Đây sẽ là series lore về Vũ trụ của Tolkien, hay nói đơn giản hơn là mở rộng về The Lord of the Rings lên rất rất nhiều. Series lore này viết dựa trên wikia và cuốn The Silmarillion, đã lược bớt nhiều thứ không thực sự cần thiết (chứ dịch nguyên cuốn chắc tôi chết quá) :v :v
Trước khi vào bài thì có một vài lưu ý nhỏ: đó là những tên địa danh hay tên nhân vật tôi sẽ không dịch ra tiếng Việt (dù cụ Tolkien khuyên là hãy nên dịch, nhưng thôi tôi cứ để nguyên cho dễ đọc), ngoài ra, tên riêng của cụ Tolkien đọc khá là xoắn não và rất dễ lẫn, nên hãy phân biệt rõ giữa tên các nhân vật :v :v Cuối cùng, trong vũ trụ của Tolkien, mốc thời gian gồm 8 kỷ nguyên như sau:
- Ainulindale (Kỷ nguyên mà toàn vũ trụ Ea được tạo ra)
- Valaquenta (Kỷ nguyên mà trần thế Arda được tạo ra)
- Kỷ Nguyên Hai Ngọn Đèn
- Kỷ Nguyên Hai Cây
- Kỷ Đệ Nhất
- Kỷ Đệ Nhị
- Kỷ Đệ Tam
- Kỷ Đệ Tứ (và về sau)
Toàn bộ câu chuyện trong The Hobbit và The Lord of the Rings diễn ra cuối Kỷ Đệ Tam, nghĩa là phải sau Kỷ nguyên Ainulindale ít nhất 60000-70000 năm, có thể hơn nữa. Series này đi từ thuở sơ khai nhất, nên đừng rối khi không gặp cái tên nào quen, dần dà sẽ gặp :v :v Nhưng yên tâm, tôi sẽ tóm tắt lại những thời kỳ còn quá sơ khai, chỉ khi vào Kỷ Đệ Nhất mới chi tiết thôi :v :v
Rồi, bắt đầu vào bài thôi.
PHẦN 1: AINULINDALE, VALAQUENTA, KỶ NGUYÊN HAI NGỌN ĐÈN, KỶ NGUYÊN HAI CÂY VÀ SỰ RA ĐỜI CÁC CHỦNG TỘC CHÍNH.
Toàn cõi vũ trụ trong Tolkien Legendarium được gọi là Ea. Thượng đế tối cao của Ea là Đấng Ilúvatar, Ngài tạo ra các Ainur (các vị thần) từ suy nghĩ của mình, Ngài cùng các Ainur xây dựng nên cõi Ea của mình bằng một điệu nhạc – Điệu Nhạc Thần Thánh. Nhưng trong số các Ainur, có một Ainur mạnh nhất là Melkor, hắn bắt đầu có những suy nghĩ sai trái, hắn thèm muốn quyền lực, hắn cố gắng đưa những giai điệu lệch lạc vào trong Điệu Nhạc Thần Thánh nhưng đều bị Đấng Ilúvatar ngăn lại. Sau đó, Ngài bắt đầu có ý tưởng về một thế giới thực, Ngài cử các Ainur mạnh mẽ nhất (sau này được gọi là các Valar) xây dựng thế giới phàm trần – Arda.
Các Valar sau đó cũng tạo ra những vị thần kém quyền năng hơn để giúp đỡ họ – các Maiar (Gandalf, Saruman, Radagast hay chính Sauron cũng là các Maiar). Cùng nhau, họ tạo dựng nên một thế giới phàm trần để làm nơi sinh sống cho những đứa con của Đấng Ilúvatar. Nhưng Melkor đã trốn xuống Arda, hắn dụ dỗ một số Maiar đi theo hắn để phá hoại Arda (Maiar nổi tiếng nhất đi theo Melkor chính là Sauron, sau này trở thành cánh tay phải của Melkor). Melkor cùng các Valar khác giằng co, kẻ xây người phá suốt khoảng 15000 năm, đến một ngày, Valar Tulkas – Thần Chiến Tranh được Đấng Ilúvatar tạo nên và cuộc chiến chống lại Melkor trở nên khốc liệt hơn hết. Sau khoảng 3000 năm, Melkor bị đánh bại và trốn đi khỏi Arda.
