Khi nói về những tác phẩm giải trí về chủ đề võ sĩ đạo Nhật Bản, chúng ta có lẽ sẽ nghĩ ngay đến những câu truyện về hình tượng những người kiếm sĩ mang trong mình một ý chí mạnh mẽ không thể khuất phục, tinh thần thượng võ bảo vệ công lý, cùng với một tài năng kiếm thuật siêu phàm có thể dễ bề hạ gục cả trăm kẻ địch, hay những trận quyết đấu một mất một còn để bảo vệ danh dự. Vagabond cũng là một câu chuyện như vậy, tuy nhiên, hành trình của Vagabond không hoàn toàn xoay quanh về những trận chiến không hồi kết để phô diễn sức mạnh. Đây là câu chuyện kể về một hành trình của một con người lạc lối tìm đường dẫn đến chính đạo, để trả lời một câu hỏi mà có lẽ ai trong số chúng ta cũng đã tự hỏi ít nhất một lần trong đời: Ý nghĩa của cuộc sống là gì?
Sơ qua về tác phẩm
Vagabond là một trong những tác phẩm nổi tiếng nhất của họa sĩ Inoue Takehiko, tên tuổi của ông có lẽ không còn xa lạ với chúng ta qua series bóng rổ Slam Dunk. Tuy nhiên, khác với câu chuyện về sự đoàn kết và ước mơ cháy bỏng theo đuổi đam mê bóng rổ của Hanamichi và những đồng đội trong Slam Dunk, Vagabond là một câu chuyện hư cấu dựa trên cuộc đời có thật của Musashi Miyamoto, một kiếm sĩ và triết gia nổi tiếng của Nhật Bản ở thế kỷ 16. Manga này được Inoue Takehiko bắt đầu chắp bút từ năm 1998, và đến nay hành trình của Vagabond vẫn chưa có hồi kết sau gần 24 năm tồn tại.
Nội dung tác phẩm
1. Một ngọn lửa bất kham
“Ngươi là con của ác quỷ!”
“Đồ con hoang, mày mang đôi mắt của loài cầm thú chứ không phải người!”
“Mày phải chết”!
…
“Nếu ngươi muốn giết ta, thì ta sẽ giết ngươi trước!”
“Ta phải trở nên mạnh hơn nữa…”
“Ta phải trở thành thiên hạ vô song”
Takezo trẻ tuổi đầy sự kiêu ngạo
Bối cảnh của truyện bắt đầu vào năm 1600, sau khi trận chiến Sekigahara đã đặt dấu chấm hết cho thời kỳ chiến tranh gần 150 năm của hàng trăm gia tộc lớn nhỏ khắp Nhật Bản. Câu chuyện bắt đầu với hình ảnh của một chàng trai tên Shinmen Takezo mang trong mình khao khát trở thành một kiếm sĩ mạnh nhất, một kẻ Thiên hạ vô song của toàn cõi Nhật Bản.
“Con đường của một chiến binh là chấp nhận cái chết của mình”
Tinh thần võ sĩ đạo là một điều mà tất cả các Samurai ở thời đại này phải tuân theo, đạo của kẻ cầm kiếm đặt danh dự lên trên tất cả, thậm chí là cả cái chết. Điều này được thể hiện rõ ràng nhất là những cuộc đấu sinh tử, khi những Samurai bắt đầu một cuộc đấu, nó sẽ chỉ kết thúc khi một trong hai bên chết. Shinmen Takezo đã lựa chọn đi theo con đường nhuốm máu này với một ảo mộng rằng mỗi lần chiến thắng một đối thủ mạnh hơn mình, anh sẽ càng trở nên mạnh hơn, và chừng nào không còn kẻ nào có thể mạnh hơn anh nữa, thì anh sẽ trở thành một kẻ bất khả chiến bại, một kẻ Thiên hạ vô song.
Ta phải trở nên mạnh hơn nữa
Trải qua một tuổi thơ bất hạnh, thiếu tình thương từ người mẹ đã khuất, bị ngược đãi và đánh đập bởi người cha vũ phu, cũng như bị coi thường, bị sợ hãi và xa lánh bởi những người dân tại ngôi làng nơi anh từng sống đã khiến Takezo từ thủa nhỏ đã nung nấu trong tim một khát khao rực cháy hừng hực là phải vượt lên trên tất cả để trở thành một kẻ mạnh nhất. Khác với hình tượng về một nhân vật chính luôn có những đặc điểm hơn người như có đầu óc thông minh, quyết tâm sắt đá, hay một ý chí mãnh liệt, những hình ảnh đầu tiên của Takezo Shinmen hiện lên trong mắt người đọc là một kẻ vênh váo kiêu ngạo, không sợ trời sợ đất, một kẻ luôn muốn chứng tỏ bản thân và không ngần ngại khoe khoang vỗ ngực, luôn tự tin cho rằng tài nghệ của mình là hơn người. Niềm tin ngây thơ và thái độ sống sai lầm đó đã sớm khiến Takezo phải nhận những thất bại cay đắng đầu tiên, từ đó giúp anh nhận ra những bài học đắt giá về cuộc đời của mình.
2. Hành trình của bản ngã
“Người thật sự muốn một cuộc đời chỉ toàn chém giết ư?”
“Người sai rồi”
“Sức mạnh của ta chỉ là ảo tưởng thôi sao?”
“Ta có đáng được sống không…?”
