Đã qua thời mà chúng ta phải sử dụng lao động chân tay để có thể làm việc với sự xuất hiện ngày càng nhiều của những thứ máy móc ngày càng phức tạp. Mặc dù chúng chưa đến mức có thể thay thế hoàn toàn lao động chân tay, nhưng cho dù vậy, cũng không thể phủ nhận sự ảnh hưởng to lớn của chúng như một cuộc cách mạng cho loài người, góp phần thúc đẩy cho thời đại được phát triển và bước sang trang mới. Nhưng đã bao giờ chúng ta tưởng tượng rằng “Sẽ ra sao nếu như máy móc có thể suy nghĩ, có cảm xúc và trở nên giống với con người ” chưa? Ngày nay, chúng ta còn có cả công nghệ trí thông minh nhân tạo (AI), giúp xoá nhoà khoảng cách giữa con người và máy móc, và đem máy móc được “nhân hoá” ngày càng rõ rệt hơn nữa. Sự “nhân hoá” đó thể hiện ở rất nhiều thành tựu của nhân loại, khi trình làng nhiều sản phẩm khác nhau như người máy Asimo, Sofia, v.v, với cử chỉ và hành vi giống hệt như con người.
Trong các tác phẩm nghệ thuật, các tác giả cũng đã khai thác về chủ đề này, với ví dụ điển hình nhất là bộ phim của hãng Pixar: Wall-E. Với những ai đã xem phim, chúng ta hẳn còn nhớ đến chuyện tình của 2 robot Wall-E và Eve, với những cảm xúc y hệt con người. Hôm nay, tôi sẽ đưa các bạn đến với một câu chuyện khác, giống với Wall-E, nhưng lại là trong thế giới của video game: Machinarium.
Giới thiệu sơ qua về tựa game, thì đây là một dạng game “point ‘n click” adventure, tức là bạn chỉ cần sử dụng mỗi chuột để click cho nhân vật di chuyển, thao tác với các đồ vật trong game của hãng Amanita Design. Lối chơi của game, ngoài việc là một game “Point ‘n click”, nó còn kết hợp cả yếu tố giải đố, thậm chí có một phân đoạn còn có cả yếu tố sử dụng tựa game Arcade để làm minigame, cùng với đồ hoạ 2D, đã tạo nên cảm giác thân thuộc và dễ cuốn hút. Có một điểm cực kì đặc biệt ở tựa game, đó là dù là một game phiêu lưu giải đố, nhưng trong suốt quá trình chơi, chúng ta không hề thấy có một câu thoại nào, thay vào đó, chỉ là những chiếc bong bóng hình ảnh để đem lại cho chúng ta manh mối, xâu chuỗi để tạo thành một cốt truyện hoàn chỉnh cho tựa game. Vậy cốt truyện của game đã diễn ra như thế nào, chúng ta hãy cùng nhau tìm hiểu nhé.
Mở đầu trò chơi, chúng ta đã chứng kiến một đoạn cutscene nhỏ, theo chân một chiếc máy đến một khu vực như chỗ tập kết rác thải. Tại đây, chúng ta có thể thấy, chiếc máy “thải” ra nhân vật chính, thế nhưng các bộ phận của anh ta bị văng ra khắp nơi, buộc phải tự đi tìm cách để lấy lại cơ thể, và quay trở lại thành phố mà anh ta bị đưa đi khỏi. Đoạn cutscene khi nhân vật chính của chúng ta tìm đường quay lại thành phố, đã cho chúng ta thấy rằng, đây là một thành phố rất ô nhiễm, độc hại, khi rác thải ở khắp nơi, và bầu trời thì xám xịt, thiếu sức sống. Khi đến trạm gác để vào thành phố, do nhân vật chính của chúng ta có “chiều cao” hơi khiêm tốn hoặc là thành phố không cho những kẻ ngoại lai xâm nhập nên nhân vật chính đã bị khước từ yêu cầu vào thành phố, buộc anh ta phải giả dạng thành một robot cảnh vệ, để có thể trót lọt qua trạm gác. Tuy nhiên, anh ta lại bị rơi xuống dưới do trượt chân, và phải sử dụng trí thông minh của mình để có thể thoát khỏi đó và tiến vào được trong một căn phòng khác.
Ở đây, chúng ta đã được gặp một trong những phản diện chính của game: một con robot mập, một lúc trữ đầy cả một xe than vào trong người. Qua bong bóng của nhân vật chính, chúng ta thấy rằng hắn chính là kẻ đã bắt nạt nhân vật chính, khi nhân vật chính đang chơi trò chơi xây lâu đài cát, hơn nữa lại còn ụp luôn cái xô vào đầu anh ta. Nhân vật chính tìm được đường thoát khỏi căn phòng và chứng kiến cảnh tên robot mập, cùng với tên robot đồng bọn đang cho than vào một thứ gì đó giống như một quả bom. Tuy nhiên, chưa kịp quan sát kĩ thì đã bị tóm và bị tống vào một nhà tù bí mật dưới cống.