Các Valar thắng lợi, Arda cuối cùng cũng được yên ổn. Họ tạo ra Hai Ngọn Đèn để chiếu sáng toàn Arda. Đây là khoảng thời gian các Valar tạo nên các dạng sống như động thực vật cho Arda. Thêm 14000 năm nữa, giờ đây Arda đã tràn ngập cây cối, các loài sinh vật, trở thành một thế giới vui tươi. Khi đó, Valar tối cao Manwe tổ chức một bữa tiệc lớn, tất cả các Valar đều tham dự, và nhân cơ hội đó, Melkor bí mật quay lại Arda. Dùng quyền năng của mình, hắn phá hủy Hai Ngọn Đèn và bóng tối lại tràn ngập Arda. Vì phải bảo vệ Arda nên các Valar lại để Melkor trốn mất.
Sau đó, để đề phòng vụ tập kích như vừa rồi, các Valar tạo nên thêm một lục địa mới tách biệt hẳn khỏi Arda – Aman, lục địa của các vị thần. Mẹ thiên nhiên là Valar Yavanna dùng những gì còn sót lại của Hai Ngọn Đèn để tạo nên Hai Cây chiếu sáng cho Aman. Cùng lúc này, Đấng Ilúvatar cho các Valar biết những đứa con trần thế của Ngài sắp được sinh ra và thức giấc ở Arda. Họ là một chủng tộc xinh đẹp, có quyền năng và trí tuệ. Nghe được điều này, Thần thợ rèn Aule cũng muốn tạo ra những đứa con của riêng mình, ông bí mật tạo ra 7 đứa con của mình, nhưng xấu xí hơn và lùn hơn. Biết được điều này, Đấng Ilúvatar đã gọi Aule đến trách mắng, xấu hổ, Aule định phá hủy những tạo vật của mình, nhưng lúc đó họ đã có nhận thức, và họ van xin ngài. Thấy vậy, Đấng Ilúvatar đồng ý cho họ được thức giấc ở Arda, nhưng bắt buộc phải thức giấc sau khi những đứa con của Đấng Ilúvatar đã thức giấc. Như vậy, có thể thấy rằng sự thật là Dwarvé – những đứa con của Valar Aule mới là giống loài có trí tuệ cao đầu tiên được tạo ra chứ không phải Elves – những đứa con của Ilúvatar.
10000 năm sau khi Hai Cây được tạo ra, 144 Elves đầu tiên thức giấc bên bờ hồ Cuiviénen, phía đông của Trung Địa (Trung Địa nằm ở trung tâm Arda, Arda lúc này là mặt phẳng chứ chưa phải hình cầu). Lúc này Arda vẫn còn chìm trong màn đêm, vì vậy, 144 Elves này thức giấc dưới ánh sáng của các vì sao. Ánh sáng của các vì sao êm dịu và đẹp đẽ, vì vậy họ lập tức tôn thờ nó. Đó là nguồn gốc của các tên Elves (Dân tộc của các vì sao) hay còn tên khác là Quendi. Sau khi thức giấc, họ chia thành nhiều nhóm tản đi khám phá thế giới, đáng tiếc thay, một số bị Melkor bắt được. Họ bị tra tấn, bị lai tạo để cuối cùng biến thành một giống loài khác kinh tởm và xấu xa hơn – Orcs.
Gần 400 năm sau – năm 10396 Kỷ Nguyên Hai Cây, thần rừng Orome khi đi săn trên các cánh rừng miền Trung Địa đã phát hiện ra Elves. Ông quay về Aman và thảo luận với các Valar khác về số phận của họ. Cuối cùng, để bảo vệ an toàn cho những đứa con của Ilúvatar, các Valar quyết đánh đuổi bằng được Melkor. Sau bốn thập kỷ dai dẳng chiến đấu, Melkor thất bại và phải lui về Utumno – thành trì của hắn ở cực bắc Trung Địa. Nhưng lần này các Valar quyết phải bắt được Melkor, Thần chiến tranh Tulkas vây hãm Utumno suốt một thế kỷ và cuối cùng vào năm 10530, Utumno thất thủ, Chúa tể các Valar Manwe tấn công thẳng vào đây và một mình ngài hạ gục tất cả các Balrog tay sai của Melkor, trong khi Tulkas chiến đấu với Melkor. Cuối cùng, nhờ pháp bảo Angainor, Melkor bị đánh bại và bị giải về kinh thành Valinor của Aman. Melkor bị phán quyết phải chịu tù đày trong sảnh tối của Thần linh hồn Mandos vĩnh viễn. Utumno bị đập nát, hầu hết tay sai của Melkor bị tiêu diệt, nhưng Sauron – cánh tay phải của Melkor trốn được. Hắn đã thành công khi giữ được bí mật về tộc Orcs.
