Timeline siêu lộn xộn của vũ trụ Gundam

Gundam có thể nói là series về mecha nổi tiếng nhất đến từ xứ sở mặt trời mọc, đã thu về hơn 20 tỉ Đô lợi nhuận (tính tới năm 2018), lọt top 15 franchise có lợi nhuận cao nhất thế giới, vượt qua cả những cái tên đình đám như Dragon Ball hay Batman. Từ khi bắt đầu khởi chiếu từ năm 1979, Gundam đã đi qua gần 20 TV series, đó là chưa kể các bộ OVA, anime movie và thậm chí Hollywood còn đang trong quá trình sản xuất phiên bản điện ảnh do người thật đóng. Tuy nhiên, với một series có lịch sử dài như vậy, người mới sẽ rất phân vân không biết nên bắt đầu từ đâu. Bài viết sẽ giới thiệu sơ lược về các timeline siêu lộn xộn của vũ trụ Gundam.

Sơ lược về vũ trụ Gundam

Gundam bắt đầu với series Mobile Suit Gundam. Tại thời điểm đó, studio Sunrise gần như đã đi vào ngõ cụt. Toàn bộ nhân lực, vật lực của studio đã dồn vào một canh bạc cuối cùng mang tên Freedom Fighter Gunboy. Sau nhiều lần đổi tên, Yoshiyuki Tomino, họa sĩ chính của dự án Gunboy, đã lấy tên chính thức là Gundam, với ý nghĩa là những cỗ máy cầm súng (Gun) và có thể chặn đứng cả đội quân như những con đập (Dam). Series dự tính chỉ có 39 tập, và đã suýt bị khai tử sớm. Tuy nhiên, do sự thành công không ngờ đến của các món đồ chơi ăn theo (Gunpla), series đã được kéo dài đến 43 tập. Ngoài ra, series cũng đã thu hút một lượng fan trung thành nhờ concept về những con robot rất thật, không hề overpower như những super robot trong các series khác, và về những cuộc chiến phức tạp, những thông điệp về hòa bình.

Series Mobile Suit Gundam cũng là series mở đầu cho timeline Universal Century (UC) và cũng là timeline rắc rối, phức tạp và dài nhất vũ trụ Gundam. UC có sơ sơ khoảng 13 series, chưa kể các phiên bản movie, ova, manga đi cùng. Tuy nhiên, đầu những năm 1980, Sunrise đã được Bandai mua lại, khiến cha đẻ của Gundam là họa sĩ Yoshiyuki Tomino tạm rời bỏ dự án Gundam. Để mở rộng các món đồ chơi Gunpla của mình, Bandai đã ép Sunrise bắt đầu thử nghiệm các nhiều series nằm trong từng timeline riêng biệt. Từ đó ta có After Colony, Cosmic Era, Anno Domini, Correct Century… mỗi timeline chỉ có 1 hoặc 2 TV series thôi nên dễ theo dõi hơn UC nhiều.

Vậy một newbie về Gundam thì nên coi cái gì trước? Mình khuyên chân thành là nên bắt đầu từ những series mới ra mắt gần đây trước, như Gundam 00 hay Iron Blood Orphans. Vì nó mới ra, animation đẹp, kĩ xảo hoành tráng mà vẫn giữ được cái cốt lõi của series Gundam. Nếu bạn đã bắt đầu thấy thích rồi, hãy lui dần tới các series trước đó: Wing, Seed, Unicorn… Trừ UC ra, bạn có thể chọn bất cứ timeline nào cũng được vì không sợ bị bỏ sót nội dung. Còn nếu đã bắt đầu mê rồi thì hãy thử với UC nhé.

Universal Century

Nội dung chính của timeline này là về cuộc chiến giữa phe Liên bang Trái Đất (Earth Federation) và các thuộc địa ngoài không gian. Các thuộc địa này nổi loạn dưới trướng của Cộng hòa Zeon (Republic of Zeon).

Timeline UC tính theo mốc thời gian

Vì UC có quá nhiều series, mình khuyên nên theo thứ tự dưới đây:

– Mobile Suit Gundam: Kể về cuộc chiến “One-year War” vào năm giả tưởng là 0079, với hai nhân vật chính là Amuro Ray và Char Aznable. Đây là series Gundam đầu tiên nên nét vẽ, animation rất là “old-school”, tuy nhiên đây là series bạn nên coi nếu mới bắt đầu UC. Thay vì nuốt 43 tập phim, bạn nên coi 3 movie tổng hợp chính là được rồi. Sau đó bạn xem thêm “Char’s Counter Attack” – là movie về phần kết thúc của cuộc chiến giữa Amuro và Char.