Nhân vật chính, cùng với sự giúp đỡ của các bạn tù, đã thoát được khỏi đây, thuận lợi đi ra ngoài. Khi nhìn qua kính viễn vọng, anh ta thấy tên robot kia đang hì hục đem quả bom buộc lên trên một toà tháp cao trong thành phố. Không rõ chuyện gì đang diễn ra, nhưng căn cứ vào nét mặt hoảng hốt của nhân vật chính, chúng ta có thể đoán rằng bọn kia đang muốn phá huỷ toà tháp, hay tệ hơn, phá huỷ luôn cả thành phố. Nhân vật chính cấp tốc đi ngay vào trong thành phố, tiện đường giúp đỡ rất nhiều robot khác, và khám phá ra hang ổ của những tên phản diện trong quán bar. Đồng thời, anh còn tìm lại được một cô bé robot khác, có vẻ là bạn gái của anh ta, bị phản diện bắt được. Dù chưa thể cứu cô ra lúc này, nhưng khi đi qua hệ thống dẫn nước, nhân vật chính đã nảy ra ý tưởng để vô hiệu hoá những tên phản diện kia, bằng cách xả nước vào trong buồng mà chúng đang ngự trị.
Sau khi thành công, anh ta lên trên toà tháp chính, và bắt gặp một con robot đầu to, cùng với những thứ máy móc khác đang gắn chặt vào cơ thể. Căn cứ vào đó, có thể đây là một trong những robot đầu não điều khiển cả thành phố. Bong bóng hội thoại lại hiện ra, hé lộ cốt truyện của tựa game. Hoá ra, cặp robot nhân vật chính là những người đang làm nhiệm vụ chăm sóc cho robot đầu não kia, thì bị một tên trong hội phản diện tấn công. Hắn cấy vào não ông ta một loại virus gì đó, khiến cho ông bị tê liệt. Trước lúc đó, cảm thấy nguy hiểm nên ông đã bấm vào nút gọi khẩn cấp, và chiếc máy ở đầu game xuất hiện, tuy nhiên, nhân vật chính của chúng ta đen đủi thay khi lại là người bị hút đi chứ không phải tên kia. Hắn tiện tay bắt cóc luôn cô bạn gái và hành trình của chúng ta bắt đầu. Sau khi gỡ quả bom, giải cứu robot đầu não xong, anh ta đi xuống tầng hầm, xả lũ phản diện đi và giải cứu cô bạn gái, rồi họ cùng đi lên chiếc trực thăng trên mái nhà và bay đi, và tựa game kết thúc ở đó.
Bên trên là tóm tắt về cốt truyện của game, còn bây giờ, chúng ta sẽ phân tích một chút về nó. Có một điều có thể chúng ta đang thắc mắc, đó là có nguyên cả một thành phố dành riêng cho robot, vậy ai đã xây dựng lên? Con người hay là robot? Nếu là con người, vậy thì con người hiện đang ở đâu? Trong game không hề có một chi tiết nào đề cập tới con người, mà chỉ là máy móc, máy móc và máy móc. Hơn nữa, không khí xung quanh thành phố u ám, ảm đạm, với những dấu hiệu của việc ô nhiễm môi trường trầm trọng như vậy, liệu con người có còn có thể tồn tại?
Theo quan điểm cá nhân của người viết, con người đã không còn tồn tại trong thế giới của Machinarium. Bằng chứng rõ nhất là có những máy móc mà chúng ta gặp trên đường, chúng đều có dấu hiệu của sự hư hại từ rất lâu, chứng tỏ rằng từ lâu rồi đã không thể bảo dưỡng chính mình. Chúng có thể xây dựng lên một thành phố, nhưng lại không thể tự bảo dưỡng chính mình sao? Tuy nói như vậy, nhưng tôi tin rằng, con người, bằng cách nào đó đã “tải” ý thức của mình vào trong những cỗ máy, để khiến cho chúng có những cảm xúc chân thật nhất có thể. Bởi vì, những con số và dữ liệu khô khan thì không thể khiến cho những robot này có cảm xúc được. Trong hành trình của chúng ta, chúng ta thấy có những robot biết tức giận, vui sướng, lo âu, biết thưởng thức âm nhạc hay đặc biệt hơn, là biết yêu (trong trường hợp của cặp nhân vật chính), điều đó rất khó để có thể tái tạo nếu như không có ý thức của con người vào trong đó.
Thậm chí, chúng còn có những suy nghĩ, tính toán khác nhau cho riêng mình, như bộ 3 phản diện. Tuy nhiên, giả thuyết thì vẫn cứ chỉ là giả thuyết, và cho đến khi nhà phát triển xác nhận, thì chúng ta cứ nên coi tất cả với mục đích là đọc cho vui. Bối cảnh của game đã đem lại cho chúng ta một thông điệp tới từ nhà phát triển: Cuộc sống đang trôi đi, con người đang càng đánh mất chính mình, trở nên vô cảm, thờ ơ với nhau như những con robot. Tuy vậy, có những điểm sáng giống như một tia hi vọng trong cuộc sống xám ngắt này, đó chính là 2 robot nhân vật chính của chúng ta. Tuy nhỏ bé, nhưng trái tim của cả 2 lại chan chứa yêu thương.