Sau đó, các Valar quyết định cho phép tộc Elves di cư sang Aman để hưởng ánh sáng của Hai Cây và sự bảo vệ của Valar. Tuy nhiên sau khi chứng kiến cuộc chiến khủng khiếp giữa các Valar và Melkor, họ đâm ra sợ hãi các Valar. Họ cử 3 người sang Aman để tìm hiểu, 3 người đó là Ingwe, Finwe và Elwe. Sau khi được thấy sự thịnh vượng của Aman, 3 người trở về và khuyên dân của mình đi theo. Đây chính là điểm bắt đầu cho sự phân chia ra các tộc Elves rất đa dạng sau này.
- Những Elves quyết định ở lại Arda sau này gọi là Avari Elves
- Những người sang Aman được gọi chung là Eldar, dưới sự lãnh đạo của Ingwe thì là Vanyar, dưới sự lãnh đạo của Finwe thì là Noldor và dưới sự lãnh đạo của Elwe thì là Teleri
Nhưng để đến được điểm hẹn mà Thần nước Ulmo có thể đưa họ sang Aman, các Eldar phải đi qua Dãy Núi Mù Sương hùng vĩ và hiểm trở. Vanyar và Noldor đều sang được Aman, một bộ phận Teleri không dám đi qua và định cư ngay dưới chân núi, họ trở thành các Nandor, sau này họ quay lại với các Avari Elves và được gọi chung là Silvan (hay các Wood Elves). Những Teleri còn lại tuy qua được núi nhưng bị lạc mất thủ lĩnh Elwe, một bộ phận trung thành quyết ở lại tìm kiếm ông, rồi họ định cư luôn ở đó, cùng Elwe lập quốc và họ được gọi là Sindar. Các Teleri theo sang Aman được gọi là Famaril.
Sau đó là sự thức giấc của Dwarves, 7 Dwarves đầu tiên chính là thủy tổ của 7 gia tộc Dwarves khắp Trung Địa. Trong số 7 người, chỉ 1 được nhớ tên – đó là Durin. Ngài là người lớn nhất, mạnh mẽ nhất. Durin đến Dãy Núi Mù Sương và thành lập vương quốc Khazad-Dum ở đó. Ngài trở thành Durin Đệ Nhất, và Ngài sống một cuộc sống lâu và trường thọ đến gần cuối Kỷ Đệ Nhất. Có một lời tiên tri rằng Durin sẽ tái sinh 7 lần, và sẽ chỉ có 7 Durin mà thôi, nghĩa là Durin VII xuất hiện cũng là lúc tộc Dwarves đến lúc suy tàn.
Những đứa con thứ hai của Đấng Ilúvatar – Con Người, xuất hiện muộn nhất, họ thức giấc vào năm đầu tiên của Kỷ Đệ Nhất. Khác với Elves khi thức giấc dưới các vì sao và sau đó được các Valar đến chỉ dạy, Con Người sinh ra dưới ánh sáng Mặt Trời và họ chẳng được ai chỉ dạy hết. Và khác với Elves, Con Người được Đấng Ilúvatar trao tặng một món quà đặc biệt. Nếu như món quà của Elves là bất tử, miễn nhiễm với bệnh tật và tuổi tác, khi thân xác họ bị giết thì linh hồn họ vẫn còn ở lại với thế giới và có thể chờ được tái sinh trong một thân xác mới (nhưng linh hồn họ phải quay lại Ngôi Nhà Của Mandos), với Con Người, họ không như vậy. Món quà của họ chính là Không Bất Tử. Họ không miễn nhiễm với bệnh tật, với tuổi tác, đến lúc nào đó, họ sẽ chết đi, linh hồn họ sẽ tan biến, sẽ siêu thoát, và đi về Cõi Hư Vô, nơi mà ngay cả Đấng Ilúvatar cũng không hiểu rõ. Với món quà này, họ sẽ có ý chí tự do hơn, ít trách nhiệm với Thượng Đế và thế giới hơn Elves. Họ sẽ được tự do quyết định cuộc sống của mình, và vì nó ngắn ngủi, nên họ sẽ biết trân trọng nó hơn. Có thể chia Con Người làm hai dân tộc chính là Edain – những người liên minh với Elves để chống lại Melkor sau này và Easterl, những người theo phe Melkor.
Thôi, đến đây kết thúc phần đầu tiên – dài quá rồi :v :v Phần sau sẽ tiếp tục với những xung đột đầu tiên giữa Melkor và Elves, dẫn đến những trận chiến long trời lở đất sau này trong suốt Kỷ Đệ Nhất
Trong ảnh là bản đồ toàn cõi Arda, gồm có Trung Địa, lục địa thần thánh Aman và hòn đảo Númenor (nay đã bị xóa sổ, lý do thì đợi một bài khác).