– Mobile Suit Gundam the Origin: Series gồm có 6 OVA chủ yếu xoay quanh cuộc đời của Char Aznable trước “One-year War”. Bộ anime này được ra mắt mới gần đây, kịch bản và hình ảnh xứng đáng được hàng masterpiece. Có thể nói Char là nhân vật được yêu thích nhất series Gundam, yêu thích đến nỗi các timeline khác cũng có một nhân vật mang phong cách và tạo hình của Char (mà các fan hay gọi là Char’s clone).

Gundam the Origin lại không kể về Gundam mà là người chuyên lái Zaku :))

– Mobile Suit Zeta Gundam: 8 năm sau “One-year war”: Earth Federation xây dựng đạo quân Titans để truy quét tàn binh Zeon, tuy nhiên Titans lại trở thành đạo quân tàn bạo hơn cả Zeon năm xưa. Gundam Zeta được nhiều fan đánh giá là series Gundam hay nhất. Cốt truyện tăm tối nhất, xóa nhòa ranh giới thiện ác giữa các phe phái như trong những bộ anime mecha thường thấy. Rất tiếc phần tiếp theo là Mobile Suit Gundam ZZ lại cố gắng trở nên hài hước và nhẹ nhàng một cách kì quặc, để rồi bị chê bai vùi dập không thương tiếc.

Gundam Zeta

– Mobile Suit Gundam Unicorn: Sự kiện diễn ra vài năm sau movie “Char’s Counter Attack”. Đây là một trong những series có chi phí sản xuất cao nhất, do đó animation cực đẹp, chiến đấu mãn nhãn và được fan chào đón rất nhiệt tình. Tuy nhiên nó liên quan đến các sự kiện trước nên chỉ nên xem sau khi đã nắm cơ bản về timeline UC. Nếu được bạn nên xem hết cả TVseries 22 tập và 7 OVA.

Ngoài các series chính phía trên ra, sẽ có nhiều series cũng trong vũ trụ UC kể về các side story khác. Một số bộ khá hay mà mình khuyên nên xem là The 08th MS Team, 0080: War in the Pocket hay Mobile Suit Gundam Thunderbolt. Còn lại thì chỉ nên… đọc giới thiệu thôi vì nó không được đánh giá cao về cả nội dung lẫn animation như MS IGLOO, G-Savior, Gundam F91 hay Victory Gundam.

After Colony

Đầu những năm 90s, khi Gundam làm mưa làm gió ở quê nhà thì gần như chả có nước phương Tây nào biết đến. Mãi đến năm 1995, Cartoon Network mới có được bản quyền của New Mobile Report Gundam Wing thì series mecha này mới vươn mình ra biển lớn. Nếu hỏi các fan hâm mộ Gundam lâu đời ở Mỹ, hầu hết sẽ nhắc đến Gundam Wing vì đây là series gắn liền với tuổi thơ của họ.

Timeline After Colony chỉ có 2 series: Wing và Wing Endless Waltz. Nội dung của Wing lại kể về câu chuyện ngược với UC: phe Trái Đất bóc lột dẫn đến các thuộc địa phải vùng lên. Mỗi thuộc địa bỏ hết công sức để phát triển Mobile Suit để nổi dậy. Kết quả là “boyband” 5 anh phi công cùng 5 Gundam mới ra đời (càng nhiều thì Bandai mới bán được nhiều Gunpla chớ :)). Nếu nói là nên xem hay không thì chắc là có. Mình rất thích thiết kế của 5 Gundam chính trong Wing, và sưu tập đủ cả bộ, nhưng anime thì lại dài lê thê, cốt truyện dễ chán. Nếu bạn muốn coi cho biết thì nên coi 3 OVA thôi.

Wing boyband

Cosmic Era

Timeline gồm 2 series chính là Gundam Seed và Gundam Seed Destiny, bắt đầu được chiếu vào năm 2002. Seed kể về cuộc chiến giữa những người Trái Đất bình thường và Coordinators (những người biến đổi gen sống ngoài vũ trụ). Ngoài ra còn có 2 bộ film ngắn là Stargazer và Astray, kể về side story của Seed.

Seed vs Seed Destiny

Đây có thể coi là bước chuyển mình của Gundam về mặt thiết kế nhân vật: mắt to, tròn, cute… và thậm chí cả các mobile suit cũng thon gọn và siêu mẫu hơn :)). Timeline Cosmic Era được xem như là bản reboot lại của timeline UC. Với cách phát triển nội dung tương tự như bộ Mobile Suit Gundam, Sunries hi vọng đây sẽ là series thu hút những fan mới, khi mà những fan trung thành từ thời những năm 80, 90 đã già rồi. Tuy nhiên Seed, và đặc biệt là Seed Destiny lại được xem là một trong những TV series kém nhất của Gundam. Lời thoại nhàm chán, phát triển nhân vật kém, nội dung không nhất quán (ban đầu thì quá sức là dark, sau này lại quá tươi sáng). Tất cả những gì đọng lại là các kit Gunpla ăn theo được thiết kế đẹp, và OST hay.