“Bận tâm tới chiếc lá, ngươi sẽ không thấy cái cây. Mải mê với cái cây, ngươi sẽ không thấy cả khu rừng”
“Thiên hạ vô song chỉ là hư danh mà thôi”
Sự trưởng thành thấy rõ của Takezo
Trên hành trình của mình, tính cách ngang ngược và sự kiêu ngạo đã nhiều lần đẩy Takezo vào tình thế thập tử nhất sinh, từ đó người đọc sẽ dần nhận ra sâu thẳm trong anh là một tâm hồn mỏng manh thiếu vắng tình thương, và phải dùng sự bạo lực và thái độ bất cần đời để che giấu sự yếu đuối về tinh thần. Tuy nhiên, số phận đã giúp anh gặp được những người thầy, những người dạy cho Takezo những bài học về lòng vị tha, về giá trị của sinh mạng con người, hay cách để đạt được sức mạnh thực sự trong kiếm thuật. Từ đây, Takezo đã dần nhận ra những khiếm khuyết của bản thân mình, và để thể hiện quyết tâm thay đổi cuộc đời của mình, anh đổi tên thành Miyamoto Musashi.
Những bài học đã thay đổi nhận thức của Musashi đôi khi không phải qua một cuộc đấu sinh tử, mà có thể qua những lời dạy về đạo lý làm người, qua tiếng chảy róc rách của dòng nước trên khe suối, qua tiếng rì rào của núi rừng bạt ngàn, hay thậm chí chỉ đơn giản là qua những công việc việc cày cấy, dùng sức người để thắng được sự dữ dội của thiên nhiên. Trải qua vô số những bài học như thế, Musashi đã dần nhận ra sức mạnh thực sự không thể hiện ở sự cuồng nộ, một khi đã đạt đến cảnh giới cực hạn thì kiếm không cần rút ra khỏi vỏ, sức mạnh ấy không cần thể hiện bằng việc giết chóc điên cuồng nữa. Thứ sức mạnh đó nằm ở ý chí mạnh mẽ, sự trân trọng sinh mệnh, và thấu hiểu ý nghĩa của cuộc sống. Cuối cùng, Musashi đã nhận ra rằng thứ Thiên hạ vô song anh từng khát khao, thứ mà anh đã từng đánh đổi cả mạng sống của mình và cướp đi hàng trăm sinh mạng kẻ khác để đạt được chỉ là một ảo ảnh hư danh mà thôi.
Tính nghệ thuật của tác phẩm
Một cốt truyện đơn giản nhưng hấp dẫn, những triết lý nhân sinh được lồng ghép khéo léo cùng những trận chiến căng thẳng đầy sức nặng. Inoue Takehiko đã khiến những độc giả khó tính nhất cũng phải thán phục tài nghệ bậc thầy của ông. Nét vẽ của ông theo hướng tả thực được vẽ chi tiết tới từng tiểu tiết nhưng vẫn toát lên được cái hồn của câu chuyện, thể hiện rõ ràng nhất ở những trường đoạn chiến đấu, từng cử chỉ nhỏ của nhân vật như ánh mắt dõi theo từng cử động của đối phương khi bước vào trận chiến, từng giọt mồ hôi lăn trên má thể hiện sự căng thẳng cực độ, sự tĩnh lặng tuyệt đối khi hai đối thủ chực chờ để ra đòn vào một khoảnh khắc, và chỉ một nhát chém chí mạng cũng có thể khiến một trong hai kẻ phải trả giá bằng mạng sống đã khiến chính độc giả phải nín thở vì phải chịu một áp lực tâm lý vô hình, như chính họ là người đang đặt mạng sống của mình trong cuộc chiến sinh tử kia.
Đối lập với những trận chiến đầy bạo lực và căng thẳng là những khoảng lặng tinh tế, cùng nhiều chi tiết ẩn dụ độc đáo về triết lý sống cũng được tác giả đã được thêm thắt hết sức tài tính bằng nhiều hình tượng thiên nhiên như núi rừng, cây cỏ, dòng suối khiến không khí của câu chuyện không hề đơn thuần, một màu, nhàm chán mà thay đổi liên tục một cách hài hòa, tự nhiên. Có lẽ không quá khen khi nói rằng Vagabond đã vượt ra khỏi giới hạn của một sản phẩm giải trí để trở thành một tác phẩm nghệ thuật thực sự.
Bằng lối kể chuyện độc đáo cùng sự am hiểu lịch sử, văn hóa và con người của mình, Inoue Takehiko đã tạo nên một hình tượng người kiếm sĩ Musashi Miyamoto rất chân thực và gần gũi với độc giả, từ một kẻ vô danh đầy khiếm khuyết để trở thành một kiếm sĩ vĩ đại. Câu chuyện về cuộc đời của Musashi làm chúng ta phải suy ngẫm về cuộc đời của chính mình, chính bản thân người viết trước đây đã nhiều lần cho rằng cuộc đời mình thật đặc biệt, và phải sống để trở thành một con người “vĩ đại hơn”. Sau đó, mình nhận ra sự ảo tưởng đó cũng chỉ đơn thuần là được tạo ra bởi sự non nớt và cái tôi hạn hẹp của chính mình.
Đến thời điểm hiện tại, sau khi đã trưởng thành hơn, mình đã nhận ra rằng hầu như mọi người trên đời đều sống một cuộc sống rất “bình thường”. Và thực sự kể cả khi có cuộc đời của chúng ta là vô nghĩa, thì việc được tồn tại trên đời cũng đã là một phép màu. Đôi khi cuộc sống trở nên thật khó khăn và tưởng chừng không thể vượt qua, nhưng chỉ cần chúng ta không bỏ cuộc và kiên trì tiến bước, mỗi thất bại cũng sẽ đem lại cho ta một bài học đích thực. Và mình tin rằng có thể một ngày nào đó, khi nhìn lại thời gian đã qua của cuộc đời của mình, mỗi người chúng ta sẽ tìm ra được ý nghĩa đích thực của cuộc sống, nó có thể không to lớn, không vĩ đại nhưng hạnh phúc, có lẽ chỉ cần vậy là đủ.
