.K Corral nói về cuộc đấu súng huyền thoại của miền Tây tại O.K. Corral. Đoàn ngựa con tốc hành nói về công ty Pony Express với việc cố gắng rút ngắn thời gian vận chuyển thư từ giữa miền Tây và miền Đông. Sợi dây biết hát nói về việc xây dựng điện báo tại Hoa Kỳ…
Tuy nói về miền Tây hoang dã, nhưng Lucky Luke rất ít bạo lực. Các sự kiện được thể hiện một cách hài hước theo kiểu truyện tranh. Ví dụ như kết thúc vụ đấu súng O.K Corral mà không có ai chết hay bị thương. Tên cướp Billy the Kid cũng chỉ bị Lucky Luke phạt đánh vào mông và tiếp tục xuất hiện trong những tập khác. Trong toàn bộ các tập truyện, Lucky Luke chỉ một lần duy nhất bắt hạ Mad Jim trong tập đầu tiên Mỏ vàng của Dick Digger và một lần khác bắn bị thương Nhện chân dài Phil de Fer – cả hai tập đều do Morris tự viết kịch bản. Các cuộc chiến với người da đỏ cũng thường xuyên được đề cập nhưng luôn kết thúc êm đẹp với sự kiện hai bên cùng ngồi hút “tẩu thuốc hòa bình”.
Hình ảnh không đổi cuối mỗi tập truyện là Lucky Luke cưỡi chú ngựa Jolly Jumper đi về phía cuối chân trời và hát bài “Tôi là gã cao bồi nghèo đơn độc, rong ruổi trên đường dài xa quê hương, mà đường về nhà còn xa…” bằng tiếng Anh:« I’m a poor lonesome cow-boy And a long far way from home »
Bề ngoài Lucky Luke thường với chiếc mũ trắng, áo gi-lê đen, sơ mi vàng và cổ đeo chiếc khăn màu đỏ, luôn gắn liền với điếu thuốc lá, phải tự tay cuộn giấy với thuốc lá để hút, về sau vì “hút thuốc lá có hại cho sức khỏe”, được thay bằng một cọng rơm. Cao bồi không thể nào thiếu súng, ngựa và giày da bò có cầu gai phía sau gót. Với biệt danh “bắn nhanh hơn cái bóng của mình”, Lucky Luke lang thang khắp miền Tây bảo vệ cho công lý và lẽ phải.
Ngựa của Lucky Luke là bạn đồng hành, chú ngựa rất thông minh Jolly Jumper với bờm màu vàng. Ngựa này ngoài tài “chạy nhanh hơn cái bóng của mình”, còn có thể chơi khẩu cầm, đi dây thăng bằng, chơi cờ vua, cờ ca rô với anh chàng cao bồi Lucky Luke và khi nói chuyện có thể trích dẫn cả văn học. Đây là con ngựa đầu tiên thông minh nhất trong thế giới truyện tranh và hoạt hình, làm tôi liên tưởng tới chú ngựa Maximus trong phim hoạt hình Tangled. Trong các tình huống khó khăn Jolly Jumper nhiều lần cứu Lucky Luke nhưng hai nhân vật này thường xuyên trêu chọc nhau. Lucky Luke trêu rằng Jolly Jumper không mặc gì khi chú ngựa này không đeo yên. Đặc biệt Jolly Jumper rất ghét con chó Rantanplan.
Một con vật khác mà tôi cũng rất khoái đó là chú chó nghiệp vụ Rantanplan, canh trại giam bọn Dalton, thỉnh thoảng tháp tùng Luky Luke đi bắt tứ quái. Mệnh danh “con vật ngu ngốc nhất miền Tây” hay “chú chó ngốc hơn cả cái bóng của mình”, Rantanplan là chú chó ngu ngốc, nhát chết, tham ăn, và có cái mũi bị điếc. Sở hữu gia tài kếch sù, lý do là vì một tên tội phạm tên Oggie Svenson qua đời và để lại toàn bộ gia sản của mình, bao gồm một mỏ bạc, quán rượu, khách sạn quốc tế… cho Rantanplan, con chó canh giữ nhà tù nơi hắn đã ở. Bản di chúc của Svenson còn có một chi tiết lắt léo khác là nếu Rantanplan chết, toàn bộ gia sản sẽ chuyển về cho Joe Dalton. Trong gia tài đó có vài khu nhà cho thuê với giá cắt cổ ở phố người Hoa, nên người Hoa giờ lại theo phe bọn Dalton để tiêu diệt Rantanplan. Thật thú vị phải không quý vị ?
Nói về người Hoa, trong tập Li-Chi gặp đồng hương là thị trưởng Bruss-Li, họ chào hỏi xã giao 2 tiếng đồng hồ và hẹn nhau sáng mai sẽ kết thúc màn chào hỏi. Hai người thường nói chuyện văn hoa ẩn ý. Thị trấn tàu trong truyện có 182 tiệm giặt ủi, 182 nhà hàng ăn.
Còn có tập truyện về cuộc sống vợ chồng hờ của chàng cao bồi này, nhiệm vụ Lucky Luke nhận là dẫn một “phái đoàn” các chị em phụ nữ từ miền Đông nước Mỹ sang miền Tây, đến là một thị trấn tên Purgatory, để cưới chồng. Khi đến nơi, rủi thay, một cô không lấy được chồng do hôn phu của cô đang ở trong tù. Lucky Luke đã đồng ý thay thế anh và bắt đầu sống cuộc đời vợ chồng với cô gái này trong khoản thời gian chồng cô ngồi tù 3-4 tháng. Cô vợ này đảm đang lắm, thấy súng có dầu nhớt nên ngâm xà phòng rửa súng, cô nấu ăn cực kỳ ngon, đến chó cũng không ăn nổi, đặc biệt là món Irish Stew mang hương vị bạc hà. Còn những chi tiết hài khác như những kẻ đánh bài gian lận, kẻ cướp thường bị nhúng dầu hắc và trét lông vịt. Rất nhiều mời anh em tự khám phá.
Về nét vẽ thì những tập truyện đầu thì khác hơn những tập sau, lúc đầu nét vẽ non nớt, về sau thì phức tạp hơn, lộ tả được nhiều biểu cảm nhân vật, có hồn hơn, sâu sắc hơn, thực tế hơn, nội dung hay hơn kèm theo nhiều câu nói hài hước. Bao vui cho độc giả.
Sau đây là những tập truyện đáng coi: Tứ quái Dalton đi ăn cưới, Hôn thê của Lucky Luke, Sợi dây treo cổ và những mẫu truyện khác, Gia tài của Ran-Tan-Plan, Thị trấn Hoa Cúc Dại, nhóc Lucky cao bồi học việc, Má Dalton, Anh em họ Dalton, vv.
Trang web chính của Lucky Luke: www.lucky-luke.com, đầy đủ mọi thứ như lịch sử, kỷ niệm, hình ảnh (hình nền, hình cover, avatar), bán sách dạy nấu ăn nhà Dalton, bán mô hình…
Game về Lucky Luke có các hệ máy: gameboy, playstation, GBC, SNES. Game pc: Lucky Luke Transcontinental Railroad, Lucky Luke Go West, Lucky Luke: Shoot & Hit. Mobile Android và IOS cũng có luôn.