Anno Domini

Timeline diễn ra ở thời kì tương lai, khi Trái Đất chia làm 3 khối quân sự thường xuyên gây hấn lẫn nhau. Một nhóm quân sự độc lập tự xưng là Celestial Beings được lập ra với một tuyên bố: Dùng chiến tranh để chống chiến tranh. Celestial Beings sử dụng 4 Gundam với sức mạnh vượt trội để tiêu diệt quân đội của bất cứ quốc gia nào có ý định gây chiến. Timeline có 1 series chính là Gundam 00 (có 2 season và 1 movie).

New Gundam “boyband”

Nếu nói Seed là reboot của bộ Gundam đầu tiên, thì Gundam 00 là reboot của Gundam Wing với motip 4 trai đẹp chống lại thế giới. Nếu ai thích Wing thì chắc chắn sẽ thích Gundam 00. Animation đẹp, chất lượng các trận chiến phải nói là tuyệt vời, thiết kế nhân vật và Gundam rất đẹp và độc đáo so với các series trước, nội dung mới lạ. Đây có lẽ là series mình hơi thiên vị chút vì là bộ Gundam đầu tiên mình xem. Season đầu phải nói là tuyệt vời, nhưng sang đến Season 2 thì story lại rơi vào ngõ cụt một cách khó hiểu (thậm chí còn giới thiệu cả… alien làm nhân vật phản diện).

Các timeline khác

Các timeline khác chủ yếu chỉ có 1 hoặc 2 season nên mình gộp vào để tóm tắt một lượt luôn nhé:

– Future Century: Là thử nghiệm đầu tiên của Sunrise về các timeline mới hậu UC. Timeline về Mobile Fighter G Gundam: các quốc gia thay vì chiến tranh đã quyết định lập ra giải đấu Gundam, ai chiến thắng sẽ nắm quyền định đoạt thế giới trong 4 năm tiếp theo (nghe như World Cup í). Nét vẽ khá oldschool và chủ đề trái ngược so với tinh thần của Gundam nên không được nhiều fan thích lắm.

– After War (Gundam X): Kể về thế giới hậu tận thế, với các cư dân Trái Đất phải cố gắng sống sót trên đống tro tàn của chiến tranh. Đây là bộ anime khá cũ, phát hành vào giữa năm 1996. Rất tiếc là mình chưa tìm ra được bản sub nên không review được.

– Correct Century: Kể về cuộc chiến giữa người Trái Đất và người Mặt Trăng. Đây là dự án kỉ niệm 20 năm ngày ra đời của series Gundam. Thiết kế Gundam được xem là kì quặc nhất vì Turn A Gundam có một body mập mạp và… bộ râu vểnh. Nội dung hay nhưng khá dài (50 tập) và ít cảnh chiến đấu.

Râu vểnh, cánh bướm và khoang lái nằm … dưới rốn :v

– Advance generation: Là sản phẩm hợp tác giữa Sunries và Level-5. Thiết kế nhân vật, đồ họa tươi sáng và nội dung quá dơn giản đậm chất Level-5, series chủ yếu nhắm vào độ tuổi thiếu niên hơn là người trưởng thành.

– Regild Century (G no Reconguista): Series kỉ niệm 35 năm Gundam. Mình không recommend cho lắm vì nội dung bị rush quá, khó theo dõi. Nhiều thiết kế Gundam đẹp nhưng lại ít được lên Gunpla :(.

– Alternate Timeline (Gundam Build Fighter, GBF Try, Gundam Build Divers, GBD Re:rise): Là timeline được Bandai tạo ra chỉ để… bán nhiều Gunpla. Kể về một thế giới mà mọi người lắp ráp Gunpla và dùng nó để đánh nhau. Bạn cứ tưởng tượng như film Robot bắn bi hồi nhỏ í, nhưng thay bằng Gunpla thôi. Cốt truyện siêu đơn giản, tập trung vào chiến đấu là chính nên chỉ để xem giải trí nhẹ nhàng thôi.

Build Fighter – chiêu bài cash grab của Bandai

– Post Disaster (Iron-Blooded Orphans): Đây là timeline mới được phát triển gần đây nhất, kể về nhóm nô lệ trẻ em ở sao Hỏa nổi dậy trở thành một lực lượng quân sự dựa trên chú Gundam bất bại là Barbatos. Là series được đánh giá là khá tròn vai, khắc họa đúng tinh thần của anime Gundam, một thế giới nơi một đám trẻ phải vật lộn trước mưu đồ của người lớn. Đây là một series đáng xem.

Gundam Barbatos và Tekkadan

Còn rất nhiều ova, movie và series mình không thể viết hết, đấy là còn chưa kể manga và novel nữa. Nên thôi bạn cự khám phá nhé. Một số các series trên có thể xem trực tiếp tại chanel youtube chính thức là Gundam.info, hoặc bạn có thể tìm các nhóm sub sẵn nhé.